– największe miasto w
Chińskiej Republice Ludowej
, położone w delcie rzeki
Jangcy
. Miasto jest największym chińskim ośrodkiem gospodarczym, finansowym i komunikacyjnym, a także trzecim co do wielkości (po
Rotterdamie
i
Singapurze
)
portem morskim
na świecie. Szanghaj jest najludniejszym miastem Chin (
Chongqing
, jako miasto wydzielone ma większą populację, ale na znacznie większym obszarze).
Nazwa miasta składa się ze znaków "na" i "morze" (nie znaczy jednak "na morzu" - "na morzu" to po chińsku 海上 hǎi shàng), często interpretuje się ją jako "Najdalszy zasięg morza" lub "(Naprzód) w morze". Skrócone nazwy to 滬 (uproszcz. 沪, Hù) lub 申 (Shēn). Szanghaj miał także liczne przydomki, nadane przez przybyszów z zachodu, m.in. Paryż Wschodu, Królowa Orientu i Azjatycka Prostytutka (chodzi tu o lata upadku Szanghaju - dwudzieste i trzydzieste - kiedy szerzyła się przestępczość i prostytucja).
Historia
Miasto ma długą historię, sięgającą 1000 lat. Pierwsze wzmianki pochodzą o nim jako o małej wiosce, położonej w prefekturze
Suzhou
. Za czasów panowania dynastii
Song
(
960
-
1279
) miasto zaczęło rozwijać się jako port morski.
Miasto zostało otoczone murami miejskimi w
1553
i tę datę uważa się za założenie Szanghaju. W
XIX
Szanghaj jednak nie wyróżniał się jednak niczym szczególnym od innych chińskich miast. Do
1927
miasto znajdowało się w prowincji
Jiangsu
, której stolicą był
Nankin
. Dopiero w tym roku utworzono specjalny, osobny dystrykt Szanghaj.
Znaczenie Szanghaju jako ważnego portu strategicznego i możliwości rozwinięcia go jako ośrodka handlowego odkryli dopiero Europejczycy w
XIX
.
Podczas pierwszej
wojny opiumowej
, w początkach XIX wieku,
Wielka Brytania
okupowała Szanghaj. W
1842
podpisano
Układ w Nankinie
, gwarantujący otwarcie portu w Szanghaju dla międzynarodowego handlu. Kolejne traktaty zapewniły Wielkiej Brytanii,
Francji
,
USA
i
Japonii
eksterytorialne koncesje.
Niemiecka mapa Szanghaju z
1888
Podczas
powstania tajpingów
miasto było okupowane przez buntowników. Okupanci zburzyli wiele budynków, pozostawiając jednak strefy cudzoziemców nietknięte. Poprzednio w strefach obcych państw nie mogli się osiedlać
Chińczycy
, to w
1854
weszła ustawa, pozwalająca na takie zameldowanie. W tym roku też na corocznym zebraniu rady miejskiej dyskutowano o tych strefach. W
1863
amerykańska
i brytyjska część miasta zostały zlikwidowane jako rozliczenie.
Japonia
, po wygraniu wojny z Chinami rozszerzyła strefy wpływów w Szanghaju, oraz zbudowała pierwsze fabryki. Inne mocarstwa wykorzystały sytuację i również rozbudowały swój kapitał w mieście.
Niedługo potem Szanghaj stał się największym centrum finansowym na
Dalekim Wschodzie
. W
1927
zostało uznane specjalną, osobną prowincją, a w
1930
ten tytuł rozszerzono.
28 stycznia
1932
japońska
marynarka wojenna
wkroczyła do miasta, pod pretekstem stłumienia powstania antyjapońskiego. Japonia, która zajęła już
Mandżurię
, miała zamiar zająć także całe Chiny. Uznała Szanghaj za punkt strategiczny, dlatego też rozpoczęła atak, jednak po pewnym czasie została wyparta z tamtych terenów, pozostawiając doszczętnie zniszczone miasto oraz mnóstwo trupów. Od
1937
do
1945
miasto było oblegane przez wojska chińskie. Podczas
II wojny światowej
miasto stało się celem podróży wielu uchodźców z ogarniętej wojną
Europy
. Dużą część przyjezdnych stanowili
Żydzi
.
