Sortymenty drewna - wyrobione, ścięte drewno po przeprowadzonym sortowaniu, zgodnie z normami technicznymi.

Podział drewna okrągłego na różne sortymenty nazywany jest sortymentacją. Ogólnie drewno dzieli się na iglaste i liściaste. Podział danego sortymentu na klasy jakości nazywa się klasyfikacją drewna. Tylko w wyjątkowych wypadkach drewno w całej długości przeznaczane jest na jeden sortyment ( żerdzie ). Prawie zawsze w celu podziału drewna na odpowiednie sortymenty dokonuje się jego przerzynki. Proces ten określany jest jako manipulacja surowca drzewnego, lub w skrócie manipulacja.

Każdy sortyment musi mieć cały zespół cech przewidzianych dla tego sortymentu w obowiązujących normach technicznych. Cechami tymi mogą być między innymi: rodzaj drewna, średnica w środku długości (średnica środkowa), średnica w cieńszym lub grubszym końcu, średnica znamionowa, długość drewna, oraz dopuszczalne, występujące na pobocznicy drewna i czołach wady drewna .

Podczas manipulacji sortymenty szukane są w drewnie w pewnej kolejności. Najpierw szukane są sortymenty o najwyższych wymaganiach technicznych, najcenniejsze (najczęściej najgrubsze) a następnie mniej cenne (najczęściej cieńsze).

Na podstawie szacunków brakarskich każda jednostka organizacyjna lasów państwowych otrzymuje plan pozyskania drewna na dany rok z podziałem na sortymenty. Szacunek brakarski daje zbliżone informacje o szacowanym drewnie, gdyż sortymenty określane są na drzewie rosnącym, bez wiedzy na temat jakości wnętrza pnia.

Manipulacją drewna po ścince kieruje leśniczy , a w przypadku, gdy w leśnictwie znajdują się partie drewna trudne do sortymentacji może do pomocy otrzymać brakarza - specjalistę od sortymentacji i kwalifikacji drewna.

Klasyfikację, w której przeznaczenie drewna jest nadrzędnym kryterium jego podziału określa się jako przeznaczeniową (KP według SWW ), przyjmując, że nadrzędnym kryterium jest jakość i wymiary otrzymuje się klasyfikację jakościowo-wymiarową (KJW).

Podział surowca drzewnego według KJW

• ze względu na rodzaj drewna:
  • drewno iglaste – drewno pozyskiwane z drzew iglastych
  • drewno liściaste – drewno pozyskiwane z drzew liściastych
  • drewno krzewów – drewno pozyskiwane z krzewów
• ze względu na postać:
  • drewno okrągłe – surowiec drzewny pozyskiwany w stanie okrągłym, z zachowaniem kształtu pobocznicy pnia lub elementów korony
  • drewno łupane – surowiec drzewny wyrabiany z drewna okrągłego przez dzielenie go wzdłuż włókien,
  • drewno rozdrobnione – surowiec drzewny wyrabiany z drewna za pomocą rozdrabniarek
• ze względu na kategorie grubości:
  • grubiznę : do której zaliczamy drewno wielkowymiarowe i średniowymiarowe
  • drobnicę: do której zaliczamy drewno małowymiarowe
• ze względu na kategorie długości:
  • drewno długie: do którego zaliczamy dłużyce i kłody
  • drewno krótkie: do którego zaliczamy wyrzynki, wałki i szczapy .
• ze względu na klasyfikację jakościowo-wymiarową:
  • drewno wielkowymiarowe (W)
    • klasy A (WA0), B (WB0), C (WC0), D (WD)
  • drewno średniowymiarowe (S)
    • grupy: S1, S2 (podgrupy a i b), S3 (podgrupy a i b), S4
  • drewno małowymiarowe (M)
    • grupy: M1 i M2

Wybrane sortymenty drewna użytkowego według SWW (KP)

• liściaste drewno okleinowe,
• drewno łuszczarskie na sklejkę,
• drewno zapałczane iglaste i liściaste,
• drewno na prowadniki szybowe,
• drewno rezonansowe,
• drewno beczkowe,
• tartaczne drewno iglaste,
• tartaczne drewno liściaste,
• drewno kopalniakowe,
• drewno na słupy chmielowe,
• papierówka,
• drewno liściaste do suchej destylacji,
• drewno garbnikowe,
• szczapy i wałki użytkowe,
• żerdzie ,
• słupki,
• tyczki,
• drobnica użytkowa do wyrobu płyt pilśniowych i wiórowych ,
• faszyna leśna,
• chrust użytkowy,
• szczapy i wałki opałowe,
• odpady opałowe,
• drobnica opałowa,
• wióry i trzaski,
• karpina opałowa

Polskie Normy odnośnie surowca drzewnego

• PN-92/D-02002: Surowiec drzewny. Podział, terminologia i symbole.
• PN-D-02006:2000 Surowiec drzewny. Odbiorcza kontrola jakości według metody alternatywnej. Terminy, definicje i metody badań.
• PN-92/D-95000: Surowiec drzewny. Pomiar, obliczanie miąższości i cechowanie.
• PN-92/D-95008: Drewno wielkowymiarowe liściaste.
• PN-91/D-95009: Surowiec drzewny. Zrąbki leśne.
• PN-92/D-95017: Drewno wielkowymiarowe iglaste.
• PN-92/D-95018: Drewno średniowymiarowe.
• PN-92/D-95019: Drewno małowymiarowe.

Zobacz też

• drewno - technika
• drewno okrągłe
• sortymentacja drewna okrągłego
• wady drewna