Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Jadłowstręt psychiczny

Jadłowstręt psychiczny

Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa)
ICD-10 F50.0
Anorexia Nervosa
DSM-IV 307.1
DiseasesDB 749
MeSH D000856

Jadłowstręt psychiczny (z grec. an – brak, pozbawienie, orexis – apetyt Anorexia nervosa) – zaburzenie odżywiania się, polegające na celowej utracie wagi wywołanej i podtrzymywanej przez osobę chorą. Obraz własnego ciała jest zaburzony; występują objawy dysmorfofobii . Lęk przybiera postać uporczywej idei nadwartościowej , w związku z czym pacjent wyznacza sobie niski limit wagi. Dotyczy przeważnie (90–95% chorych) dziewcząt i kobiet między 14 a 20 r.ż. Po raz pierwszy opisał tę chorobę w połowie XIX wieku E. Lasčgue i W. Gull.

ICD-10 wyróżnia dwie postaci anoreksji – jadłowstręt psychiczny i jadłowstręt psychiczny atypowy (F50.1). Najczęstszą formą anoreksji jest anoreksja mentalna w wieku dorastania.

Anoreksję cechuje szybko postępujące wyniszczenie organizmu , które pozostawia często już nieodwracalne zmiany. Nieleczona prowadzi do śmierci w około 10% przypadków[1]. Zwykle rozpoczyna się przed 25. rokiem życia.

Spis treści

Epidemiologia i czynniki ryzyka

W przeglądach badań na temat sytuacji epidemiologicznej[2][3] wykazano zapadalność na poziomie 8–13 przypadków na 100 000 osób rocznie, a chorobowość wynoszącą 0,3% przy wykorzystaniu ścisłych kryteriów rozpoznania.

Stwierdzono, że jadłowstręt psychiczny występuje częściej u homoseksualistów i biseksualistów[4][5][6][7]

Główne cechy anoreksji

Głównym cechami anoreksji jest m.in. usiłowanie kontrolowania własnego świata i radzenia sobie z napotkaną traumą poprzez restrykcje w przyjmowaniu pokarmów. Powodem może być również, potrzeba wewnętrznej czystości lub perfekcjonizm . Spotyka się także inne powody, jak chęć bycia lekkim, czy pragnienie poniesienia kary lub śmierci.

Chorzy często rezygnują ze spożywania mięsa lub przechodzą na wegetarianizm . Ilości przyjmowanego pożywienia ulegają znacznemu zmniejszeniu, co prowadzi do spadku masy ciała, często o ponad 15%. Zachowania osób cierpiących na anoreksję różnią się. Anoreksja często przeplata się, lub tez całkowicie przekształca się w żarłoczność ( bulimię ), gdzie często występują: prowokowanie wymiotów, zażywanie dużych ilości środków przeczyszczających i moczopędnych oraz wyczerpujące ćwiczenia fizyczne. Obecnie rozpoznaje się tzw. niezidentyfikowany typ anoreksji, której źródłem są media, powodujące nienaturalne postrzeganie ludzkiego ciała i zaniżające samoocenę młodzieży. Ofiarami tego typu są najczęściej dziewczęta i chłopcy w wieku 11–20 lat.

Kryteria diagnostyczne

Możemy podejrzewać anoreksję, gdy osoba:

  • przeżywa silny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością , nawet jeśli ma niedowagę ;
  • nie chce utrzymać wagi w granicach normy dla swojego wieku i wzrostu, co nie jest spowodowane żadnym schorzeniem fizycznym ani psychicznym;
  • jej BMI jest równy lub mniejszy od 17,5;
  • nieprawidłowo ocenia wagę własnego ciała, wymiary i sylwetkę;
  • lekceważy skutki nagłego spadku wagi;
  • w okresie dojrzałości płciowej (po okresie pokwitania) cierpi na wtórny brak miesiączki w ciągu co najmniej 3 miesięcy (jest to kryterium D w DSM-IV. W DSM-V postuluje się usunięcie tego kryterium[8]
  • spożywa posiłki w samotności (ze wstydu przed innymi);
  • gotuje dla innych tzw. "zdrowe posiłki";
  • uprawia intensywne ćwiczenia fizyczne;
  • kłamie o ilości zjedzonych posiłków;
  • główny temat rozmów z osobą chorą to jedzenie, kalorie , zawartość tłuszczu w produktach i diety .

Diagnoza różnicowa

Jeśli do szpitala trafia kobieta, ważąca mniej niż 45 kg to prawdopodobnie cierpi ona na anoreksję. Jednak zdiagnozowanie tej choroby jest bardzo trudne.

Osoby z zaburzeniami typu psychotycznego mogą być przekonane, że ich żywność jest zatruta, odmawiać jedzenia i znacznie chudnąć. Unikanie jedzenia może być także skutkiem depresji , ponieważ chory nie jest w stanie skoncentrować się na tej czynności. Odmawianie przyjmowania pokarmów może być także spowodowane chorobami nowotworowymi lub innymi.

