Budynek Szkoły Rycerskiej, autor Zygmunt Vogel

Adam Kazimierz Czartoryski , komendant Szkoły Rycerskiej

Mundur kadeta Szkoły Rycerskiej

Akademia Szlacheckiego Korpusu Kadetów – szkoła państwowa założona 15 marca 1765 w Warszawie przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego , utrzymywana przez skarb państwa. Mieściła się w Pałacu Kazimierzowskim . Zamknięta w grudniu 1794 , po upadku insurekcji kościuszkowskiej .

Szkoła, będąca w pewnej mierze odpowiednikiem pruskich szkół rycerskich zakładanych przez Fryderyka II i współczesnych szkół administracyjnych (np. francuskiej École nationale d'administration ), była przeznaczona dla uboższej młodzieży szlacheckiej, a jej zadaniem było przygotowywanie młodzieży do służby wojskowej i cywilnych zadań publicznych. Kadrę nauczycielską tworzyli zarówno oficerowie prowadzący przedmioty wojskowe, jak i profesorowie nauczający takich przedmiotów, jak ekonomia, prawo, historia, geografia czy języki.

Założona została przez króla, który w ten sposób wypełnił swoje zobowiązania podpisane w pacta conventa . Władca przeznaczył na ten cel 1,5 miliona zł z własnej kiesy, później na jej działalność łożył 600 000 zł rocznie (200 000 zł ze szkatuły królewskiej i 400 000 ze skarbu Rzeczypospolitej). Pozwoliło to na utrzymanie w ciągu roku 200 kadetów, której to liczby jednak nigdy szkoła nie osiągnęła. ^[1] W 1768 poseł rosyjski Nikołaj Repnin wyłożył na rzecz Szkoły Rycerskiej 5555 dukatów (100 000 złotych polskich ) by powstrzymać jej kadetów od udziału w konfederacji barskiej ^[2].

Szef korpusu/Komendant

Szefem korpusu Szkoły był król, komendantem książę Czartoryski,który napisał także Katechizm kadecki, który był jednym z podstawowych podręczników. Wyszkolenie wojskowe prowadził J. Wodziński. Początkowo większość nauczycieli stanowili Francuzi i Niemcy, później również Polacy, często absolwenci Szkoły Rycerskiej. Do wychowanków Szkoły należeli m.in.: T. Kościuszko, S. Fiszer, J. Jasiński, J. Sowiński. Po wybuchu powstania 1794 w oddziałach T. Kościuszki walczyło 34 kadetów. Szkoła Rycerska została rozwiązana decyzją władz zaborczych 30 XI 1794.

Nauczanie Rycerskie

Program opracowany przy współpracy Anglika Johna Linda przewidywał ogólne wykształcenie w ciągu 4 lat, z dużym naciskiem na naukę języków obcych. W ciągu następnych dwóch lat uczniowie przygotowywali się do zawodu wojskowego (m.in. jednym z przedmiotów była inżynieria wojskowa) oraz do służby cywilnej (prawo i konstytucja). Wykształcenia dopełniała nauka fechtunku – sztuki władania szablą lub szpadą, jazdy konnej, tańców, czasem także muzyki. Te przedmioty określano mianem kunsztów.

Nauczyciele

Pierwszym dyrektorem naukowym był Filip Ordutowski, J. Lind (Anglik), potem Ch. Pfleiderer (Niemiec, profesor matematyki). Języka francuskiego uczył ojciec Fryderyka Chopina - Mikołaj Chopin .

Finanse

W założeniu swym miała być utrzymywana przez połączone skarby Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego . Jednak już w latach 1769 - 1776 zaległości płatnicze skarbu Rzeczypospolitej wobec Szkoły Rycerskiej wyniosły 2 mln 300 tys. zł.

Zobacz też

• Hymn do miłości Ojczyzny

Bibliografia

• Adam Kazimierz Czartoryski, Kodeks rycerski, wyd. 1916

Przypisy