Szujscy - ród
kniaziowski
(
książęcy
) pochodzenia ruskiego, który wziął swoje nazwisko od miasta
Szuja
dawniej w guberni włodzimierskiej[1], a obecnie w obwodzie iwanowskim, będący gałęzią dynastii
Rurykowiczów
i ich linii panującej nad księstwem
suzdalskim
. Z licznych gałęzi jedna uzyskała wielkie znaczenie w XVI w. w
Moskwie
, gdzie jeden z jej przedstawicieli został nawet obrany carem; inna z kolei związała się z
Rzecząpospolitą
, w której uznawano jej status kniaziowski[1].
Szujscy w Polsce
Bezpośrednim protoplastą kniaziów Szujskich osiadłych w Rzeczypospolitej był kniaź Iwan Dymitrowicz, przezywany "Gubka", który zbiegł na Litwę z Moskwy, najprawdopodobniej razem z kniaziem Semenem Bielskim oraz Iwanem Lackim około
1534
r. On to już w kwietniu 1536 r. otrzymał od króla
Zygmunta Starego
przywilej na Terebuń w powiecie Brzeskim oraz później w 1542 r. - na swą wyraźną prośbę - roczną pensję w wysokości 80 kop groszy, wypłacaną przez podskarbiego ziemskiego, Piotra Horonostaja. Umarł około
1560
r., pozostawiając wdowę Marynę Bohdanównę Bohowitynównę oraz syna, kniazia Manoiła Szujskiego (zm. ok.
1580
r.), żonatego z Hanną Irzykowiczówną[1].
Synem wspomnianego kniazia Manoiła Szujskiego był kniaź Jan vel Janusz Szujski, podkomorzy Brzeski, który z nieznanej z imienia i nazwiska małżonki, pozostawił - według
Józefa Wolffa
- sześciu synów (Jerzego, Aleksandra, Andrzeja, Jana, Krzysztofa i Konstantego) oraz córkę Annę, zamężną za Janem Michałem Narbutem. Bracia ci, przechodząc na katolicyzm, zarzucili używanie tytułu kniaziowskiego, przy czym każdy z nich zapoczątkował swoją gałąź rodu. Zarówno oni jak i ich potomkowie sprawowali - może nie najwyższe, ale na pewno - liczne urzędy w
Rzeczypospolitej Obojga Narodów
[1].
Ród kniaziów Szujskich może istnieć w Polsce do dzisiaj, albowiem według "Słownika nazwisk współcześnie w Polsce używanych" prof. K. Rymuta w
1998
r. żyły w Polsce 2 osoby noszące nazwisko Szujski i 4 osoby noszące nazwisko Szuyski[2].
Członkowie rodu
Drzewo genealogiczne
Iwan Dymitrowicz SZUJSKI (†ok.
1560
)~ Maryna Bohowitynówna└─>Manoił (†przed
1580
), posiadacz Terebunia w powiecie brzeskim ~ Hanna Irzykowiczówna ├─>Zofia │ ~ Krzysztof Gnoiński └─>Jan (†
1610
), podkomorzy brzeski
1596
~ NN ├─>Jerzy │ ~ NN │ └─>Jan (†
1700
), wojski brasławski (ok.
1674
) │ ~ NN │ ├─>Jan Jerzy (†
1704
), podstoli bracławski (ok.
1698
) │ │ ~[1] Katarzyna Sawicka, wojewodzianka brzeska │ │ ├─>Franciszek Florian (†
1715
), podstoli brasławski │ │ │ ~ Teresa Niemcewiczówna │ │ │ ├─>Florian (†przed
1780
), strażnik brzeski │ │ │ │ ~[1] N Korsakówna │ │ │ │ ~[2] Barbara Kaczonówna (primo voto Sulistrowska) │ │ │ │ └─>Jan strażnik brzeski (ok.
1783
) │ │ │ ├─>Józef (†przed
1768
), podstoli brasławski │ │ │ │ ~ Ludwika Wiszniewska │ │ │ │ ├─>Stanisław (†przed
1790
) │ │ │ │ ├─>Piotr (*
1751
) porucznik ułanów, rotmistrz wojska polskiego │ │ │ │ │ ~ Marianna Nowakowska │ │ │ │ │ └─>Witalis Wiktor (*
1791
) │ │ │ │ │ ~ Helena Bielska │ │ │ │ ├─>Wincenty (*
1755
) dworzanin skarbowy Wlk. Ks. Lit.
