Tantryzm - w
buddyzmie
,
hinduizmie
i
dźinizmie
tradycja duchowego rozwoju oparta na filozofii
monistycznej
, uznającej, że wszystko, co istnieje, stanowi manifestację jednego bytu.
Etymologia
Tantra (
dewanagari
तन्त्र ) dosłownie znaczy "narzędzie służące do rozciągania (
świadomości
)", od
sanskryckiego
rdzenia tan- "ciągnąć" z przyrostkiem -tra (por.:
mantra
,
jantra
): tanyate, vistaryate dźnianam, anena iti tantram (rozciąga, rozszerza poznanie, dlatego nazywana jest tantrą[1]).
Buddyzm
Pojęcie to odnosi się do stanu świadomości, w którym zwykły świat jest nieoddzielny od doskonałego
oświecenia
, w taki sposób, jak dwie nici splecione są w gęstej fakturze materiału. Taki poziom umysłu jest dlatego długotrwały i niezniszczalny. Kruche i niepełne doświadczenie oświecenia, np. jedynie intelektualne zrozumienie, można z kolei porównać do łaty naszytej na materiał - ma ograniczoną powierzchnię i z biegiem czasu może się oderwać.
Adepci tantry nie wykluczają żadnego przejawu życia i świata, uznając, że wszystko jest doskonałością i może być umiejętnie użyte na drodze oświecenia. Stosują różnego rodzaju praktyki, zawierające elementy
jogi
,
medytacji
czy
magii
, przekazywane często jedynie ustnie w nieprzerwanej linii od nauczyciela do ucznia. Na Zachodzie tantra przywołuje na myśl przede wszystkim otwarty i szczery stosunek do seksu, jako że podejście to różni się znacznie od znanego nam stereotypu duchowości -
ascezy
.
Wg szkół
buddyzmu tybetańskiego
sakja
,
kagyu
i
gelug
wyróżnia się cztery klasy tantr: (1) Kriya Tantra, (2) Carya Tantra, (3) Yoga Tantra, (4) Maha Anuttara Yoga Tantra (tzn.
Najwyższe Joga Tantry
). W
Japonii
również istnieją nauki tantryczne linii przekazu
shingon
. Są to dogłębne nauki również mówiące o naturze umysłu, które można porównać do tantr klasy Kriya, Carya i Yoga. We wszystkich klasach tych tantr kultywuje się w praktyce cztery rodzaje czystości: (1) czyste formy, tzn.
jidamy
, (2) czyste miejsce, tzn.
mandala
, tzw. pałac jidama z otoczeniem, (3) czyste widzenie, tzn. jedność "pustości" i błogości, (4) czystą aktywność - nieograniczoną, dla pożytku wszystkich istot.
W praktykach tantr ważne jest utrzymywanie poglądu
szentong
odnoszącego sie do zrozumienia
"pustości"
i
Natury Buddy
, bądź tak jak np. w szkole
gelug
poglądów
prasangiki
i
czittamatry
. Podstawą praktyki tantrycznej jest również współczucie i praktyka dla pożytku wszystkich istot (skt.
bodhicitta
).
Hinduizm
Elementy charakterystyczne dla tantryzmu zawiera prawie każda tradycja przynależąca do
hinduizmu
[2]. Hinduistyczne rytuały tantryczne są rozwinięciami rytuałów wedyjskich [3]. Znaczenie ich zachowało się również współcześnie np. w kulturze świątynnej południowoindyjskich stanów
Tamil Nadu
i
Kerala
[4].
Trzy szkoły tantry
W
hinduizmie
istnieją różne szkoły tantryczne, w tym Kaula Tantra, Miszra Tantra i Samaja Tantra.
Samaja Tantra
Samaja Tantra nazywana jest również "Tantrą prawej ręki". Uczniowie Samaja Tantry praktykują medytację na
ćakrze
sahasrara
. Zdobywają również wiedzę o ćakrach,
nadi
i
pranach
.
Samaja Tantra uważana jest za najczystszą i najbardziej duchową z trzech ścieżek tantry.
Miszra Tantra
Uczniowie Miszra Tantry praktykują medytację oraz praktyki zewnętrzne, mające na celu otworzenie ćakry
anahata
.
Kaula Tantra
Kaula Tantra nazywana jest również "tantrą lewej ręki". Jej adepci medytują nad energią
kundalini
i wykorzystują praktyki zewnętrzne (najczęściej seksualne) w celu otworzenia ćakry
muladhara
. Uważa się, że praktyki te są często nadużywane w szkodliwy sposób.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Walker, Benjamin:Hindu World
- ↑ Tantra i tantryzm. W: Marzenna Czerniak-Drożdżowicz: Studia nad pańćaratrą. Tradycja i współczesność. Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, ss. 20, 22. .
- ↑ Tradycje śiwaickie. W: Marzenna Czerniak-Drożdżowicz: Studia nad pańćaratrą. Tradycja i współczesność. Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, ss. 20, 22. .
- ↑ Tantryzm w Kerali. W:
Gavin Flood
: Hinduizm. Wprowadzenie. Małgorzata Ruchel (tłum.). Wyd. 1. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008, s. 180, seria: Ex Oriente. .