Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa – jedna z najstarszych istniejących
spółdzielni mieszkaniowych
w
Warszawie
, utworzona
11 grudnia
1921
r. z inicjatywy działaczy
Polskiej Partii Socjalistycznej
. Jej twórcami byli między innymi
Stanisław Tołwiński
,
Stanisław Szwalbe
,
Teodor Toeplitz
,
Adam Próchnik
,
Maria Orsetti
,
Antoni Zdanowski
. Znajduje się w
Warszawie
na
Żoliborzu
.
Pod koniec
1925
r. odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod pierwszy dom spółdzielczy przy pl. Wilsona (dziś już nieistniejący, zniszczony podczas Powstania Warszawskiego w 1944 r.). Pierwsze mieszkania oddano lokatorom w styczniu
1927
r. W
1938
roku w zasobach WSM znajdowało się 24 budynki które zamieszkiwało 5.396 osób.[1] Prócz Żoliborza WSM wybudowało kolonię domów na Rakowcu, przy ulicy Pruszkowskie. Budowa poszczególnych kolonii finansowana była z pożyczek udzielonych przez
Bank Gospodarstwa Krajowego
, Komitet Rozbudowy m.st. Warszawy, włoski bank Banca Commerciale Italiana, oraz przez Towarzystwo Osiedli Robotniczych oraz umowy ze związkami zawodowymi.
Oprócz mieszkań twórcy spółdzielni dbali o rozwój instytucji społecznych. Na terenie WSM istniał od
1928
r. Dom Społeczny, mieszczący m.in. przedszkole, bursę dla młodych robotników. Dom Społeczny był też miejscem gdzie działało Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Lokatorów WSM p.n. "Szklane Domy". Na terenie I kolonii WSM funkcjonowała szkoła powszechna
Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci
oraz Gimnazjum Koedukacyjne im. B Limanowskiego prowadzone przez RTPD. W V kolonii na ulicy Suzina, powstał w kwietniu
1933
r. Teatr im. Stefana Żeromskiego, którym kierowała społecznie
Irena Solska
. Od
1934
r. w tej samej sali funkcjonowało kino "Tęcza".[2]
W Kotłowni WSM (róg ul. Suzina i Próchnika) rozpoczęło się
1 sierpnia
1944
r.
Powstanie warszawskie
o godz. 13.30 (oficjalnie w
Warszawie
dopiero o 17.00). Żołnierze
OW PPS
, wziąwszy broń z magazynu przy ul. Suzina natknęli się na patrol niemiecki, doszło do wymiany ognia. Budynki spółdzielni zostały zniszczone w dużym stopniu w trakcie
Powstania warszawskiego
lub po powstaniu.
Już w lipcu
1946
r. w WSM wmurowano kamień węgielny pod budowę pierwszego nowego budynku mieszkalnego w powojennej Warszawie. Prawdziwy rozwój spółdzielni nastąpił po
1956
r. W
1959
r. WSM wybudowała 16% ogólnej liczby mieszkań w
Warszawie
. W
1960
r. wskaźnik ten wzrósł do 30%.[3] Wraz ze wzrostem liczby mieszkańców WSM w latach siedemdziesiątych została podzielona na Spółdzielnie: "Ochota", "Rakowiec", "Koło", "Mokotów". W latach dziewięćdziesiątych wyodrębniły się dwa osiedla: "Żoliborz I" i "Chomiczówka".
Obecnie funkcjonują:
- Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa – ma obecnie 30.944 członków w 450 budynkach mieszkalnych na 9 osiedlach;
- WSM "Żoliborz-Centralny" – ma obecnie 2.322 członków. W zasobach spółdzielni mieszka ponad 4.000 mieszkańców. Spółdzielnia zarządza 2.731 lokalami mieszkalnymi w piętnastu koloniach;[4]
- WSM "
Rakowiec
" – zbudowany w
1936
r. Wybudowano 6 dwupiętrowych bloków. W każdym było 48 mieszkań oraz Dom Społeczny. W
1994
r. wyodrębniła się z WSM "Ochota". Obecnie zrzesza ok. 5.000 członków, 64 budynki w szesnastu koloniach;
- WSM "Ochota" – wydzieliła się z WSM w 1970 r. Liczy ok. 10.000 członków w 142 budynkach mieszkalnych;[5]
- Spółdzielnia Mieszkaniowa "Koło" – początkowo po wojnie część WSM, przęjęta przez SM"Starówka" w
1992
r. wyodrębniona w osobną spółdzielnię; Spółdzielnia liczy 3.016 członków, 6.157 mieszkańców w 91 budynkach mieszkalnych na 6 osiedlach;[6]
- Warszawska Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa "Chomiczówka" – powstała w wyniku podziału WSM w czerwcu
1990
r. Spółdzielnia liczy 6.900 członków, a w jej zasobach mieszka około 20.000 osób, w 89 budynkach mieszkalnych.[7]
Ciekawostka
Na ideach WSM wzorował się
Jerzy Tuszowski
, projektując
Osiedle socjalne na Zagórzu
w
Poznaniu
, które zostało oddane do użytku wcześniej niż pierwsze bloki w Warszawie, bo już w latach
1924
-
1925
.
Przypisy
Linki zewnętrzne