1789
│ │ │ │ └─>Jan (*
1759
) porucznik pułku piechoty, kapitan wojska polskiego │ │ │ └─>Anna przełożona klasztoru Bernardynek konwentu brzeskiego │ │ ├─>Antoni │ │ ├─>Maciej Stanisław, podczaszy brzeski (ok.
1740
) │ │ ├─>Michał │ │ ├─>Piotr Florian │ │ ├─>Józef │ │ │ ~ NN │ │ │ ├─>Michał (zaginął będąc dzieckiem) │ │ │ └─>Teresa │ │ │ ~ N Jankowski │ │ ├─>Krystyna │ │ ├─>Rozalia │ │ ├─>Elżbieta │ │ ~[2] Petronella Pągowska │ │ └─>Rozalia │ ├─>Stanisław (†
1705
), skarbnik Nowogródka Siewierskiego │ │ ~ Teresa Anna Lacka (secundo voto Szujska) │ │ └─>Katarzyna │ │ ~ N Galimski │ └─>Katarzyna │ ~ N Piórkowski ├─>Aleksander (†przed
1658
), wojski brzeski
1639
, chorąży brzeski
1643
, podstarości brzeski
1644
│ ~ Jadwiga Krzywczycka │ ├─>Władysław Aleksander (†
1671
), chorąży brzeski (po
1665
r.) │ │ ~ Justyna Kolendzianka │ │ ├─>Aleksander (†
1714
), jezuita │ │ └─>Franciszek Michał (†
1746
), podstoli brzeski
1694
, pisarz grodzki brzeski (1699-1702) │ │ ~ Teresa Anna Lacka, chorążanka (primo voto Szujska) │ ├─>Konstanty Jan (†
1695
), pisarz ziemski brześciański (po
1663
r.), starosta jałowski
1676
, chorąży brzeski
1679
, starosta zahalski (ok.
1690
r.), pisarz Wlk. Ks. Lit.
1690
│ │ ~[1] Zofia Brzozowska (†przed
1676
), wojewodzianka brześciańska │ │ ├─>Dominik Jan (†
1720
), starosta jałowski
1690
, chorąży brzeski
1692
, starosta zahalski │ │ │ ~[1] Helena Sulimierska, łowczycówna │ │ │ ├─>Mikołaj (†
1725
) │ │ │ ├─>Jadwiga │ │ │ │ ~ Piotr Pepłowski, podkomorzy kijowski i łucki │ │ │ ~[2] N Rostworowska │ │ │ ├─>Ignacy (†
1751
?) │ │ │ │ ~ Ludwika Zborowska (secundo voto Bystry) │ │ │ │ ├─>Aniela (†
1797
) │ │ │ │ │ ~ Wojciech Szujski (†
1792
), skarbnik kijowski, starosta niżyński, szambelan królewski │ │ │ │ └─>Adam (†po
1767
), starosta zahalski │ │ │ │ ~ Marianna Chalecka (secundo voto Prozor) │ │ │ │ └─>Ludwika Konstancja (*
1767
†
1828
) │ │ │ │ ~ Karol Prozor, oboźny litewski │ │ │ ~[3] Konstancja Horajnówna, podczaszanka wołyńska │ │ │ ├─>Krystyna │ │ │ │ ~ Stanisław Spinek, podczaszy mozyrski │ │ │ ├─>N (córka) │ │ │ │ ~ N Wyżycki │ │ │ ├─>Konstancja │ │ │ │ ~ Michał Orański, cześnik smoleński │ │ │ └─>Ludwika │ │ │ ~ Mikołaj Kuczyński (†
1755
), podstoli drohicki │ │ ├─>Ludwika (†
1701
) │ │ │ ~[1] Jan Kazimierz Pac (†ok.