27 maja
1949
do miasta przybyli
komuniści
. W latach 50. i 60. Szanghaj stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym. Nawet w czasach
rewolucji kulturalnej
miasto dobrze prosperowało. Od lat 80. do
1991
miasto było zamknięte dla obcych kapitałów, co bardzo negatywnie wpłynęło na jego dalszy rozwój.
Rozwój Szanghaju był od tego czasu dużo mniej związany z polityką rządu w
Pekinie
. Począwszy od
1992
rząd reklamuje miasto, nadaje ulgi podatkowe itp., aby zachęcić inwestorów zagranicznych, jak i inwestorów z wnętrza Chin do inwestycji w mieście. Od tego czasu przyrost gospodarczy w mieście waha się w granicach 9-15%. Miasto cały czas konkuruje z
Hongkongiem
o rolę w gospodarce i finansach
Chińskiej Republiki Ludowej
.
Podział administracyjny
Podział administracyjny Szanghaju
Szanghaj dzieli się na 19 dzielnic:
- Huangpu
- Luwan
- Xuhui
- Changning
- Jing'an
- Putuo
- Zhabei
- Hongkou
- Yangpu
-
Pudong
- Baoshan
- Minhang
- Jiading
- Jinshan
- Songjiang
- Qingpu
- Nanhui
- Fengxian
- Chongming
W
2003
w Szanghaju było jednostek miejskich: 114 gmin miejskich, 3 gminy i 103 osiedla.
Ekonomia i demografia
Ulica Nankińska
to główna ulica miasta, na której znajdują się sklepy firm z całego świata. Kiedyś mieścił się przy niej polski konsulat
Szanghaj to centrum finansowe i handlowe Chin. Boom ekonomiczny nastąpił po
1992
. Obecnie miasto produkuje 20% chińskiego
PKB
. Przez taki układ rzeczy Szanghaj to dziś największe i jedno z najszybciej rozwijających się miast w
Chińskiej Republice Ludowej
.
Zmiany ludności miasta w latach
1851
-
2005
W
2000
według spisu powszechnego w regionie metropolitarnym mieszkało 16,738 mln. osób (wliczeni są także niestali mieszkańcy, których liczba wynosi 3,871 mln.). W porównaniu z
1990
jest to wzrost o 25,5%. 51,4% mieszkańców to mężczyźni, a 48,6% kobiety. Ponadto 12,2% ludności miało do 14. lat, 76,3% pomiędzy 15 a 64 latami, a 11,5% ludności było starszych od 65. lat. 5,4% populacji to analfabeci. W
2003
w samym mieście mieszkało 13,420 mln. osób. Jednakże należy do tego jeszcze wliczyć około 5 mln ludzi żyjących tu nielegalnie, oraz 4 mln tymczasowych lub wędrownych pracowników. Średnia długość życia w
2003
wynosiła 79,8 roku (77,78 lat dla mężczyzn i 81,81 lat dla kobiet). Źródła demograficzne ONZ szacują wielkość aglomeracji Szanghaju na 18,1 mln mieszkańców (2006). W końcu 2007 wg szacunków oficjalnych ludność miasta wydzielonego wynosiła 18,58 mln, w tym 13,79 mln miało zameldowanie na pobyt stały, 4,79 mln miało zameldowanie na pobyt tymczasowy terminem 6 miesięcy i dłużej. Osób starszych (pow. 60 lat) było w końcu 2007 roku 20,8% populacji.
Uliczka w najstarszej części miasta
Szanghaj i
Hongkong
to miasta, które współzawodniczą ze sobą o miano ekonomicznej stolicy
ChRL
.
