Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Sport żużlowy

Sport żużlowy

Żużlowcy ścigający się na torze

Sport żużlowy, żużel – wyścigi motocyklowe na torach zbliżonych kształtem do owalu, jedna z dyscyplin sportu motorowego . Na żużlu zawodnicy ścigają się zazwyczaj przez cztery okrążenia, ze startu wspólnego, pokonując tor zawsze w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Wykorzystywane do zawodów żużlowych tory posiadają sypką nawierzchnię, a specjalne motocykle żużlowe nie posiadają skrzyni biegów ani hamulców . Sport ten cieszy się popularnością głównie w Europie , w szczególności w Wielkiej Brytanii , Danii , Szwecji i Polsce .

Polska nazwa żużel oraz popularne określenie czarny sport wywodzą się z czasów, kiedy na torach stosowano jedynie czarne nawierzchnie żużlowe , obecnie wyparte przez specjalne mieszanki sjenitu lub granitu . Na świecie sport ten znany jest pod nazwą speedway.

Spis treści

Historia sportu

Początki żużla

Start spod taśmy – początki ligi w Polsce ( Opole )

Początki sportu żużlowego sięgają początków XX wieku . Ścigano się nieregularnie na motocyklach drogowych, zazwyczaj na nawierzchniach trawiastych, torach kolarskich lub do wyścigów chartów. Za początek żużla, nazywanego wtedy w języku angielskim dirt-trackiem, uznaje się zawody motocyklowe na torze do wyścigów kłusaków w australijskim West Maitland, zorganizowane 15 grudnia 1923 . Zawody przyjęły się i rozpoczęto ich regularną organizację na różnych tego typu torach.

Do Europy pomysł trafił w II połowie lat 20. XX wieku . Pierwsze udokumentowane zawody w dirt-tracku, czyli na nawierzchni żużlowej, rozegrano w Manchesterze 25 czerwca 1927 . Za początek sportu żużlowego w Europie uznaje się często zawody w High Beach rozegrane 19 lutego 1929 , które oglądało ponad 30 tysięcy widzów. W tym samym roku zainaugurowano pierwszą na świecie regularną ligę żużlową, dziś znaną jako British Elite League . Indywidualne mistrzostwa świata powstały w 1936 . Wywodziły się z cyklu turniejów indywidualnych organizowanych przez redakcję brytyjskiego pisma The Star od 1929 [1]. Pierwszym mistrzem świata został Australijczyk Lionel van Praag .

Początki żużla w Polsce

Od początku lat 30. XX wieku rozgrywano także podobne zawody w Polsce , używając niezmodyfikowanych maszyn drogowych o różnych pojemnościach silników. Rozegrane 7 sierpnia 1932 w Mysłowicach zawody indywidualne uznaje się za pierwsze indywidualne mistrzostwa Polski . Obowiązywał podział na klasy w zależności od pojemności silnika. W klasie do 250 cm³ zwyciężył Alfred Weyl, w klasach do 350 cm³ i do 500 cm³ - Rudolf Breslauer[2].

Podział na klasy i motocykle drogowe dominował w polskim sporcie żużlowym aż do końca lat 40. Regularna liga żużlowa została zorganizowana w Polsce od 1948 roku, bez podziału na klasy. Wtedy zaczęły się pojawiać w Polsce motocykle przystosowane specjalnie do startów na nawierzchniach żużlowych.

Odmiany

Żużel klasyczny
Gala lodowa

Istnieje kilka odmian dyscypliny określanej wspólnym mianem "żużel". W każdej z nich rozgrywane są niezależne mistrzostwa świata. Odmiany różnią się rodzajem nawierzchni, długością torów oraz regionami, w których zyskały popularność.

Najstarszą i najpopularniejszą z odmian jest tzw. żużel klasyczny, który rozgrywany jest na torach o długości 260-425 m o sypkiej nawierzchni. W zależności od długości toru zmienia się specyfika wyścigów. Tory o długości do 300 m (tzw. techniczne), spotykane najczęściej w Wielkiej Brytanii , wymagają od zawodników większych umiejętności w zakresie techniki pokonywania łuków oraz wpływają na widowiskowość zawodów. Długości eksploatowanych torów żużlowych spotykanych w Polsce wahają się od 320 do 400 m.

W żużlu na torach klasycznych zawodnicy ścigają się zazwyczaj przez cztery okrążenia, a w każdym wyścigu (zwanym biegiem) startuje zwykle czterech (rzadziej pięciu lub sześciu) żużlowców. Odmiana ta jest najpopularniejsza w Polsce , Szwecji i Wielkiej Brytanii które mają najbardziej rozbudowane rozgrywki ligowe na świecie.