1697
), starosta uświatski, chorąży nadworny litewski │ │ │ ~[2] Aleksander Ogiński, miecznikowicz Wlk. Ks. Lit. │ │ ~[2] Zofia Konopatska (†przed
1686
), kasztelanka chełmińska, (primo voto Wilkowska) │ │ ├─>Pawła (†przed
1704
) │ │ │ ~ Aleksander Niemira, chorążyc mielnicki │ │ ├─>Benedykta (†po
1704
) │ │ │ ~ Stefan Tomasz Ossoliński (†po
1737
), chorąży mielnicki │ │ ~[3] Ludwika Sapieżanka (†
1687
), pisarzówna polna koronna │ │ ~[4] Anna Kopciówna, kasztelanka trocka, (primo voto Łużecka) │ │ └─>Apolloniusz Aleksander (*
1690
†
1763
), starosta zahalski │ │ ~ Balbina Chrzanowska (†
1784
) │ │ ├─>Jan Nepomucen († między
1763
a
1784
) │ │ └─>Anna │ │ ~[1] Antoni Krasicki (†
1777
), chorąży nadworny litewski │ │ ~[2] Jan Tadeusz Orzeszko, wojski piński │ └─>Anna │ ~ Stefan Rusiecki (†
1671
), kasztelan miński ├─>Andrzej (†
1640
), mieczny brzeski (ok.
1638
) i dzierżawca inturski │ ~ Dorota Żylińska (primo voto Radzimińska) │ ├─>Stanisław (†przed
1688
), miecznik brześciański │ │ ~ Zofia Orzeszko (primo voto Nowicka, Wereszczaka) │ └─>Jan (†przed
1691
), chorąży brzeski
1690
│ ~ NN │ ├─>Stanisław (†przed
1740
), skarbnik brzeski i piński, podsędek piński
1731
│ │ ~ Helena Orda (primo voto Grothus) │ │ ~[?] Teresa Wret │ └─>Hieronim (†przed
1767
), strażnik czernihowski │ ~ Dorota Ejnarowicz │ ├─>Szymon jezuita │ ├─>Maciej (*
1726
†przed
1785
) │ │ ~ Katarzyna Gierłowicz │ │ ├─>Maciej kanonik │ │ ├─>Walenty (*
1771
) │ │ │ ~ NN │ │ ├─>Benedykt (*
1774
) │ │ ├─>Helena │ │ └─>Sebastian (*
1776
) │ │ ~ Honorata Zauściańska │ │ └─>Hieronim (*
1812
) │ ├─>Wojciech (†
1792
), skarbnik kijowski, starosta niżyński, szambelan królewski │ │ ~ Aniela Szujska (†
1797
) │ │ ├─>Franciszka │ │ │ ~ Abraham Marczenko, pułkownik wojsk rosyjskich │ │ ├─>Anna │ │ │ ~ Jacek Saryusz-Zaleski (*
1773
†
1823
), prezes I departamentu izby sądowej kijowskiej │ │ └─>Aniela │ │ ~ Ignacy Stanisław Ledóchowski, prezes departamentu izby sądowej wołyńskiej │ ├─>Antoni Tomasz (*
1788
), starosta dymidowski │ │ ~ Urszula Święcicka │ │ ├─>Ignacy Szymon (*
1745
) │ │ │ ~ Aniela Michalina Dzierżek │ │ │ └─>Włodzimierz Romuald (*
1818
) │ │ └─>Piotr │ │ ~ Tekla Jełowicka │ │ ├─>Roman │ │ │ ~ Józefa Stobnicka │ │ ├─>Maria │ │ │ ~ Stanisław Tworek Wyszkowski (†
1882
) │ │ ├─>Tadeusz │ │ └─>Zofia │ ├─>Melania zakonnica u Bazylianek w Pińsku │ ├─>Teresa │ │ ~ Piotr Tołoczka, stolnik brzeski │ ├─>Marianna │ │ ~ N Szyszka, podczaszy czernihowski │ └─>Antonina │ ~ Adam Stocki, sędzia grocki mozyrski ├─>Jan (†
1643
), chorąży brzeski
1631
│ ~ Elżbieta Czarnocka │ ├─>Konstanty Bazyli (†przed
1674
), miecznik brzeski
1640
│ ├─>Klemens │ ├─>Franciszek │ ├─>Stanisław (†po
1675
), rotmistrz traktu zabuskiego (ok.
