Lady Diana Frances Spencer
Księżna Walii
Okres panowania	od 1981 do 1997
Dane biograficzne
Urodzona	1 lipca 1961
Zmarła	31 sierpnia 1997
Ojciec	Edward Spencer
Matka	Frances Shand Kydd
Mąż	Karol Mountbatten-Windsor

Lady Diana Frances Spencer, późniejsza Diana, księżna Walii (ur. 1 lipca 1961 , Sandringham, Wielka Brytania , zm. 31 sierpnia 1997 w Paryżu ) – pierwsza żona Karola, księcia Walii i matka jego dwóch synów, najmłodsza córka Edwarda Spencera, 8. hrabiego Spencer i Frances Burke-Roche , córki 4. barona Fermoy. Zasłynęła dzięki swej działalności dobroczynnej i charytatywnej.

Dzieciństwo i młodość

Wczesne lata

Chrzest Diany odbył się w St. Mary Magdalene Church w Sandringham. Ceremonię odprawił biskup Norwich Percy Herbert. Jej rodzicami chrzestnymi byli min. John Floyd (prezes Christie's) i Mary Colman (kuzynka Królowej Matki ). Diana pochodziła ze starego, arystokratycznego rodu, była spokrewniona z takimi osobistościami jak królowie Henryk VII , Jakub I oraz George Washington , Franklin Delano Roosevelt , Winston Churchill i inni. Według lady Colin Campbell, autorki biografii księżnej Diany, prapraprababką była Eliza Kewark (lub Kevork, Kevorkian), urodzona w Bombaju , pochodząca z hinduskiej rodziny, aczkolwiek mającej ormiańskie korzenie,

Diana wychowała się wraz z dwiema starszymi siostrami, Sarah i Jane, w Park House w Sandringham. Jednak małżeństwo jej rodziców rozpadało się: matka i ojciec nieustannie zdradzali się nawzajem. W końcu, kiedy Diana miała 8 lat, w roku 1969 jej rodzice rozwiedli się i zawarli nowe związki. Wywarło to ogromny wpływ na Dianę. Od tej pory stała się nieśmiała i małomówna. Nigdy od chwili rozwodu rodziców nie zaznała poczucia bezpieczeństwa, jakiego doświadczała przebywając z matką. Zawsze była oczkiem w głowie rodzeństwa, ojca i macochy. Była bardzo smutnym dzieckiem, co często wspominają jej przyjaciele z czasów dzieciństwa. Nigdy w dzieciństwie nie była w cyrku, teatrze, w zoo czy w kinie. Uczyła się w szkole z internatem w Kent , a później w Szwajcarii . Była mało pewna siebie – wspomina koleżanka z uczelni – Pamiętam, że kiedyś któraś z nas skomplementowała jej kaszmirowy kostium. Ona zarumieniła się i powiedziała: Mamusia mi go kupiła. Boże, w tym wieku, kiedy nienawidzi się wszystkiego, co podoba się mamusi!

W 1975 r. zmarł dziadek Diany, Albert Spencer, 7. hrabia Spencer . Ojciec Diany został więc 8. hrabią Spencer, zaś Diana otrzymała tytuł lady Diany Spencer (dotychczas była tytułowana Czcigodną Dianą Spencer, The Honourable Diana Spencer). Diana wraz z rodziną przeprowadziła się z Park House do rodowej rezydencji Spencerów, Althorp w hrabstwie Northamptonshire.

Edukacja

Diana rozpoczęła naukę w Riddlesworth Hall w Norfolk, później uczęszczała do West Heath Girls' School w Sevenoaks w Kencie . Była przeciętną uczennicą, nie zdała nawet jednego ze swoich egzaminów. W 1977 r. opuściła West Heath i na krótko przystąpiła do nauki w Institut Alpin Videmanette. Ostatecznie naukę ukończyła w Szwajcarii , w szkole w Rougemont. Została przedszkolanką. Diana była utalentowaną amatorską śpiewaczką, lubiła sport i przez długi czas chciała być baletnicą. Jej ulubionym zespołem muzycznym był Duran Duran .

