Stanisław Zagajewski (ur. ok.
1927
, zm.
4 kwietnia
2008
we
Włocławku
) -
polski
rzeźbiarz
samouk, artysta z nurtu
Art Brut
,
sztuki prymitywnej, surowej, intuicyjnej
.
Data i miejsce jego urodzin są nieznane. Został znaleziony zimą
1929
roku na stopniach kościoła św. Barbary w
Warszawie
. Znalezionemu dziecku przypisano imię i nazwisko i wpisano fikcyjną datę i miejsce urodzenia: (
Warszawa
,
27 września
1927
). Dzieciństwo spędził w zakonnych zakładach opiekuńczych w Ciechocinku i Grabiu pod Toruniem. Zarabiał na życie wykonując wiele różnych zawodów: kucharza, ogrodnika, introligatora, krawca, był także stróżem nocnym i konwojentem. Wykonywał też
sztukaterie
na
warszawskiej Starówce
, pracował przy budowie MDM-u w
Warszawie
i
Trasie W-Z
.
Rzeźbienie w glinie było od najmłodszych lat jego wielką pasją i namiętnością. Jego zdolności zostały odkryte dość wcześnie, jednak do średniej szkoły plastycznej nie mógł zostać przyjęty, gdyż nie ukończył szkoły podstawowej, a do szkoły budowlanej - z powodu zbyt wątłego zdrowia.
Sztuki wypalania glinianych form nauczono go w "
Cepelii
" dla której robił gliniane ptaszki. Dzięki osobistym staraniom prof.
Aleksandra Jackowskiego
z Instytutu Sztuki PAN, otrzymał we
Włocławku
niewielki domek, gdzie żył i pracował do końca życia.
Najpełniejszy zbiór (stała ekspozycja - ponad 120 rzeźb; w tym kilka ołtarzy) jest własnością Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we
Włocławku
. Rzeźby Zagajewskiego mają także w swojej kolekcji m.in. Muzeum Etnograficzne w Warszawie,
Muzeum Śląskie
w
Katowicach
,
Muzeum Etnograficzne w Toruniu
i Collection de l'Art Brut w
Lozannie
. Jego prace są pokazywane na wszystkich ważnych wystawach twórców z kręgu tzw.
Art Brut
.
1 października
2005
otrzymał z rąk ministra kultury
Waldemara Dąbrowskiego
największe swoje wyróżnienie
Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis
. Medal w krótkim czasie został mu ukradziony.
21 września
2007
z okazji 80 urodzin, w czasie uroczystości jubileuszowej otrzymał Nagrodę Specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Został również odznaczony Medalem Honorowym Senatu RP przez senatora
Andrzeja Persona
.
Zmarł
4 kwietnia
2008
roku około godziny 16:00 w szpitalu, w którym był hospitalizowany od trzech tygodni. Przyczyną śmierci były prawdopodobnie komplikacje związane z
zapaleniem płuc
i wylewem. Jego grób znajduje się na cmentarzu we
Włocławku
.
Jego nazwiskiem została nazwana jedna z ulic Włocławka.
Filmografia o Stanisławie Zagajewskim
- Stanisław Zagajewski - Ars mea, lux mea, reżyseria Andrzej Papuziński,
1978
- Powołanie czy obłęd, reżyseria Krzysztof Iwanowski,
1983
- Inny, realizacja Urszula Guźlecka,
1998
- Stanisław Zagajewski. Portret wybitnego artysty rzeźbiarza zaliczanego do kręgu l'Art Brut, odc. I serii: Sztuka ludowa i naiwna, Polskie Wydawnictwo Audiowizualne,
2006
Bibliografia
- Stanisław Zagajewski, Bogucki Janusz, katalog wystawy Galerii Widza i Artysty w Warszawie, Warszawa 1963
- Stanisław Zagajewski. Rzeźba ceramiczna, Liszka Elżbieta, Warszawa 1983
- Stanisław Zagajewski i jego ołtarze, praca magisterska, Budnik Grzegorz, promotor prof. dr hab. Tadeusz Chrzanowski, KUL Instytut Historii Sztuki, Lublin 1992
- Przerażenie i ukojenie, Państwowa Galeria Sztuki w Płocku, Płock, kwiecień 1993
- Stanisław Zagajewski, album, opr. K. Kotula, P. Nowakowski, G. Budnik, Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, Włocławek 1997
Linki zewnętrzne