W Niemczech , Belgii i Holandii popularniejszy jest żużel na długich, trawiastych torach (ponad 425 m), który nie wymaga od zawodników tylu umiejętności technicznych, co żużel klasyczny (ze względu na mniejszy kontakt między zawodnikami i łagodniejsze łuki), w zamian wymaga większej wytrzymałości - wyścigi na długich torach odbywają się często na wiele okrążeń.

Tory krótkie (do 260 m) nazywane są mini-torami i służą zazwyczaj do szkolenia młodych zawodników startujących później w żużlu klasycznym. Starty na mini-torach (tzw. mini żużel ), ze względu na częste i ciasne łuki, pozwalają zawodnikom wyrabiać technikę jazdy. Zazwyczaj na mini-torach korzysta się z mniejszych motocykli o mniejszych pojemnościach silników (z reguły 80 cm³). Mini-tory funkcjonują zazwyczaj przy ośrodkach żużla klasycznego, głównie w Szwecji , Polsce oraz Danii . W treningach na mini-torach w Polsce uczestniczyć mogą adepci w wieku 10-15 lat[3].

W części krajów byłego ZSRR popularnością cieszy się żużel na lodzie, różniący się od odmian na torach o nawierzchniach sypkich lub trawiastych techniką pokonywania zakrętów (niemożliwy jest tzw. ślizg kontrolowany), oraz konstrukcją motocykli. W celu uzyskania przyczepności, opony motocykli do żużla na lodzie wyposażone są w kolce.

Zasady

Rozgrywki w żużlu klasycznym

W żużlu klasycznym rozgrywane są corocznie mistrzostwa w kilku konkurencjach, z podziałem na młodzieżowców (do 21. roku życia) oraz seniorów. Rozgrywki o randze mistrzostw świata prowadzone sa przez Międzynarodową Federację Motocyklową , z kolei imprezy żużlowe o randze mistrzostw Europy organizowane są przez Europejską Unię Motocyklową . Mistrzostw na innych kontynentach nie organizuje się. Wszystkie zawody rozgrywane są corocznie.

Poniższa tabela przedstawia zestawienie najważniejszych imprez rangi mistrzowskiej na świecie, w Europie oraz w Polsce wraz z rokiem, od którego są rozgrywane lub latami, w których je rozgrywano.

świat ( FIM )Europa ( UEM )Polska ( PZM )
seniorzyjuniorzyseniorzyjuniorzyseniorzyjuniorzy
indywidualnie IMŚ ( 1936 - 1994 )
Grand Prix (od 1995 )
IMŚJ (od 1977 ) IME (od 2001 ) IMEJ (od 1998 ) IMP (od 1932 / 1949 [4]) MIMP (od 1967 )
drużynowo DMŚ ( 1960 - 2000 )
DPŚ (od 2001 )
DMŚJ (od 2005 ) DMEJ (od 2008 ) DMP (od 1948 )
Zobacz: Ekstraliga , I liga , II liga
MDMP (od 1978 )
parowo MŚP ( 1970 - 1993 ) MEP (od 2004 ) MPPK (od 1973 ) MMPPK (od 1983 )

Mistrzostwa świata

Sześciokrotny mistrz świata Tony Rickardsson

W latach 1936 - 1994 odbywały się jednodniowe mistrzostwa świata. Szesnastu najlepszych zawodników, wyłonionych z eliminacji, startowało w finale wg standardowej tabeli 20 biegowej. Zdobywca największej ilości punktów otrzymywał tytuł Mistrza Świata. Jednak biorąc przykład z innych dyscyplin motorowych np. Formuły 1 w roku 1995 po raz pierwszy rozegrano turniej Grand Prix . W pierwszej edycji cykl rozgrywany był na sześciu torach europejskich, w późniejszych latach ilość rund była zwiększana. W cyklu tym corocznie odbywa się kilka turniejów w różnych krajach , w których sport żużlowy cieszy się największą popularnością. W zawodach uczestniczy światowa czołówka zawodników, spośród których wyłaniany jest mistrz świata . Od wielu lat turnieje Grand Prix IMŚ odbywają się w Polsce w różnych miastach - GP Polski w Bydgoszczy , GP Europy we Wrocławiu a od roku 2008 także w Lesznie ). W roku 2010 w Polsce odbyły się trzy turnieje - w Lesznie , Bydgoszczy i w Toruniu . Od roku 2011 turnieje w Polsce odbywać się będą w Lesznie , Gorzowie Wielkopolskim i w Toruniu .