Dlatego, aby z całkowitą pewnością stwierdzić, że przyczyną utraty wagi jest anoreksja, trzeba mieć pewność, że pacjent nie cierpi na żadną inną chorobę psychiczną ani fizyczną.

Postacie zaburzenia

Rozpoznano dwa typy anoreksji:

Typ restrykcyjny

Charakteryzuje się tym, że chory ogranicza przyjmowanie pokarmu do bardzo niewielkich ilości i nieregularnie stosuje środki przeczyszczające.

Typ bulimiczny

Anorektyk, choć zazwyczaj ogranicza ilość przyjmowanego pokarmu, regularnie miewa okresy przejadania się lub prowokowania wymiotów i nadużywania leków przeczyszczających i moczopędnych. Stosowane metody zwykle prowadzą do biochemicznych zaburzeń oraz zakłóceń czynności pewnych układów i narządów, a także są zagrożeniem dla życia.

Przyczyny anoreksji

Osoby cierpiące na anoreksję to w większości przypadków dziewczęta i kobiety, które odczuwają nieświadomy lęk przed identyfikacją z własną płcią . Nie zgadzają się z własną seksualnością, unikają kontaktu z innymi osobami, zwłaszcza z przeciwną płcią, a także odchudzają się by w wyniku diety zachować sylwetkę dziecka, jaką miały przed okresem pokwitania. Często dochodzi do tego wtórny brak miesiączki. Obsesyjny lęk przed przybraniem na wadze sprawia, że obsesyjnie myślą o jedzeniu i przekonane są, że "szczupła" figura jest kluczem do sukcesu. Zazwyczaj są to osoby, które każdemu i na każdym kroku chcą udowadniać, że są najlepsze: koncentrują się na kształceniu i zdobywaniu wiedzy, a jednocześnie są bardzo niepewne i boją się niepowodzeń. Chorzy nie widzą swojego wychudzenia, gdy stoją przed lustrem wydaje im się, że ciągle są za grubi.

Powyższe kryteria nie występują zawsze i w każdym przypadku, diagnoza anoreksji może być postawiona wyłącznie na podstawie wartości BMI i kompulsywnego myślenia o wadze. Niezwykle częstą postacią jest anoreksja kulturowa – spowodowana próbami sprostania nierealistycznym wzorcom wyglądu – wyidealizowanemu modelowi kobiecości.

Powszechnie w anoreksji występują:

Czynniki biologiczne

Biochemiczne podłoże anoreksji

Badania przeprowadzone przez dr Ursulę Bailer sugerują, że anoreksja może mieć nie tylko psychiczne, ale również biochemiczne podłoże. U grupy pacjentek, u których zdiagnozowano wcześniej anoreksję restrykcyjną lub bulimiczną zbadano stężenie neuroprzekaźnika serotoniny . Okazało się, że u większości badanych pacjentek niektóre obszary mózgu produkowały i zużywały kilkakrotnie więcej serotoniny niż u zdrowego człowieka. Postawiono hipotezę , że jadłowstręt psychiczny u tych pacjentek może być zjawiskiem wtórnym, jedynie reakcją na nieustanny, paraliżujący lęk spowodowany nadmiarem neuroprzekaźnika.

W przebiegu anoreksji u większości badanych stwierdzano, poza nieprawidłową aktywnością serotoniny , także zaburzenia w obrębie poziomów noradrenaliny i dopaminy . Obserwuje się także zwiększenie aktywności endogennych receptorów opioidowych . Zaburzenia regulacji dopaminergicznej mogą mieć istotny związek z funkcjonowaniem układu nagrody związanego z przyjmowaniem posiłków.

Zaobserwowano też nietypowe zjawisko polegające na braku osłabienia odporności pomimo znacznego wyniszczenia fizycznego pacjentek, tzn. osoby te nie chorują na typowe choroby zakaźne obserwowane w wyniszczeniu fizycznym wynikłym z typowego niedożywienia spowodowanego niedostępnością pożywienia. Oznaczać to może nadaktywność układu odpornościowego, którego komórki mogą uszkadzać ośrodki w mózgu odpowiedzialne za łaknienie. link

U chorych z anoreksją stwierdza się zwiększone stężenie CRH ze zmniejszonym metabolizmem kortyzolu . Zaburzenie funkcji osi podwzgórze - przysadka - gonady powoduje zanik cyklu miesiączki u kobiet. Zakłóceniu ulega też oś podwzgórze - przysadka - tarczyca : stwierdzono obniżenie stężenia T3.

