Protest Rejtana na obrazie Jana Matejki
Rejtan
(1866)
Tadeusz Rejtan (albo Reytan) herbu
Rejtan
(ur.
20 sierpnia
1742
w
Hruszówce
, zm.
8 sierpnia
1780
tamże [1]) – uczestnik
konfederacji barskiej
, w
1773
poseł ziemi nowogródzkiej na
Sejm Rozbiorowy 1773-1775
w
Warszawie
.
Życiorys
Syn zamożnego ziemianina Dominika Rejtana, podkomorzego nowogródzkiego. Brat Michała, pisarza ziemskiego nowogródzkiego.
Wraz z
Samuelem Korsakiem
i
Stanisławem Bohuszewiczem
sprzeciwiał się zawiązaniu na sejmie konfederacji pod przewodnictwem księcia
Adama Ponińskiego
, umożliwiającej zatwierdzenie traktatu rozbiorowego. Stanowisko jego zgodne było z instrukcją, jaką otrzymał przy wyborze na posła na swoim sejmiku w Nowogródku: "bronić całości Polski z narażeniem życia i mienia". Przekaz mówi, że Rejtan najpierw ukrył laskę marszałkowską, wstrzymując tym samym rozpoczęcie obrad []. Mimo to doszły one do skutku. Gdy po skończonych obradach na polecenie
marszałka sejmu
Ponińskiego posłowie skierowali się ku wyjściu, Rejtan rzucił się na próg, starając się zagrodzić drogę wychodzącym (opuszczenie sali obrad oznaczało zgodę posłów na uznanie decyzji konfederackich –
I rozbiór Polski
). Scenę tę przedstawia obraz
Jana Matejki
"
Rejtan
". Wedle innej tradycji, Rejtan kładąc się w przejściu na ziemi, usiłował nie wpuścić posłów do sali obrad.
Po sejmie rozbiorowym, Rejtan wyjechał na Litwę i według tradycji popadł w obłęd, w wyniku czego 8 sierpnia 1780 roku popełnił samobójstwo [2] [3].
Kult postaci
Wkrótce po śmierci rozpowszechnił się w Polsce kult jego postaci. Portrety Rejtana pojawiały się na licznych rycinach jako symbol prawdziwego patrioty.
Sejm Czteroletni
uczcił pamięć Tadeusza Rejtana, zawierając to w następujących słowach: "Mój król, za zgodą skonfederowanych Rzeczypospolitej stanów, w tej porze, gdzie przywróceniem sił Rządu Rzeczypospolitej (...) mamy wdzięczną czułość długiem pamięci tego szanownego Polaka" [].
Tadeusz Reytan jest bohaterem opowiadania zawartego w zbiorze: "
Pamiątki JPana Seweryna Soplicy, cześnika parnawskiego
"
Henryka Rzewuskiego
z
1839
.
Imię Rejtana nosi znane z patriotycznych tradycji, założone w 1905
VI Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Reytana w Warszawie
, oraz Zespół Szkół nr 2 im. Tadeusza Rejtana w Rzeszowie.
Przypisy
Zobacz też
