|
sołtys
sołtys (niem. Schultheiß od śrdw. łac. scultetus) to w średniowieczu osoba postawiona przez feudalnego pana na czele wsi lokowanej na prawie niemieckim. Warianty scholtis, szoltyz, sołtys w średniowiecznym systemie prawnym to także wiejski sędzia (Dorfschulze) oraz zasadźca (osadnik), 1180 Schultetus, 1249 Sculte, 1259 Schultheiß, 1300 Schulcz, 1371 Scolcz. Sołtysem mógł być szlachcic, mieszczanin lub chłop. Do praw sołtysa należało: -
zbieranie czynszu
-
przewodniczenie ławie wiejskiej
-
otrzymywał kilka łanów ziemi, na których mógł osadzać chłopów; powstawały folwarki sołtysie
-
parytcypował w dochodach feudała (1/6 czynszów i 1/3 kar sądowych)
-
prawo posiadania jatek, młyna itp.
Z drugiej strony miał obowiązek konnej służby wojskowej.
Pozycja społeczna i ekonomiczna sołtysów była stosunkowo mocna, mogli oni nawet konkurować ze średnio zamożną szlachtą. Z tego względu szlachta wymogła na Jagielle Statut warcki (1423), na mocy którego mogła wykupywać sołectwa. Z biegiem czasu od wieku XV do XVII sołtysi stali się nadzorcami pańszczyźnianymi i pomocnikami właścicieli wsi.
W Polsce rozbiorowej i w okresie międzywojennym sołtys stał na czele najniższej jednostki podziału administracyjnego - gromady.
W latach 1954-1972 sołtys był pośrednikiem między mieszkańcami wsi a gromadzką radą narodową, po 1973 między mieszkańcami a gminną radą narodową oraz naczelnikiem gminy.
Sołtysi dzisiaj
Od 1990 roku sołtys jest organem wykonawczym jednostki pomocniczej gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej - sołectwa. Organem uchwałodawczym jest zebranie mieszkańców wsi, które też w bezpośrednich wyborach wybiera sołtysa i radę sołecką wspierającą sołtysa. Szczegółowe regulacje dotyczące granic (istnieją sołectwa wielowioskowe), uprawnień sołtysa itp. regulowane są w statucie sołectwa uchwalanym przez Radę gminy. Wynagrodzeniem za pracę sołtysa jest dieta.
Inne hasła zawierające informacje o "sołtys":
Brno
...
Bukowina (kraina historyczna)
krawiectwo. Pełnili również rozmaite funkcje związane z zamieszkiwanym terytorium, takie jak: leśniczy, sołtys, policjant wiejski, ogrodnik. Tradycyjnie pogardzali rolnictwem i samych rolników – ludzi ...
Zasadźca
miejskiego
, w późniejszym okresie mogli nimi być też bogaci
chłopi
np. dzieci
sołtysów
,
młynarzy
, itd.Spis treści1 Obowiązki zasadźcy2 Przywileje zasadźcy3 Znane postacie z Średniowiecza4 ...
Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
...
Polskie Radio Lwów
...
Adam Sołtys
...
Mieczysław Sołtys
...
Lwowska Narodowa Akademia Muzyczna
...
Gmina wiejska
na czele których stała rada gromadzka (w mniejszych gromadach zebranie gromadzkie) i
sołtys
.W takim kształcie gminy wiejskie funkcjonowały do reformy z
1954
r., w ...
Pisz
Na początku XV w. (1424 r.) pojawiła się w dokumentach wzmianka o
sołtysie
, co wskazywałoby na funkcjonująca już wieś. Wspomniany sołtys wymieniany jest także ...
Inne lekcje zawierające informacje o "sołtys":
037 Społeczeństwo i gospodarka w Polsce dzielnicowej (plansza 10)
...
117 Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana (plansza 4)
...
017b. Polska Jagiellonów (plansza 2)
...
|