PKB
na osobę w tym mieście (per capita) wynosi 5260 $, co plasuje je na 13. miejscu pod tym względem wśród 659 chińskich miast. W
Hongkongu
mieści się więcej banków, a Szanghaj ma wsparcie rządu ChRL, tanią siłę roboczą i większe zaplecze przemysłowe. Szanghajski wzrost gospodarczy często przekracza 11% w skali rocznej.
Szanghaj staje się coraz większym ośrodkiem handlowym, szczególnie dla przedsiębiorców z Zachodu.
Pudong
jest dzielnicą nowoczesną, zbudowaną na wzór miast
Europy
czy
Ameryki Północnej
. Zachodni wizytatorzy są zadowoleni z takiego obrotu sprawy: powstają zielone parki, wielkie instalacje przemysłowe. Miasto jest uważane za bezpieczne, wolne od przestępstw. Szanghaj może stać się pierwszym bogatym, historycznym i czystym chińskim miastem.
Architektura
W Szanghaju trwa boom budowlany, czyniący miasto wielkim placem budowy. Cały czas powstają nowe wieżowce, przeznaczone na siedziby firm itp. Miasto zachwyca swoją nowoczesną architekturą. Budowane wieżowce przypominają kwiaty, mają także na dachach restauracje m.in. w formie latających spodków.
Najwyższe budynki
Obecnie w Szanghaju odnotowuje się 324 tego rodzaju obiekty.
-
Shanghai World Financial Center
(w tej chwili najwyższy wieżowiec w Szanghaju), 492 metry wysokości
-
Jin Mao Tower
, rok oddania do użytku 1998, 93 kondygnacje, 420,5 m wysokości, mieszczący m.in. Hotel Grand Hyatt
- Plaza 66 Tower One, 2001, 66, 288,2 m
- Shanghai Shimao International Plaza, 2005, 60, 246,5 m
- Hong Kong New World Towers, 2002, 61, 242 m
- Tomorrow Sq, 2003, 58, 238 m
- Centrum Handlowe Shanghai Summit, 2006, 38, 238 m
- Bocom Financial Tower, 2002, 52, 230 m
- Bank of Shanghai, 2005, 43, 230 m
- Bank of China, 1999, 57, 226,1 m
- Grand Gateway Shanghai 2, 2005, 52, 225 m (2 budynki)
Oto galeria obrazująca styl architektoniczny miejscowych wieżowców:
Jeden z wielu wieżowców w budowie | Najlepszy przykład na to, jakie wieżowce są budowane w mieście | | Drapacz chmur z kwiatem na dachu - maskotka turystów |
Przykład retro futurystycznej architektury | | |
Geografia i klimat
Zdjęcie satelitarne miasta i jego otoczenia, (
Landsat 7
, 15 września 2005).
Temperatury (kolor czerwony) i opady deszczu (kolor niebieski) w Szanghaju
Szanghaj leży przy ujściu rzeki
Jangcy
do
Morza Wschodniochińskiego
(część
Oceanu Spokojnego
). Miasto dzieli na dwie części rzeka
Huangpu
.
W Szanghaju występują wszystkie cztery pory roku. Latem temperatury osiągają 37 stopni
Celsjusza
, a niekiedy przekraczają 40 stopni
Celsjusza
. Zimą występuje duże zachmurzenie, a latem jest wilgotno. Jesień i wiosna w mieście są ciepłe, i zwykle są to najlepsze pory do zwiedzania miasta przez turystów. Zima zaczyna się w połowie grudnia, a kończy wraz z lutym. Od połowy czerwca do lipca jest najwięcej opadów deszczu.
Transport
Skrzyżowanie dróg w centralnym Szanghaju
wejście do terminalu lotniska Pudong
Szanghaj ma świetnie zorganizowany system publicznego transportu, a także (co rzadkie w chińskich miastach) czyste ulice i nieskażone powietrze[]. Publiczny transport w mieście, oparty na autobusach, trolejbusach, taksówkach i liniach metra, ciągle się rozwija. Obecnie (
2009
r.) istnieje ponad 1000 linii autobusowych, a tutejsze
metro
ma 8 linii (oznaczone liczbami 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8 i 9). Ponadto planuje się wybudowanie do
2010
nowych 4 linii metra oraz rozbudowę istniejących. Za przejazd wszystkimi wyżej wymienionymi środkami transportu można płacić przy pomocy karty bezstykowej Shanghai Public Transportation Card - pełni ona rolę elektronicznej portmonetki, którą doładowywać można w licznych punktach rozmieszczonych w mieście (w niektórych sklepach, bankach oraz na wszystkich stacjach metra).
Szanghaj obsługują dwa porty lotnicze: Hongqiao i międzynarodowy Pudong. Od
2003
na to ostatnie lotnisko można dotrzeć linią kolei magnetycznej
Maglev
, zbudowaną przez niemiecką firmę Transrapid International.
W grudniu
2004
przeładunki tutejszego portu były największe na świecie.
Miasto przecinają 4 linie kolejowe: relacji Szanghaj -
Nankin
(linia Jing Hu), Szanghaj -
Pekin
, Szanghaj -
Hangzhou
(linia Hu Hang) i z Xiaoshan do
Ningbo
(linia Xiao Yong). Dwie główne stacje kolejowe to
Szanghaj
oraz Szanghaj Południowy.
Szanghaj jest też ważnym węzłem komunikacji drogowej. Z
Pekinu
wiedzie droga szybkiego ruchu, zwana autostradą Jinghu. Liczne mosty połączyły miasto z wyspą Chongming. W mieście wiele jest autostrad i dróg szybkiego ruchu. Często poprowadzone one zostały po specjalnych mostach i wiaduktach. Brzegi rzeki Huangpu spięte są licznymi mostami i tunelami.
Ludzie i kultura
kościół protestancki Moore'a
W mieście da się często słyszeć dialekt chińskiego języka Wu (zwany szanghajskim), mimo iż urzędowym językiem jest mandaryński. Tutejszy dialekt jest niezrozumiały dla ludzi posługujących się językiem mandaryńskim. Prawie wszyscy mieszkańcy miasta poniżej 50 roku życia umieją płynnie posługiwać się językiem mandaryńskim, a poniżej 25 lat - angielskim (preferowany język obcy w szkołach).
Szanghaj jest uważany za miejsce narodzenia nowoczesnych Chin; był także przez pierwszą połowę
XX
centrum kultury i ekonomii całej
Azji Wschodniej
. Miała tu miejsce bitwa między pisarzami socjalistycznymi (żyli tu pionierowie tej sztuki:
Lu Xun
i
Mao Dun
), a liczniejszymi pisarzami romantyzmu (m.in. Shi Zhecun, Shao Xunmei, Ye Lingfeng,
Eileen Chang
). Jedno z najbardziej znanych chińskich dzieł, Oblężona Forteca (autorstwa Qian Zhongshu) częściowo dzieje się w mieście.
Oprócz literatury, Szanghaj był także miejscem narodzin chińskiej kinematografii. Pierwsze chińskie filmy, takie jak Niełatwy Odcinek (Nanfu Nanqi,
1913
) czy Osierocony Dziadek (Gu’er Jiuzu Ji,
1923
) były pierwszy raz wyświetlane właśnie w Szanghaju. Te dwa filmy przyczyniły się do dalszego rozwoju szanghajskiej kinematografii. Tutejsze filmy wykreowały chińską
Marilyn Monroe
- Zhou Xuan. Jednak wybuch
II wojny światowej
oraz rządy komunistów przyczyniły się do zahamowania produkcji filmowej w Szanghaju, a wzrost znaczenia kinematografii z
Hongkongu
.
Większość mieszkańców mówi własnym dialektem języka Hu. Jednakże imigranci, pochodzący z najróżniejszych regionów ChRL i nie rozumiejący tutejszego dialektu, wymuszają używanie języka mandaryńskiego.
