Tankowiec (
ang.
tank – zbiornik, cysterna;
port.
tanque – staw, zbiornik), prawidłowa (zalecana) polska nazwa: zbiornikowiec – statek-cysterna, przeznaczony do transportowania materiałów płynnych. Zbiornikowce należą do największych statków handlowych. W przeciwieństwie do innych
frachtowców
nie posiadają ładowni, a zbiorniki ładunkowe – załadunek/wyładunek odbywa się za pośrednictwem systemu rurociągów i pomp.
Zbiornikowce najpowszechniej wykorzystywane i utożsamiane są z transportem
ropy naftowej
jednak wykorzystuje je się także do przewozu chemikaliów (
chemikaliowce
) oraz jako jednostki przystosowane do przewozu skroplonego gazu (
gazowce
). Rozmiary zbiornikowców są bardzo zróżnicowane od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy ton wyporności. Do największych należą supertankowce transportujące ropę naftową. Jeden z nich
TT Knock Nevis
jest statkiem o największej wyporności na świecie – liczy 564 761
DWT
i może zabrać blisko 650.000 m³ ropy naftowej,
pojemność rejestrowa
brutto: 260 941.Jego długość wynosi 458 metrów.
Czasami do zbiornikowców (pod względem funkcjonalnym) zalicza się tzw. statki kombinowane lub masowce kombinowane – OBO (
ang.
ore-bulk-oil; polska nazwa: ropo-rudo-masowce), COB (container-oil-bulk) czy PROBO. Są to statki wielozadaniowe do przewozu rudy, ładunków masowych oraz ładunków płynnych, ale konstrukcyjnie i w znacznej mierze funkcjonalnie są to jednak masowce. Ich ładownie mogą w szybki sposób zostać przystosowane do przewozu każdego z tych ładunków. Statki te wyposażone są zarówno w klapy ładowni, wykorzystywane podczas operacji przeładunkowych rudy i ładunków masowych, jak i rurociągi wykorzystywane podczas operacji z wykorzystaniem ładunków płynnych.
Zagrożenia
Ze względu na swoje niejednokrotnie strategiczne znaczenie dla dostaw surowców energetycznych w czasie wojen stają się częstym i łatwym (jednostki powolne z łatwopalnym ładunkiem) celem dla walczących armii i marynarek (zobacz:
wojna iracko-irańska
).
Uważa się, że katastrofy tankowców stanowią znaczne zagrożenie dla środowiska ze względu na rodzaj i ilość przewożonego ładunku. Najbardziej znane przypadki to wejście na mieliznę tankowca
MT Exxon Valdez
u wybrzeży
Alaski
w
1989
roku oraz zatonięcie
MT Prestige
u wybrzeży hiszpańskiej
Galicii
13
-
19 listopada 2002
roku.
Jednak od pewnego czasu tankowce budowane są w systemie double-hull (dwuposzyciowy kadłub). Ma to na celu, zmniejszenie ryzyka ewentualnych wycieków w razie wejścia takiego statku na mieliznę. Konstrukcyjnie, w dużym uproszczeniu, wygląda to tak jakby mniejszy kadłub został wsadzony w większy. Przestrzeń pomiędzy nimi wykorzystywana jest do przewożenia balastu. Dzięki temu, woda balastowa jest w pełni odseparowana od ładunku. To także ma wpływ na ochronę środowiska, gdyż w starych typach tankowców balast przewożony był w pustych zbiornikach ładunkowych. Był więc zanieczyszczony resztkami ładunku. Podczas wyrzucania balastu mogło się zdarzyć, że resztki te dostawały się do środowiska naturalnego. W nowych typach tankowców, zagrożenie to właściwie nie istnieje.
Statki te mogą być niebezpieczne wtedy, gdy nie przewożą ładunku – ze względu na gromadzące się w komorach ładowni opary powstające z resztek przewożonego wcześniej towaru, jednak przeciwdziała się temu wypełniając puste zbiorniki tzw. gazem obojętnym (dwutlenkiem węgla lub azotem).
Wykorzystanie
Zbiornikowiec "Bro Premium" zakotwiczony na redzie
Gdańska
Większość ruchu tankowców odbywa się na stałych trasach między eksporterami (np. krajami
OPEC
oraz krajami tranzytującymi jak
Turcja
) ropy naftowej a krajami konsumującymi (kolejność przypadkowa):
Upowszechnienie się
motoryzacji
i uzależnienie gospodarki światowej od energii pozyskiwanej z ropy naftowej pozwoliło na wyrośnięcie wokół transportu zbiornikowcami wielu fortun (zwłaszcza w czasie
kryzysu paliwowego
lat 70.
XX wieku
), z których najsłynniejsza należała do
greckiego
armatora
Arystotelesa Onasisa
.
Zobacz też