Najwięcej tytułów mistrzowskich do tej pory zgromadzili Nowozelandczyk Ivan Mauger ( 1968 - 1970 , 1972 , 1977 , 1979 ) oraz Szwed Tony Rickardsson ( 1994 , 1998 - 1999 , 2001 - 2002 , 2005 ). Polakami, którzy sięgnęli do tej pory po tytuł mistrza świata są Jerzy Szczakiel w 1973 i Tomasz Gollob w 2010. Ponadto Polacy zdobyli dotychczas 3 medale srebrne i 7 brązowych i zajmują 8. miejsce w klasyfikacji medalowej wg państw . Wielokrotnymi medalistami IMŚ z Polski są Tomasz Gollob (1 złoty, 2 srebrne i 4 brązowe), Zenon Plech (srebrny i brązowy) oraz Antoni Woryna (2 brązowe).

W kategorii juniorów polscy żużlowcy prowadzą w klasyfikacji medalowej . Na koncie reprezentacji Polski jest w sumie 15 medali, w tym 7 tytułów mistrzowskich . Mistrzostwa świata juniorów rozgrywane są w formie finałów jednodniowych poprzedzonych eliminacjami.

Mistrzostwa Europy

Imprezy żużlowe o randze mistrzostw Europy organizowane są przez Europejską Unię Motocyklową , powstałą w 1995 roku. Ze względu na krótsze tradycje oraz fakt nieuczestniczenia w rozgrywkach UEM zawodników z Wielkiej Brytanii , a wcześniej także ze Skandynawii , turnieje o mistrzostwo Europy cieszą się znacznie mniejszym prestiżem niż mistrzostwa świata.

W Indywidualnych Mistrzostwach Europy biorą głównie udział zawodnicy z Europy Środkowej , spoza ścisłej światowej czołówki. W klasyfikacji medalowej indywidualnej na czele jest Krzysztof Kasprzak z jednym złotym i jednym srebrnym medalem, a w drużynowej zdecydowanie przoduje Polska z 8 medalami , w tym dwoma tytułami mistrzowskimi.

Mistrzostwa Europy Par rozegrano jak dotąd trzykrotnie, z udziałem reprezentacji Europy Środkowej. Para Polski stanęła na podium we wszystkich dotychczasowych edycjach, w tym dwukrotnie zwyciężyła. Podobnie w Indywidualnych Mistrzostwach Europy Juniorów drużynową klasyfikację otwiera Polska - 8 medali, w tym 3 złote. Na czele klasyfikacji indywidualnej jest dwukrotny mistrz Europy juniorów, Rafał Okoniewski .

UEM od 1998 organizuje ponadto Klubowy Puchar Europy , zalążek międzynarodowych rozgrywek mistrzów klubowych. W zawodach nie uczestniczą jednak kluby z dwóch spośród trzech najsilniejszych lig żużlowych Europy - brytyjskiej i szwedzkiej . Także ta konkurencja europejskiego czempionatu zdominowana jest więc przez polskie kluby - Polacy zdobyli 6 złotych medali w dotychczasowych 11 edycjach.

Inne rozgrywki międzynarodowe

Dawne rozgrywki

Rozgrywki krajowe na świecie

Sport żużlowy nie jest popularny na całym świecie – rozbudowany system rozgrywek ligowych posiada zaledwie kilka państw. Poniższa tabela zawiera informacje o regularnych rozgrywkach ligowych , bez uwzględnienia klas i zespołów amatorskich.

państwoligailość klas rozgrywkowychilość zespołówrok inauguracji
  Polska polska liga żużlowa ( Ekstraliga , I liga, II liga)322+2[5] 1948
  Szwecja szwedzka liga żużlowa ( Elitserien , Allsvenskan)216 1948
  Wielka Brytania brytyjska liga żużlowa (Elite League, Premier League)223 1929
  Dania duńska liga żużlowa (Dansk Super Liga)18 1967
  Niemcy niemiecka liga żużlowa (Speedway-Bundesliga)15 1965 w NRD ,
1973 w RFN
  Rosja rosyjska liga żużlowa , dawniej radziecka liga żużlowa 14 1962
  Czechy czeska liga żużlowa (Extraliga), dawniej czechosłowacka liga żużlowa 15 1956
  Włochy włoska liga żużlowa (Campionato Italiano A Squadre)15 2004
  Norwegia norweska liga żużlowa (Norsk Speedway Liga)15 1997
  Węgry drużynowy puchar węgier (Magyar Csapat Bajnokság)15 1974
  Ukraina ukraińska liga żużlowa (Украинская Лига Спидвея)15 2009
  Finlandia fińska liga żużlowa (Extraliga)14 1954
  Słowenia drużynowe mistrzostwa Słowenii (Ekipe Državno Prvenstvo), dawniej jugosłowiańska liga żużlowa 13 1984

Rozgrywki w formie bezpośrednich meczów prowadzone są w sześciu ligach - brytyjskiej, polskiej, szwedzkiej, duńskiej, rosyjskiej oraz niemieckiej. W pozostałych ligach rozgrywane są spotkania z udziałem czterech do pięciu zespołów w jednych zawodach. Liczba zawodników w jednym zespole w takich ligach ograniczona jest zazwyczaj do czterech lub pięciu.

Ponadto, w kilkunastu krajach odbywają się na żużlu klasycznym zawody w większym lub mniejszym stopniu, w dodatku często czysto amatorskie. Do państw tych należą Austria , Chorwacja , Słowenia , Holandia , Słowacja , Belgia , Australia , Nowa Zelandia , Stany Zjednoczone , Kanada , Rumunia , Bułgaria , Francja , Argentyna , Łotwa , Norwegia , Republika Południowej Afryki . W Wielkiej Brytanii oraz Szwecji są nawet ligi amatorskie (Conference League i Division1) w których startują amatorzy jak i także zawodowcy. W Polsce istnieje liga amatorska w której jeżdżą jedynie amatorzy.

W ligach żużlowych, ze względu na niewielką ilość zawodników i brak prestiżowych międzynarodowych rozgrywek klubowych, nie stosuje się zasady o przynależności zawodnika tylko do jednego klubu, co odróżnia żużel od większości innych sportów drużynowych. Powszechnym zwyczajem wśród zawodników światowej czołówki jest występowanie w barwach klubów z kilku lig jednocześnie (oczywiście w różnych krajach). Na przykład; zawodnik występujący w lidze polskiej, może występować także w lidze angielskiej i szwedzkiej i to zgodne z przepisami. Jednakże w Wielkiej Brytanii oraz Szwecji zawodnicy mogą startować nawet w dwóch różnych klubach w wyższej i niższej klasie rozgrywkowej. W Polsce nie jest to możliwe.

Rozgrywki w Polsce

Kluby żużlowe w Polsce

Bydgoszcz
Częstochowa
Grudziądz
Gdańsk
Gniezno
Gorzów Wielkopolski
Toruń
Opole
Rawicz
Kraków
Krosno
Leszno
Lublin
Łódź
Ostrów Wielkopolski
Piła
Poznań
Rybnik
Rzeszów
Tarnów
Wrocław
Zielona Góra
Ekstraligowe spotkanie drużyn z Zielonej Góry i Leszna
Łukasz Sówka podczas Młodzieżowych Indywidualnych Mistrzostw Wielkopolski

W Polsce za rozgrywki żużlowe odpowiada Główna Komisja Sportu Żużlowego , wydzielona jednostka Polskiego Związku Motorowego . Zmagania ligowe o Drużynowe Mistrzostwo Polski w najwyższej klasie rozgrywkowej, firmowane są przez niezależną spółkę Ekstraliga Żużlowa Sp. z o.o. . Rozgrywki te uważane są za jedną z trzech najsilniejszych pod względem sportowym lig żużlowych świata (obok brytyjskiej i szwedzkiej), oraz najsilniejszą finansowo - polskie kluby żużlowe oferują zawodnikom najwyższe na świecie wynagrodzenia[6]. Od 1990 roku w polskiej lidze regularnie startują obcokrajowcy , w tym ścisła światowa czołówka z Grand Prix . Pierwszy kontrakt podpisał w Polsce czterokrotny IMŚ , Duńczyk Hans Nielsen .

Najbardziej utytułowanymi klubami żużlowymi w lidze polskiej są Unia Leszno (25 medali, w tym 13 złotych), RKM Rybnik (23 medale, w tym 12 złotych), Polonia Bydgoszcz (25 medali, 7-krotne mistrzostwo) oraz Stal Gorzów Wielkopolski (22 medale, 7-krotne mistrzostwo).

