Staniątki – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim , w powiecie wielickim , w gminie Niepołomice , 22 km od Krakowa i 5 km na południowy zachód od Niepołomic, w sąsiedztwie Puszczy Niepołomickiej .

Nazwa wsi pochodzi od męskiego imienia dwuczłonowego na Stani-, takiego jak Stanimir , Stanisław czy Stanibor , przekształconego przy użyciu spieszczającego przyrostka -ęta do formy *Stanięta, następnie *Staniątko, która w liczbie mnogiej obok regularnego *Staniątka przybrała postać *Staniątki^[1].

Opactwo Sióstr Benedyktynek p. w. św. Wojciecha

Według tradycji, ufundowany w 1228 przez Klemensa z Brzeźnicy z rodu Gryfitów i jego żonę, których córka Wizenna została pierwszą ksienią zakonu. W 1253 przywileje klasztorne zostały potwierdzone bullą papieża Innocentego IV . Rozbudowany w latach 1619-49^[2], klasztor został poważnie zniszczony podczas potopu szwedzkiego i później, podczas wojny północnej ^[3]. Uniknął kasacji przez władze austriackie w XVIII w., ze względu na prowadzoną przez siostry szkołę dla dziewcząt (na żądanie cesarza Józefa II otwarto w 1784 rządową szkołę dla panien i szkółkę dla dzieci wiejskich^[2]). Szkoły rozwinęły się w XIX w., a w 1923 dodano pięcioletnie gimnazjum; zostały zamknięte przez władze komunistyczne w 1953. W latach 1954-6 siostry zostały zmuszone do przeniesienia się do Alwernii ^[3].

Budowę kościoła zakończono w 1238. Jest to jedna z najstarszych świątyń gotyckich w Polsce, a najstarsza typu halowego . Ciekawostką jest fakt, że budowniczowie są znani z imienia (Wierzbięta i Jaśko), co było rzadkością w tym okresie. Konstrukcja o krótkiej, trójprzęsłowej nawie, z dwuprzęsłowym prezbiterium , w XVII w. przebudowana w stylu barokowym. Do najważniejszych dzieł sztuki w kościele należą rzeźby Madonn z XIV w., rzeźba Chrystusa Frasobliwego z XVI w. z warsztatu Wita Stwosza i obraz Matki Boskiej Bolesnej z XVI w.; klasztor posiada też bogate zbiory sprzętów liturgicznych i ksiąg oraz dokumentów w klasztornej bibliotece (w tym bulle papieskie z XIII w.)^[2].

Klasztor został uszkodzony podczas działań w listopadzie 1914 - specyficzną pamiątką są pociski artyleryjskie wbite w północny mur kościoła.

Barokowa dzwonnica

Wejście do kościoła i mur północny z wbitymi pociskami z 1914 r.

Wnętrze kościoła z barokową polichromią i ołtarzem głównym

Matka Boska Bolesna z XVI w.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona ośrodka duszpasterskiego w Staniątkach
• Strona Klasztoru SS. Benedyktynek ( pol. )