Małżeństwo

Zaręczyny

Diana poznała księcia Karola przez siostrę Sarah, na wycieczce konnej w 1977 roku. Książę, zajęty rozmową z Sarah, nie zwracał wtedy uwagi na zakompleksioną, smutną i pulchną nastolatkę. Tymczasem Karol przekroczył 30 rok życia i zwiększyły się naciski, aby się wreszcie ożenił. Jako dziedzic tronu nie mógł poślubić katoliczki, natomiast chętnie widziano by w roli jego żony anglikankę. Kuzyn księcia, lord Mountbatten , poradził Karolowi, aby za żonę pojął młodą kobietę, która byłaby w niego zapatrzona jak w obraz. Aby zyskać przychylność rodziny królewskiej, wybranka winna mieć królewskie lub arystokratyczne pochodzenie, być protestantką i dziewicą.

Imię Diany Spencer pojawiło się na liście kandydatek na żonę Karola, jednak to, że mogłaby zostać jego żoną, wydawało się nieprawdopodobne. Jako przyszłą żonę zasugerowała ją Karolowi jego długoletnia przyjaciółka (i druga żona) Camilla Parker Bowles . Diana pracowała wówczas dorywczo jako asystentka w Young England Kindergarten w Pimlico w Londynie . Diana spodobała się również królowej Elżbiecie II i chociaż Karol nie był do niej przekonany, uznała ją za idealną kandydatkę, W końcu książę Filip , ojciec Karola, zmusił go do zawarcia związku z Dianą i ten przymusowo się jej oświadczył.

Ślub

Zaręczyny ogłoszono 24 lutego 1981 roku, a Karol podarował Dianie pierścień z szafirem i diamentami, wart 30 000 dolarów . 29 lipca 1981 roku 20-letnia Diana wzięła ślub z księciem Karolem w katedrze św. Pawła w Londynie . W ceremonii uczestniczyło 3 500 osób w tym koronowane głowy Europy (oprócz króla Hiszpanii Jana Karola , gdyż Hiszpania toczyła z Wielką Brytanią spór o Gibraltar ) oraz następcy tronu. Kolejny miliard osób oglądało ślub w telewizji.

Małżeństwo Diany nie układało się od początku. Wieczór przed ślubem Karol spędził u swej kochanki, Camilli. Rzucona w wir obowiązków królewskich, księżna bardzo starała się sprostać zadaniom, jakie przed nią stawiała rodzina królewska. Jeżeli udawało się jej dobrze wywiązać z powierzonych zadań, nie spotykała jej jednak żadna pochwała, w przeciwnym razie zaś dostawała ostrą reprymendę od męża.

Dzieci

Małżeństwo Dianie przyniosło dwóch synów. Pierwszą ciążę przechodziła bardzo źle (miała bulimię ). 11 miesięcy po ślubie 21 czerwca 1982 r. urodziła pierwszego syna, następcę tronu. Nadano mu imiona: Wilhelma Artura Filipa Ludwika (William Arthur Philip Louis). 15 września 1984 r. przyszedł na świat drugi syn, któremu nadano imiona Henryka Karola Alberta Dawida (Henry Charles Albert David), zwany przez otoczenie Harrym. Księżna Walii zawsze i do końca kochała i uwielbiała obu synów nazywając ich "swoimi chłopcami". Po śmierci księżnej książę Karol pokazał jednak światu, że również jest wspaniałym ojcem następców brytyjskiego tronu. Stara się zawsze, tak jak tego pragnęła matka jego synów, wychowywać ich w tradycji rodziny Windsorów, ale jednocześnie wprowadzać nowoczesne metody wychowawcze, w tym publiczne okazywanie miłości.

Po urodzeniu księcia Williama, Diana popadła w depresję poporodową. Przed ślubem cierpiała na bulimię , a przed urodzeniem pierworodnego syna próbowała podobno popełnić samobójstwo. Miała rzucić się ze schodów, ale znalazła ją jej teściowa. Niektórzy twierdzili, że był to wyraz jej rozpaczy i wołania o pomoc, inni że próba samobójcza nigdy nie miała miejsca. Diana wspomniała o tym wypadku w wywiadzie udzielonym już po rozwodzie.

