Stal nierdzewna (zwana także INOX lub nierdzewka) – grupa stali o specjalnych właściwościach fizykochemicznych, odpornych na korozję ze strony np.: czynników atmosferycznych (korozja gazowa), rozcieńczonych kwasów, roztworów alkalicznych (korozja w cieczach).

Nierdzewność uzyskuje się poprzez wprowadzenie do stali odpowiednich dodatków stopowych . W przypadku stali chromowej nierdzewnej jest to chrom , a amerykańska norma AISI określa jego minimalną zawartość na 11%.

Historia

W drugiej połowie XIX wieku odkryto we Francji , że mieszanka żelaza i chromu chroni stal przed działaniem kwaśnych substancji. Stal nierdzewna została opatentowana w 1912 r. przez niemieckich inżynierów Kruppa. Patent dotyczył stali austenitycznej. Nazwy stal nierdzewna jako pierwszy użył angielski inżynier Harry Brearley. Pracował dla przemysłu zbrojeniowego w laboratoriach Brown Firth w Sheffield . W 1913 roku użył nazwy stal nierdzewna wobec swojego wynalazku mieszanki żelaza , węgla oraz chromu . Brearley poddał swój wynalazek działaniom octu oraz soku z cytryny i odkrył, że jego stal nie rdzewieje. Anglikowi udało się przekonać do nowego wynalazku producenta noży R. F. Mosleya. Początkowo stal nierdzewna używana była tylko do wyrobu sztućców. W 1924 r. w Wielkiej Brytanii została opatentowana stal wg normy AISI 304 zawierająca 18% chromu i 8% niklu .

Powody używania

Główne powody używania stali nierdzewnej:

• odporność na korozje
• możliwość stosowania w agresywnym środowisku
• odporność na wysokie temperatury (ma to związek z wysoką zawartością Cr)
• lśniący połysk
• ekologiczność

Użycie

Stali nierdzewnych używa się na zbiorniki na wyroby z ropy naftowej , zbiorniki i cysterny mleczarskie, niecki basenów pływackich , kolumny rektyfikacyjne , instalacje w przemyśle koksowniczym , łopatki turbin parowych , armaturę przemysłową i domową, narzędzia chirurgiczne , sztućce , naczynia i garnki , instalacje w przemyśle spożywczym , takielunek i okucia żeglarskie , wytrzymałe konstrukcje stalowe, dekoracyjne elewacje, części silnikowe w samolotach i rakietach, windy , chłodnie , klimatyzatory , piece żaroodporne, balustrady ozdobne, itp. Normy HACCP wymagają, by używać stali nierdzewnej w kontakcie z żywnością.

Normy

Stal nierdzewną w Polsce oznacza się według 5 najważniejszych norm:

• Polska Norma PN
• Europejska Norma EN 10088
• Amerykańska Norma AISI
• Rosyjska Norma GOST
• Niemiecka Norma DIN.

Rodzaje

Wyróżnia się 4 główne rodzaje stali nierdzewnych: stal austenityczna, stal ferrytyczna, stal martenzytyczna, stal ferrytyczno-austenityczna duplex. Każdy rodzaj składa się z kilku gatunków stali .

Gatunki

Wg Normy EN 10088 Stal austenityczna dzieli się na gatunki: 1.4301, 1.4305, 1.4306, 1.4307, 1.4310, 1.4401, 1.4435, 1.4436, 1.4438, 1.4439, 1.4529, 1.4539, 1.4541, 1.4547, 1.4550, 1.4571. Stal ferrytyczna dzieli się na gatunki: 1.4000, 1.4003, 1.4016, 1.4510. Stal martenzytyczna dzieli się na gatunki: 1.4006, 1.4021, 1.4028, 1.4031, 1.4034, 1.4057, 1.4122. Stal ferrytyczno-austenityczna dzieli się na gatunki: 1.4362, 1.4410, 1.4460, 1.4462.

Zobacz też

• Stal kwasoodporna

Linki zewnętrzne

• Portal informacyjny na temat stali nierdzewnej
• Polski Portal Rynku Stali Nierdzewnej
• Stal nierdzewna w budownictwie ( pol.  •  ang.  •  hiszp.  •  fr.  •  wł.  •  niem.  •  port. )