Sport żużlowy w Polsce cieszy się znaczną popularnością. Pod względem średniej ilości kibiców na jednym meczu, żużel wyprzedza polską Ekstraklasę w piłce nożnej [7]. Jednak zasięg żużla jest bardzo ograniczony - poza ośrodkami sportu żużlowego, rozmieszczonymi głównie w Wielkopolsce , Kujawach , na Śląsku i Podkarpaciu , nie jest praktycznie znany.

W 2006 powołano spółkę Ekstraligę Żużlową Sp. z o.o. , która od sezonu 2007 przejęła organizację Ekstraligi (najwyższej klasy rozgrywkowej). Wymogiem nowej spółki było przekształcenie klubów Ekstraligi w sportowe spółki akcyjne oraz spełnienie wymogów licencyjnych, dotyczących głównie płynności finansowej oraz odpowiedniej infrastruktury stadionu (w tym sztuczne oświetlenie oraz dmuchane bandy).

Poza rozgrywkami ligowymi GKSŻ organizuje corocznie inne turnieje mistrzowskie:

Ponadto kluby organizują liczne turnieje memoriałowe , spotkania towarzyskie i zawody młodzieżowe. Do najważniejszych z nich należą:

Żużlowcy

Andrzej Huszcza - najdłużej jeżdzący polski żużlowiec (32 lata kariery zawodowej)

Sport żużlowy jest sportem prawie wyłącznie męskim, licencje żużlowe posiada jedynie kilka kobiet na świecie. Przepisy wielu lig, w tym ligi polskiej (do sezonu 2009), zabraniają uczestnictwa w zawodach kobietom[8].

Większość federacji i lig żużlowych wymaga od zawodników posiadania licencji żużlowej. W Polsce licencje wydaje Polski Związek Motorowy osobom w wieku 15-35 lat, które zaliczyły egzamin teoretyczny oraz test praktyczny na torze żużlowym. Egzaminy na licencje organizuje się kilka razy do roku, uczestniczą w nich adepci wysyłani przez kluby żużlowe po kilkunastomiesięcznym szkoleniu. Jedną z popularnych form przygotowania adepta do egzaminu na licencję są starty na mini żużlu .

Wypadki

Karetka pogotowia opuszcza bydgoski tor z Jackiem Rempałą

Sport żużlowy, jak każdy sport motorowy, naraża zawodników na niebezpieczeństwa w razie zderzeń i upadków. W przypadku żużla jest to szczególnie częste, ze względu na bliski kontakt zawodników na torze. Niewielka część wypadków niesie za sobą poważne skutki. W historii polskiego sportu żużlowego odnotowano do tej pory 40 wypadków śmiertelnych na torze[9][10]. Na cześć wielu ze zmarłych zawodników, organizowane są corocznie turnieje memoriałowe .

Wyposażenie

Zawodnicy startujący w zawodach żużlowych wyposażeni są w specjalny kombinezon wykonany z kevlaru (dawniej skórzany), zabezpieczający przed skutkami upadków oraz uszkodzeniami mechanicznymi. Na lewym bucie żużlowcy posiadają specjalną metalową nakładkę, tzw. łyżwę, wspomagającą pokonywanie łuków w ślizgu kontrolowanym. Obowiązkowym wyposażeniem zawodnika jest także kask z goglami wyposażonymi w tzw. zrywki, czyli jednorazowe folie, które można łatwo zrzucić w ciągu trwania wyścigu, aby oczyścić gogle zabrudzone unoszącymi się spod kół fragmentami nawierzchni.

Kolor kasku lub czepka założonego na kask jest ściśle określony przez regulamin danych zawodów, co służy ułatwieniu identyfikacji zawodników w danym biegu. Ponadto zawodnicy zobowiązani są do posiadania plastronu (specjalnej kamizelki) z numerem startowym.

Żużel amatorski

Żużel amatorski jest określeniem zawodów organizowanych przez zawodników nieposiadających licencji i niezrzeszonych w profesjonalnych klubach sportowych, traktujących ten sport hobbystycznie. Amatorskie rozgrywki popularne są szczególnie w Wielkiej Brytanii , gdzie istnieje zorganizowana liga amatorów - Conference League.