Czynniki odżywcze

Niedobór cynku powoduje spadek apetytu, który może wystąpić również w jadłowstręcie psychicznym i zaburzeniach odżywiania. Zastosowanie cynku w leczeniu anoreksji jest popierane przez Bakana od 1979. Przynajmniej 5 badań klinicznych wykazało, że cynk poprawiał przybór masy ciała w anoreksji. Randomizowane, kontrolowane badania z podwójnie ślepą próbą przeprowadzone w 1994 wykazały, że przyjmowanie cynku (w ilości 14 mg na dzień) podwaja tempo przybierania masy ciała w leczeniu anoreksji[9]. Niedobór innych substancji odżywczych, takich jak tyrozyna , tryptofan (prekursory neurotransmiterów , odpowiednio: noradrenaliny i serotoniny ), a także witaminy B1 ( tiaminy ) może także wpływać na powstanie błędnego koła, w którym niedobory pokarmowe przyczyniają sie do powstania niedożywienia[9].

Podłoże psychiczne

Anoreksja może przyjąć formę walki i wystąpić, gdy zmartwienia nakładają się i są długotrwałe. Zwykle choroba ta przychodzi bardzo powoli i nie staje się groźna dla życia na samym początku, lecz trzeba szybko odsunąć problemy i zmartwienie z życia chorego, w innym razie jego życie jest zagrożone.

Zmiany fizyczne i psychiczne u osób cierpiących na anoreksję

  • wyniszczenie
  • zwolnienie czynności serca i tętna
  • niskie ciśnienie krwi
  • wzdęcia
  • zaparcia
  • obrzęki dłoni i stóp
  • sucha, łuszcząca się skóra
  • meszek na twarzy i ciele
  • znaczna utrata włosów
  • zimne dłonie
  • nadmierne pocenie się stóp
  • niedokrwistość (anemia)
  • brak miesiączki lub bardzo wydłużone okresy między menstruacjami (kobiety)
  • drażliwość
  • dezorientacja/zakłopotanie
  • nastroje depresyjne (poczucie beznadziejności, niska samoocena)
  • izolowanie się od otoczenia
  • bezsenność
  • zachowania obsesyjno – kompulsywne, zwłaszcza w odniesieniu do jedzenia
  • krótki oddech
  • częste bóle głowy
  • zawroty głowy
  • omdlenia
  • podkrążone oczy
  • bladość skóry

Zobacz też

Przypisy

  1. Birmingham CL., Su J., Hlynsky JA., Goldner EM., Gao M. The mortality rate from anorexia nervosa.. „The International journal of eating disorders”. 2 (38), ss. 143–6 (wrzesień 2005). doi:10.1002/eat.20164 . PMID 16134111 . 
  2. Bulik CM., Reba L., Siega-Riz AM., Reichborn-Kjennerud T. Anorexia nervosa: definition, epidemiology, and cycle of risk.. „The International journal of eating disorders”, ss. S2–9; discussion S20–1 (2005). doi:10.1002/eat.20107 . PMID 15852310 . 
  3. Hoek HW. Incidence, prevalence and mortality of anorexia nervosa and other eating disorders.. „Current opinion in psychiatry”. 4 (19), ss. 389–94 (lipiec 2006). doi:10.1097/01.yco.0000228759.95237.78 . PMID 16721169 . 
  4. Carlat DJ., Camargo CA., Herzog DB. Eating disorders in males: a report on 135 patients.. „The American journal of psychiatry”. 8 (154), ss. 1127–32 (sierpień 1997). PMID 9247400 . 
  5. Feldman MB., Meyer IH. Eating disorders in diverse lesbian, gay, and bisexual populations.. „The International journal of eating disorders”. 3 (40), ss. 218–26 (kwiecień 2007). doi:10.1002/eat.20360 . PMID 17262818 . 
  6. Austin SB., Ziyadeh N., Kahn JA., Camargo CA., Colditz GA., Field AE. Sexual orientation, weight concerns, and eating-disordered behaviors in adolescent girls and boys.. „Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry”. 9 (43), ss. 1115–23 (wrzesień 2004). PMID 15322415 . 
  7. Russell CJ., Keel PK. Homosexuality as a specific risk factor for eating disorders in men.. „The International journal of eating disorders”. 3 (31), ss. 300–6 (kwiecień 2002). PMID 11920991 . 
  8. Proposed Diagnostic Criteria for Anorexia Nervosa
  9. 9,0 9,1 Neurobiology of Zinc-Influenced Eating Behavior | [1]

Bibliografia

  • Psychiatria : podręcznik dla studentów medycyny. Adam Bilikiewicz (red.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, ss. 384-386. . 

Linki zewnętrzne

Przeczytaj !


Inne hasła zawierające informacje o "Jadłowstręt psychiczny":

Adolf Hitler ...

Apatia (psychopatologia) ...

Psychika ...

André Breton ...

Seksualność ...

Narcyzm (psychologia) ...

Niemowlę ...

Psychiatria represyjna w ZSRR ...

Panika ...

Proces psychiczny ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Jadłowstręt psychiczny":

01. Rozwój człowieka (plansza 18) ...

041. B. Russell – atomizm logiczny (plansza 12) ...

041. B. Russell – atomizm logiczny (plansza 11) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie