Na mapach: 37°05'N 15°17'E / 37.083, 15.283

Syrakuzy
Plac Archimedesa Plac Archimedesa
Państwo	Włochy
region	Sycylia
burmistrz	Giambattista Bufardeci
Powierzchnia	204 km²
Położenie	37° 05' N 15° 17' E
Wysokość	17 m n.p.m.
Ludność (2004) •  liczba ludności •  gęstość	123 322 593 os./km²
Nr kierunkowy	0931
Kod pocztowy	96100
Położenie na mapie Włoch Syrakuzy
Położenie na mapie
Strona internetowa miasta

Syrakuzy ( łac. Syracusae, wł. Siracusa) – miasto we Włoszech we wschodniej Sycylii , którego patronką jest Święta Łucja (dzień obchodów: 13 grudnia).

Przemysł przetwórstwa ropy naftowej, chemiczny. Kąpielisko morskie.

Historia

Miasto to powstało jako antyczna kolonia greckich Dorów z Koryntu w 733 p.n.e. na miejscu wcześniejszej osady. Początkowo miasto zajmowało tylko przybrzeżną wysepkę Ortygię. Po zbudowaniu kamiennej grobli w VI wieku p.n.e. Syrakuzy zaczęły rozrastać się szybko na lądzie stałym, gdzie założono agorę , a z dala od miasta, nad rzeką Anopos, wzniesiono około 560-550 p.n.e. wielki peripteros dorycki poświęcony Zeusowi Olimpijskiemu . Od V wieku p.n.e. Syrakuzy były uważane za najpiękniejsze i najbogatsze, a niewątpliwie najludniejsze miasto wyspy (około 200 tysięcy mieszkańców), posiadające dwa doskonałe porty (handlowy i wojenny), które zapewniały panowanie miasta nad wschodnią częścią Sycylii. Starożytne Syrakuzy składały się ostatecznie z pięciu dzielnic:

• Achradine, gdzie znajdowała się świątynia Zeusa ,
• Tyche, gdzie znajdowała się świątynia tej bogini,
• Neapolis, gdzie znajdował się największy teatr na Sycylii,
• Epipolai,
• wyspa Ortygia, gdzie znajdowało się silnie obwarowane akropolis i pałac tyranów.

Początkowo w Syrakuzach panował ustrój arystokratyczny , potem demokratyczny . Tyranię wprowadził Gelon I w 485 p.n.e. W V wieku p.n.e. tyrani Syrakuz sięgnęli po hegemonię w Wielkiej Grecji i walczyli z powodzeniem ( bitwa pod Himerą , 480 p.n.e. ) z zajmującymi zachód wyspy Kartagińczykami .

Syrakuzy były szeroko promieniującym centrum kultury greckiej, ojczyzną np. Epicharma i Archimedesa , gościły także m.in. Pindara, Ajschylosa i Platona. W mieście tym żył i tworzył Archimedes, który zginął z rąk Rzymian podczas oblężenia miasta w czasie II wojny punickiej w 212 p.n.e. W trakcie tych walk Archimedes skonstruował wiele machin wojennych używanych do obrony miasta. Do II wojny punickiej Syrakuzy przystąpiły po stronie Kartaginy , chcąc odzyskać utraconą niezależność – podczas I wojny punickiej Hieron II , tyran Syrakuz był sprzymierzeńcem Rzymu . Po zdobyciu przez Rzymian miasto straciło wiele ze swojej dawnej świetności, choć wciąż powstawały nowe budowle jak portyki czy teatry. Zdobyte i złupione w 212 p.n.e. przez Rzymian miasto stało się częścią pierwszej kolonii imperium , czyli Sycylii .

Według relacji biblijnej ok. 59 roku n.e. z Malty przypłynął aleksandryjski statek, na którym pokładzie znajdował się ewangelista Łukasz , Arystarch i przewożony na proces do Rzymu apostoł Paweł . Dzieje Apostolskie 28:11, 12 podaje, iż statek zatrzymał się w Syrakuzach na trzy dni. W tym okresie miasto podzielone było na dwie części: jedna znajdowała się na małej wyspie Ortygia (obecnie Ortigia), gdzie prawdopodobnie przybił wspomniany statek, a druga na samej Sycylii.

