Stront
38 Sr Układ okresowy pierwiastków
Stront Stront
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a.	Stront, Sr, 38
Grupa, okres, blok	2 (IIA) , 5, s
Właściwości metaliczne	metal ziem alkalicznych
Właściwości atomowe Masa atomowa 87,62 u Promień atomowy 219 pm Promień walencyjny 192 pm Konfiguracja elektronowa [Kr]5s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 8, 2 Elektroujemność 0,95 ( Pauling ) 0,99 ( Allred ) Stopień utlenienia 2 Właściwości kwasowe tlenków silnie zasadowe
Właściwości fizyczne Stan skupienia stały Gęstość 2630 kg/m3 Twardość 1,5 Kolor srebrzystobiały Temperatura topnienia 1050 K 776,85 °C Temperatura wrzenia 1655 K 1381,85 °C Objętość molowa 33,94×10-6 m3/ mol Ciepło parowania 144 kJ/mol Ciepło topnienia 8,3 kJ/mol Ciśnienie pary nasyconej 246 Pa (1042 K)
Pozostałe dane Ciepło właściwe 300 J/(kg*K) Konduktywność 7,62×106 S /m Przewodność cieplna 35,3 W/(m*K) Potencjały jonizacyjne I. 549,5 kJ/mol II. 1064,2 kJ/mol III. 4138 kJ/mol IV. 5430 kJ/mol
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 82Sr {syn.} 25,36 dni w.e. 82 Rb 84Sr 0,56% stabilny izotop z 46 neutronami 85Sr {syn.} 64,82 dni w.e. 85 Rb 86Sr 9,86% stabilny izotop z 48 neutronami 87Sr 7,0% stabilny izotop z 49 neutronami 88Sr 82,58% stabilny izotop z 50 neutronami 89Sr {syn.} 50,52 dni w.e. β- 1,49 0,909 89 Rb 89 Y 90Sr ślady 28,90 lat β- 0,546 90 Y
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Stront (Sr, łac. strontium) - pierwiastek chemiczny z grupy metali ziem alkalicznych w układzie okresowym .

Charakterystyka

Stront jest srebrzystoszarym metalem , podobnym do wapnia , ale bardziej miękkim. Na jego powierzchni, tak jak w przypadku glinu , tworzy się ochronna warstwa tlenków ( pasywacja ). Oczyszczona powierzchnia jest jednak bardzo reaktywna - czysty stront reaguje wybuchowo z wodą i może zapalić się na powietrzu. Stront tworzy tlenki , wodorotlenki , fluorki oraz inne sole kwasów nieorganicznych i organicznych.

Kationy Sr²⁺ należą do IV grupy analitycznej i barwią płomień na karmazynowoczerwony.

Występowanie

Występuje w skorupie ziemskiej w ilościach 370 ppm , w postaci dwóch minerałów - celestynu ( siarczan ) i stroncjanitu ( węglan ).

Pierwiastek ten posiada 23 izotopy z przedziału mas 79-98. Trwałe są cztery z nich - 84, 86, 87 i 88, które też stanowią naturalny skład izotopowy tego pierwiastka. Promieniotwórczy izotop ⁹⁰Sr jest jednym z najgroźniejszych produktów wybuchów jądrowych. Gromadzi się w tkance kostnej, emituje silne promieniowanie β , a jego czas połowicznego zaniku wynosi aż 29 lat.

Odkrycie

Stront został uznany za pierwiastek w 1790 roku przez A. Crawforda , wyodrębniony przez H. Davy'ego w Londynie. Nazwa pochodzi od szkockiej miejscowości Strontian.

Zastosowanie

Stront w czystej postaci jest stosowany jako dodatek do niektórych gatunków szkła - np. stosowanych do produkcji ekranów telewizyjnych. Ze względu na to, że barwi płomień intensywnym, karmino-czerwonym kolorem jego sole są dodawane do ogni sztucznych i rakiet sygnałowych.

Znaczenie biologiczne

Stront jest traktowany przez organizm zwierzęcy bardzo podobnie jak wapń i może być wbudowywany w strukturę kości. Większość pobranego strontu, 80-70% zostaje szybko wydalona, 20-30% zostaje zatrzymana w układzie kostnym , a ok. 1% odkłada się w krwi. Wykorzystywane jest to w brachyterapii raka kości, gdzie pacjentom podawany jest izotop ⁸⁹Sr (o czasie połowicznego rozpadu ok. 50 dni, emitujący promieniowanie β . Z kolei ranelinian strontu pobudza kościotworzenie i jest stosowany jako lek przeciwko osteoporozie .

Ze względu na łatwe wchłanianie i trwałe wbudowywanie do organizmu, szczególnie niebezpieczne są radioaktywne izotopy strontu będące składnikami opadów promieniotwórczych i innych produktów odpadowych technologii jądrowych. Szczególnie ⁹⁰Sr ze względu na swój dość długi czas połowicznego rozpadu, wynoszący ponad 28 lat, utrzymuje się w skażonym środowisku przez długi okres. Z drugiej strony czas ten jest na tyle mały, że znaczna jego część rozpada się podczas życia człowieka. Izotopy te mogą być wdychane z pyłami w powietrzu, choć główną drogą dostawania się do organizmu jest spożywany pokarm. Może być to przyczyną wzrostu ryzyka zachorowania na raka kości i białaczkę .

Bibliografia

• Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko Chemia analityczna - 1 podstawy teoretyczne i analiza jakościowa (Wydawnictwo Naukowe PWN) Warszawa 2001