1669
) │ │ ~ Halszka Zawiszanka (primo voto Wysocka) │ │ └─>N (syn, zamordowany przed
1670
r.) │ └─>Jerzy Kazimierz ├─>Krzysztof (†ok.
1635
), podstoli brzeski
1632
│ ~ Izabella Mleczkówna, podkomorzanka drohicka, (secundo voto Wasilewska) │ ├─>Kazimierz (†po
1657
), │ ├─>Wojciech Krzysztof (†po
1697
), podwojewodzi podlaski (przed
1674
) │ └─>Konstancja │ ~ Jan Czerniakowski └─>Konstanty (†
1634
), pisarz ziemski brześciański
1631
~ NN ├─>Mikołaj ├─>Stefan (†po
1674
) │ ~[1] Maryna Maskiewicz (primo voto Dołgierd, Rodakowska, secundo voto Wołodkiewicz) │ ~[2] Katarzyna Wieczanówna (primo voto Jankowska) │ └─>Konstanty (†po
1703
), cześnik brześciański │ ~ Katarzyna Niemcewicz, stolnikówna witebska, (secundo voto Czapska, Małachowiec) │ └─>Józef (†przed
1768
), cześnik brasławski
1763
│ ~ N Gogolewska └─>Jerzy Konstanty (†
1694
), cześnik brzeski
1676
, sędzia grodzki brzeski (po
1676
r.) ~[1] Petronela Miączyńska, podczaszanka czernichowska, (primo voto Horbowska) ├─>Onufry (*ok.
1671
†
1761
), ksiądz - jezuita w kolegium brzeskim ~[2] N Żardecka, sędzianka brzeska ├─>Franciszek ├─>Rozalia │ ~[1] Władysław Tryzna, stolnik wołkowyski │ ~[2] Antoni Zawadzki └─>N (córka) ~ N Tur Szujscy w Rosji
Kniaziowie Szujscy jako gałąź dynastii
Rurykowiczów
, będący potomkami m.in.
Aleksandra Newskiego
, już tylko z racji samego pochodzenia stanowili jeden z najstarszych i najznaczniejszych rodów najpierw
Wielkiego Księstwa Moskiewskiego
, a później
Rosji
. Co prawda w wyniku podporządkowania sobie ziem ruskich przez władców moskiewskich utracili status udzielnych książąt, przechodząc do kategorii bojarstwa. Na przełomie
XV
i
XVI
wieku zgromadzili jednak ogromne bogactwo, stając się jednym z najpotężniejszych rodów, zagrażającym nawet panującym władcom.
Sami zainteresowani nie kryli zresztą swoich aspiracji, próbując w obliczu widma kryzysu monarchii (represyjna polityka coraz bardziej niezrównoważonego cara
Iwana Groźnego
) organizować coś na kształt własnego stronnictwa. Spotkało się to z represjami ze strony władzy, w szczególności ze strony cara
Borysa Godunowa
, który objął tron po śmierci ostatniego Rurykowicza, cara
Fiodora
. Jednak silna pozycja, którą cieszyli się Szujscy pozwoliła im na zdobycie tronu i koronację
Wasyla Szujskiego
na cara Rosji w
1606
r.
Sukces nie okazał się trwały, albowiem w wyniku odwrócenia się od władcy dotąd wiernego bojarstwa, kraj osłabł, co pozwoliło na wmieszanie się w wewnętrzne sprawy
Carstwa Rosyjskiego
części polskiej
magnaterii
, polegające na interwencji zbrojnej w celu osadzenia na tronie moskiewskim pretendentów podających się za syna Iwana Groźnego (tzw.
Dymitriada
). Okres ten (lata
1604
-
1610
) zwany jest w historii Rosji czasem
wielkiej smuty
, zaś jego następstwem było uwięzienie w
Rzeczypospolitej
cara Wasyla Szujskiego i jego braci oraz wojna polsko-rosyjska.
Po tych wydarzeniach kniaziowie Szujscy nie odgrywali już nigdy w Rosji takiej roli jak wcześniej.
Członkowie rodu
Przypisy