W VII i VIII wieku Syrakuzy były atakowane przez muzułmańskich Arabów , w 668 zostały złupione przez nich podczas śmiałego wypadu z północnej Afryki na Sycylię. Wraz z całą wyspą miasto dostało się pod panowanie arabskie w 878 . W 1086 Syrakuzy zajęli Normanowie pod wodzą Rogera I zwanego Wielkim Księciem , którzy stworzyli, rządzone przez własną dynastię, dobrze prosperujące królestwo.

Zabytki

Na przełomie V i IV wieku p.n.e. tyran Dionizjos I włączył do miasta i ufortyfikował płaskie wzgórze Epipolaj, a umacniając cały system obronny (długości około 22 km; obecnie zachowane tylko fragmenty) zbudował w Euryleos potężną twierdzę, stanowiącą najwybitniejsze osiągnięcie ówczesnej architektury wojskowej. Do miasta prowadził kompleks wejść nazywany Heksapylon (Sześciobramny).

W starej części Syrakuz, na Ortygii, z ufortyfikowaną akropolis, pałacem tyranów i źródłem Aretuzy, wzniesiono około 570-560 p.n.e. najstarszy na Sycylii dorycki peripteros (stylobat: 21,47x55,33 m), poświęcony Apollinowi , i młodszy, z około 470 p.n.e. - Atenie . Świątynia Ateny liczyła 22 x 55,02 m i miała 6 x 14 kolumn o wysokości 8,71 m i dolnej średnicy 1,92 m. Jest pierwszą konstrukcją, w której problem zachowania proporcji między interkolumniami i tryglifami w narożnikach budowli został rozwiązany przez stopniowe zmniejszanie odległości między dwoma ostatnimi interkolumniami w narożnikach (kontrakcja narożna). Metodę tę przyjęto z czasem w całej Grecji. Świątynia ta została adaptowana w VII wieku n.e. na trójnawową bazylikę chrześcijańską. W pobliżu świątyni Ateny odsłonięte relikty wielkiej świątyni jońskiej z VI wieku p.n.e., długości około 56 m, nigdy nie ukończonej.

W nowej części miasta, koło agory, odkryto m.in. część domu ze studnią z VI wieku p.n.e., dalej wielki teatr grecki, powstały po 270 p.n.e., o unikalnej trapezoidalnej orchestrze i widowni, który powstał na miejscu starszego, zbudowanego według projektu Damokoposa w l połowie V wieku p.n.e. W tej części miasta odnaleziono także monumentalny ołtarz Zeusa, długości około 195 m, fundacji Hierona II (po 270 p.n.e.). Ponadto zachowały się ruiny rzymskiego amfiteatru i zespołu architektonicznego (świątynia, portyk i teatr), zwane błędnie gimnazjonem, oraz kamieniołomy (częściowo zawalone) słynne z doskonałej akustyki, stąd zwane Uchem Dionizjosa, będące miejscem uwięzienia m.in. jeńców ateńskich po klęsce armii Nikiasza w 413 p.n.e.

Obecnie trzy muzea w Syrakuzach gromadzą cenne zbiory archeologiczne .

Do zabytków z okresu średniowiecza na uwagę zasługują kościoły św. Mikołaja i św. Tomasza z XI i XII wieku .

Syrakuzy wpisane są na Światową Listę Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO .

Sławni obywatele

• Archimedes - filozof przyrody, matematyk
• Epicharm - komediopisarz, filozof
• papież Stefan IV
• Teokryt - poeta, uważany za twórcę sielanki

Galeria zabytków Syrakuz

Teatr	Plac Archimedesa	Pałac Montalto	Katedra Syrakuz
Kościół Świętej Łucji alla badia	Ucho Dionizjosa	Źródło Aretuzy

Zobacz też

• Archimedes
• Aretuza
• balista
• lista światowego dziedzictwa UNESCO
• Święta Łucja

Bibliografia