Od 2003 żużel amatorski rozwija się także w Polsce . Na niewielką skalę rozgrywane są drużynowe i indywidualne mistrzostwa Polski amatorów. Pierwszy mecz drużynowy amatorów w Polsce odbył się w Tarnowie 6 listopada 2004 r. Naprzeciwko stanęły drużyny amatorskie Unii Tarnów i Realu Lublin. W zespole tarnowskim wystąpili: Krzysztof Cichy, Krzysztof Małek, Krzysztof Kłusak, Mariusz Mamala i rzeszowianin Grzegorz Rejman. Lublinianie przyjechali do Tarnowa w składzie: Janusz Sternik, Wojciech Mazur, Andrzej Tarczyluk, Tomasz Zając,Marcin Robak. Mecz zakończył się wygraną tarnowskiej drużyny 44:39. Pierwszym indywidualnym mistrzem Polski amatorów na żużlu został Michał Widera ze Świętochłowic .

Gry żużlowe

Do sportu żużlowego nawiązuje kilka gier komputerowych . Z reguły są to proste symulatory , tzw. kreski , lub tzw. managery - gry polegające na zarządzaniu klubem żużlowym, dokonywaniu transferów, ustalaniu składów na mecze. Najbardziej zaawansowaną graficznie grą żużlową do tej pory była seria symulatorów FIM Speedway Grand Prix polskiej firmy Techland ( 2002 , 2006 i 2008 rok).

Od roku 2002 w Polsce rozgrywane są w Internecie mecze i zawody indywidualne w ramach tzw. Internet Speedway Quiz, zwanej w skrócie ISQ. Jest to forma rozgrywek internetowych, rozgrywanych na wzór meczów i zawodów żużlowych. Rywalizacja dotyczy wiedzy na temat sportu żużlowego i przebiega na specjalnym czacie.

Na przełomie 2005 i 2006 roku powstała modyfikacja do gry Turbo Sliders - Speedway. Pełna nazwa gry brzmi: Speedway Turbo Sliders, jednak popularniejszy jest skrót STS. Grę rozwijało wielu fanów żużla z for internetowych oraz spory odłam społeczności, wspomnianej już zabawy ISQ. Na początku dostępna była wersja z jednym torem ( Zielona Góra ) i jednym motorem. Z upływem czasu programiści-amatorzy coraz bardziej udoskonalali prostą grę Turbo Sliders, dzięki czemu można było tworzyć zróżnicowane tory i motory. Gra dostarczała graczom wielu emocji, a jej popularność rosła. Jedynym jej mankamentem było ustawienie na starcie, przypominające Formułę 1 . Pod koniec 2008 roku, w wyniku porozumienia z autorem gry, powstała modyfikacja oferująca równy start i możliwość ręcznego dobierania pól startowych. Dziś gra łączy około 500. miłośników żużla z Polski , Wielkiej Brytanii , Szwecji , Niemiec oraz krajów bałkańskich . Mecze rozgrywa się identycznie jak autentyczne rozgrywki żużlowe. Polska liga obejmuje trzy ligi, w tym najniższa klasa rozgrywkowa podzielona jest na dwie grupy. Istnieje także liga brytyjska oraz wiele nieoficjalnych lig stworzonych przez graczy innych nacji.

Zobacz też

Przypisy

  1. Historia Mistrzostw Świata . Speedway-Max.
  2. Speedway w Polsce 1932-47
  3. Regulamin naboru i szkolenia adeptów, PZM
  4. Od 1932 nieregularnie, na motocyklach drogowych z podziałem na klasy; od 1949 regularnie, na motocyklach żużlowych
  5. Na specjalnych warunkach w I i II lidze polskiej startują dwie drużyny zagraniczne (z Łotwy i Węgier )
  6. Żużlowcy najlepiej zarabiają... w Polsce! , dziennik.pl, 5 kwietnia 2007 (dostęp 2 czerwca 2007)
  7. Żużlowe zmagania przyciągają więcej widzów niż mecze piłkarskiej ekstraklasy, sport.interia.pl , 16 grudnia 2004
  8. Regulamin zawodów motocyklowych na torach żużlowych, PZM
  9. Śmierć na torze, Magazyn MOTO, wrzesień 2006 (aktualizacja 24 maja 2007)
  10. Śmierć na żużlowych torach .

Literatura

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Sport żużlowy":

Cava de' Tirreni ...

Tiumeń ...

Linköping ...

Tampere ...

Brno ...

Władysław Komar ...

Koszykówka ...

Kowary ...

Orzysz (jezioro) ...

Sporty wodne ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Sport żużlowy":

Walka wydobywa z człowieka to, co najlepsze - wymowa moralna opowiadania ˝Stary człowiek i morze˝ E. Hemingwaya (plansza 2) ...

013b. Kultura, religia i nauka starożytnej Grecji (plansza 15) ...

243. Oświata, nauka i kultura Polski (plansza 21) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie