Systematyka gleb - klasyfikacja jednostek taksonomicznych gleb w oparciu o określone kryterium, najczęściej użytkowe lub przyrodnicze, w zależności od celu przeznaczenia.

Systematyka gleb Polski

Systematyka gleb Polski wg Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego z 1989 r^[1].

Systematyka gleb Polski stworzona jest w oparciu o następujące jednostki systematyczne:

Dział - obejmuje gleby powstałe głównie w wyniku oddziaływania jednego określonego czynnika glebotwórczego (np. gleby hydrogeniczne , semihydrogeniczne , litogeniczne ), lub pod wpływem wielu czynników mających podobny udział w ukształtowaniu gleby ( gleby autogeniczne ).

Rząd - obejmuje gleby o podobnym kierunku rozwoju, oraz zbliżone pod względem ekologicznym.

Typ - obejmuje gleby o takim samym układzie głównych poziomów genetycznych , zbliżonych, właściwościach chemicznych i fizykochemicznych, jednakowym rodzaju wietrzenia , przemieszczania się i osadzania składników, o podobnym typie próchnicy . W warunkach naturalnych lub zbliżonych do naturalnych każdemu typowi gleby odpowiada określone zbiorowisko roślinne . Typ gleby jest podstawową jednostką systematyki gleb.

Podtyp - obejmuje gleby należące do określonego typu poddane wpływowi czynnika nie będącego głównym czynnikiem glebotwórczym modyfikującym właściwości biologiczne, fizyczne, chemiczne i związane z nimi cechy morfologiczne profilu glebowego .

Dział I gleby litogeniczne  :

• Rząd gleby mineralne bezwęglanowe słabo wykształcone
  • litosole
  • regosole
  • pelosole
  • rankery
  • arenosole
• Rząd gleby wapniowcowe o różnym stopniu rozwoju
  • rędziny
  • pararędziny

Dział II gleby autogeniczne  :

• Rząd gleby czarnoziemne
  • czarnoziemy
• Rząd gleby brunatnoziemne
  • gleby brunatne właściwe
  • gleby brunatne kwaśne
  • gleby płowe
• Rząd gleby bielicoziemne
  • gleby rdzawe
  • gleby bielicowe
  • bielice

Dział III gleby semihydrogeniczne  :

• Rząd gleby glejo-bielicoziemne
  • gleby glejobielicowe
  • glejobielice
• Rząd czarne ziemie
  • czarne ziemie
• Rząd gleby zabagniane
  • gleby opadowo-glejowe
  • gleby gruntowo-glejowe

Dział IV gleby hydrogeniczne  :

• Rząd gleby bagienne
  • gleby mułowe
  • gleby torfowe
• Rząd gleby pobagienne
  • gleby murszowe
  • gleby murszowate

Dział V gleby napływowe :

• Rząd gleby aluwialne
  • mady rzeczne
  • mady morskie
• Rząd gleby deluwialne

Dział VI gleby słone  :

• Rząd gleby słono-sodowe
  • sołonczaki
  • gleby sołonczakowate
  • sołońce

Dział VII gleby antropogeniczne  :

• Rząd gleby kulturoziemne
  • hortisole ( gleby ogrodowe )
  • rigosole
• Rząd gleby urbanoziemne
  • gleby antropogeniczne o niewykształconym profilu
  • gleby antropogeniczne próchnicze
  • pararędziny antropogeniczne
  • gleby słone antropogeniczne

Klasyfikacja gleb według międzynarodowego systemu WRB

Klasyfikacja WRB - World Reference Base for Soil Resources jest obecnie międzynarodowym standardem systematyki i nomenklatury gleb. Po raz pierwszy została wydana w roku 1998, w 2006 r. ukazała się jej zrewidowana edycja. Klasyfikacja ta jest uznawana za oficjalną przez Międzynarodową Unię Towarzystw Gleboznawczych (International Union of Soil Sciences - IUSS) oraz FAO .
W klasyfikacji WRB wydziela się 32 główne grupy glebowe, które w pewnym przybliżeniu można traktować jako odpowiedniki typów w klasyfikacji Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego . Grupy dzieli się na jednostki niższego rzędu, których ilość waha się od 9 w Chernozems ( czarnoziemy ) do 29 w Regosols ( regosole ).

Klasyfikacja WRB ^[2]

Ogólne rodzaje gleb

Gleby strefowe

• Gleby bielicowe - o barwie jasnej, powstałe na piaskach, słabo urodzajne, uprawia się na nich żyto i ziemniaki.
  • Rdzawe
  • Płowe
• Gleby tundrowe - o cienkiej warstwie próchnicy, mało urodzajne.
• Gleby brązowe
  • brunatne - o barwie brunatnej, średniej ilości próchnicy, uprawia się na nich pszenicę
  • cynamonowe - powstałe na skałach wapiennych.
  • kasztanowe - cienka warstwa próchnicy.
  • bure - niska zawartość próchnicy i niedostatek wody.
• Czarnoziemy - bardzo ciemna barwa, powstałe na lessach, duża zawartość próchnicy, bardzo urodzajne, uprawia się na nich pszenicę i buraki cukrowe.
• Gleby pustynne
  • Szaroziemy
  • Pustynne gleby inicjacyjne - składają się ze szkieletu mineralnego.
• Gleby czerwone
  • lateryty - ceglasta barwa.
  • czerwonoziemy
  • terra rossa - czerwone gleby śródziemnomorskie.
  • żółtoziemy - uprawa krzewów herbacianych i drzew cytrusowych.

Gleby astrefowe

• Mady - o ciemnej barwie, powstałe z drobnych osadów naniesionych przez rzekę, uprawia się na nich warzywa i pszenicę.
• Gleby górskie
• Czarne ziemie - żyzne, powstałe na dawnych terenach bagiennych
• Rędziny
• Gleby wulkaniczne - żyzne, powstałe w miejscach aktywności wulkanicznej
• Gleby słone - powstają w wyniku podsiąkania i odparowywania zasolonej wody.
• Gleby bagienne
• Gleby antropogeniczne

Przypisy

Literatura

• Saturnin Zawadzki (red): Gleboznawstwo. PWRiL, 1999. . 
• Renata Bednarek, Helena Dziadowiec, Urszula Pokojska, Zbigniew Prusinkiewicz: Badania ekologiczno-gleboznawcze. Warszawa: PWN, 2005. . 

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego
• World Reference Base for Soil Resources
• Oficjalna strona Międzynarodowej Unii Towarzystw Gleboznawczych
• Szczegółowe informacje dotyczące systematyki gleb Polski