Separacja i rozwód

Małżeństwo Karola i Diany zaczęło się rozpadać po narodzinach młodszego syna. Karol był niezadowolony z faktu urodzenia syna (chciał córkę), "w dodatku rudego", jak miał się wyrazić. Małżonkowie stopniowo oddalali się od siebie, w wywiadach prasowych przerzucali na siebie nawzajem odpowiedzialność za rozpad związku. Karol odnowił swoją przedmałżeńską znajomość z Camillą Parker Bowles, natomiast Diana wdała się w romans z jej instruktorem jeździeckim Jamesem Hewittem (księżna przyznała się do tego romansu podczas wywiadu wyemitowanego w BBC ). Na liście jej potencjalnych kochanków umieszczano również detektywa Barry'ego Mannakee, sprzedawcę dzieł sztuki Olivera Hoare'a, żonatego gracza rugby Willa Carlinga, kardiochirurga Hasnata Khana i wreszcie Dodiego Al-Fayeda .

Kiedy fakty z prywatnego życia pary książęcej ujrzały światło dzienne, królowa Elżbieta wezwała syna i synową na audiencję, na której zasugerowała im przeprowadzenie rozwodu. 9 grudnia 1992 r. premier John Major ogłosił w Izbie Gmin separację księstwa Walii. Rozwód nastąpił 28 sierpnia 1996 r. Dianie odebrano tytuł Jej Królewskiej Wysokości, ale pozostawiono tytuł księżnej Walii. Uznawano ją też dalej jako członkinię brytyjskiej rodziny królewskiej, jako matkę drugiej i trzeciej osoby w linii sukcesji do brytyjskiego tronu.

Ostatnią sesją fotograficzną Diany była autorstwa Mario Testino, który jak sama księżna stwierdziła "doskonale oddał jej osobowość".

Działalność charytatywna

Księżna Walii Diana i John Travolta w Białym Domu w Waszyngtonie

Księżna Walii stała się popularna dzięki swojej działalności charytatywnej. Już po ślubie odwiedzała szpitale i wspomagała chorych, co było tradycyjnym obowiązkiem księżnych Walii. W kwietniu 1987 r. Diana została pierwszą wysoko postawioną osobą, która została sfotografowana z osobą zarażoną wirusem HIV . Bill Clinton napisał później: W 1987 r., kiedy wiele osób wierzyło jeszcze, że AIDS można się zarazić przed dotyk, księżna Diana usiadła obok chorego człowieka i ścisnęła jego dłoń. Pokazała światu, że ludzie z AIDS nie zasługują na izolację, ale na pomoc i współczucie. Pomogło to zmienić opinię świata i dało chorym nadzieję na pomoc. Księżna często odwiedzała szpitale, gdzie leżeli chorzy na AIDS.

Jej najbardziej znaną działalnością był udział w kampanii przeciwko minom. W styczniu 1997 r. udała się do Angoli , jako wolontariusz Czerwonego Krzyża. Odwiedzała szpitale i osoby, które zostały okaleczone wskutek wybuchu min lądowych. Uczestniczyła w szkoleniach jak unikać min i wspierała program rozminowania terytoriów Angoli. Jej zdjęcia, na których w hełmie i kamizelce kuloodpornej przechadza się po polu minowym obiegły cały świat (tak naprawdę trasę jej "spaceru" ustalili saperzy). W sierpniu 1997 r. w podobnym celu odwiedziła Bośnię i Hercegowinę . Uważa się, że księżna swoją działalnością przyczyniła się do podpisaniu traktatu w Ottawie w grudniu 1997 r., przeciwko stosowaniu min lądowych.

Księżna Diana przewodniczyła i wspierała wiele organizacji charytatywnych. Jej działalność zjednała jej sympatię opinii publicznej. Nazwano ją "królową ludzkich serc".

Śmierć

Pogrzeb Diany Spencer, St. James's Park

31 sierpnia 1997 w Paryżu o 0:24 Mercedes-Benz S280 , którym jechała księżna i jej przyjaciel Dodi Al-Fayed , przy prędkości 105km/h zahaczył o białego Fiata Uno najprawdopodobniej wtedy odbił się od niego i uderzył w trzynasty słup w tunelu pod mostem de l'Alma. Kierowca Mercedesa, Henri Paul i Dodi zginęli na miejscu. Ochroniarz Dodiego, Trevor Rees-Jones, odniósł poważne obrażenia. Diana nie została przewieziona do najbliższego szpitala lecz do oddalonego szpitala Pitié-Salpêtrière (odległego o prawie godzinę od tunelu), gdzie zmarła niedługo później wskutek rozległych obrażeń wewnętrznych.

Do Paryża po trumnę z ciałem Diany udał się książę Karol wraz z siostrami zmarłej: lady Jane Fellowes i lady Sarah McCorquodale. Jeszcze tego wieczoru ciało Diany powróciło do kraju. W sobotę 6 września 1997 roku o godzinie 9.00 trumna nakryta flagą królewską, ułożona na lawecie armaty zaprzężonej w szóstkę karych koni wyruszyła z pałacu Kensington (londyńskiej siedziby Diany) w stronę Opactwa Westminsterskiego . Po uroczystościach żałobnych trumna z ciałem Diany została umieszczona w karawanie i wyruszyła w kilkugodzinną podróż do Althrop – rodzinnego domu Diany położonego 120 kilometrów na północny zachód od Londynu. W Londynie i wzdłuż całej trasy ludzie żegnali swoją księżniczkę płacząc i rzucając kwiaty na karawan. Po dotarciu do celu rozpoczęła się prywatna uroczystość. Mowę pogrzebową wygłosił brat Diany, 9. hrabia Spencer . Księżną pożegnał również Elton John wykonując utwór "Goodbye England's Rose". Ciało księżnej pochowano na maleńkiej wyspie zwanej Owalem.

Kontrowersje

Śmierć Diany wywoływała i wywołuje wiele kontrowersji. Brytyjska i francuska policja stwierdziła, że Henri Paul był w chwili wypadku pod wpływem alkoholu, patolodzy jednak zaprzeczyli temu aby Henri Paul był tak pijany jak podał protokół policyjny, zaprzeczyli też aby Henri Paul był alkoholikiem.

Kontrowersje dotyczą również ostatnich chwil Diany. Ojciec Dodiego, Mohamed Al-Fayed , twierdzi, że Diana była w ciąży z jego synem, a Dodi kupił jej pierścionek zaręczynowy. Oficjalnie jednak sekcja zwłok księżnej podobno wskazywała, że Diana nie była w ciąży, a wskazywany przez ojca Dodiego jubiler stwierdził, że nie sprzedał Dodiemu żadnego pierścionka.

Samochód Diany przy dużej prędkości (105km/h) zaczepił o białego Fiata Uno, odbił się i uderzył w filar. Fiat Uno miał należeć teoretycznie do paparazziego Jamesa Andersona. 5 maja 2000 roku jego spalone zwłoki znaleziono w garażu kilka kilometrów od Francji.

Diana często jest porównywana do cesarzowej Elżbiety (Sissi) .

Po wypadku

Pomnik upamiętniający Księżną Dianę postawiony nad tunelem

Tunel został otwarty po czterech godzinach od wypadku; powinien być zamknięty na czterdzieści osiem godzin, lecz francuska policja postanowiła go otworzyć. Do dzisiaj wzbudza to kontrowersje. Istnieją teorie spiskowe na ten temat. Jedna z nich mówi, że francuska policja celowo otworzyła tunel, żeby zniszczyć dowody ewentualnego zamachu na życie Diany i Dodiego. Ojciec Dodiego Mohhamed Al-Fayed uważa, że za wypadek odpowiedzialne są brytyjskie służby specjalne.

Tytuły od narodzin do śmierci

• 1961 - 1975  : Czcigodna Diana Frances Spencer (The Honourable Diana Frances Spencer)
• 1975 - 1981  : Lady Diana Frances Spencer
• 1981 - 1996  : Jej Królewska Wysokość Księżna Walii (Her Royal Highness The Princess of Wales)
• 1996 - 1997  : Diana, księżna Walii (Diana, Princess of Wales)