Tradycyjne domy, zwane
shikumen
, były budowane tu już od bardzo dawna. Wykonane są one głównie z czarnej albo szarej cegły. W mieszkaniach tych pełno jest przejść do innych pokoi o charakterystycznych łukach. Ostatnio jednak coraz mniej mieszkańców Szanghaju buduje takie domy. Tak jak wszystkie tradycyjne domy w Chinach i
shikumen
miały dziedzińce. Jednak z powodu braku miejsce były one, podobnie jak pokoje, bardzo małe. Przed
II wojną światową
ponad 80% ludności miasta mieszkało w takich domach.
Lista miejsc wartych zwiedzenia:
Szkoły wyższe i uniwersytety
Narodowe
- Uniwersytet Szanghajski (上海大学)
- Uniwersytet Donghua (东华大学)
- Uniwersytet Fudan (复旦大学) (zał.
1905
)
- Szkoła Medyczna (复旦大学上海医学院, 原上海医科大学医学院）
-
Uniwersytet Jiao Tong w Szanghaju
(上海交通大学) (zał.
1896
)
- Szkoła Medyczna (上海交通大学医学院, 原上海第二医科大学)
- Uniwersytet Tongji (同济大学) (zał.
1907
)
- Szanghajski Uniwersytet Finansów i Ekonomii (上海财经大学)
- Szanghajski Uniwersytet Studiów Międzynarodowych (上海外国语大学)
- Wschodniochiński Uniwersytet Nauki i Technologii (华东理工大学)
- Wschodniochiński Uniwersytet Pedagogiczny (华东师范大学)
- Chińsko-Europejska Szkoła Międzynarodowego Biznesu (中欧国际工商学院)
Publiczne
- Wschodniochiński Uniwersytet Polityki i Prawa (华东政法学院)
- Szanghajska Akademia Teatralna (上海戏剧学院)
- Szanghajski Uniwersytet Energii Elektrycznej (上海电力学院)
- Szanghajski Uniwersytet Handlu Lixin (上海立信会计学院)
- Szanghajski Uniwersytet Morski (上海海事大学)
- Szanghajski Uniwersytet Nauk Inżynieryjnych (上海工程技术大学)
- Szanghajski Uniwersytet Nauki i Technologii (上海理工大学)
- Szanghajski Uniwersytet Pedagogiczny (上海师范大学)
- Szanghajski Uniwersytet Rybołówstwa (上海水产大学)
- Szanghajski Instytut Handlu Zagranicznego (上海对外贸易学)
- Szanghajski Instytut Technologiczny (上海应用技术学院)
- Szanghajski Instytut Wychowania Fizycznego (上海体育学院)
- Szanghajskie Konserwatorium Muzyczne (上海音乐学院)
Prywatne
- Uniwersytet Sanda (上海杉达学院)
Ciekawostki
Szanghaj często jest kojarzony z wieżą
Oriental Pearl
, która znajduje się w dzielnicy
Pudong
. Wieża
Jin Mao
, która mieści się niedaleko Oriental Pearl Tower, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych drapaczy chmur w ChRL, oraz piąta pod względem wysokości na świecie.
W Szanghaju odbywa się wystawa światowa
Expo 2010
.
Lista klubów sportowych działających w Szanghaju:
- Chinese Football Association Super League (Chińskie Stowarzyszenie Super Ligi Piłki Nożnej):
- Shanghai Shenhua
- Shanghai Zobon
- Inter Shanghai
- Chinese Football Association Jia League (Chińskie Stowarzyszenie Ligi Jia Piłki Nożnej):
- Chinese Basketball Association (Chińskie Stowarzyszenie Koszykówki):
W Szanghaju ponadto znajduje się tor
Formuły 1
-
Shanghai International Circuit
, gdzie od
2004
rozgrywany jest wyścig o
Grand Prix Chin
.
Polonia szanghajska liczy około 300 osób.
Przypisy
Linki zewnętrzne
