Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.

Tatry Zachodnie

Tatry Zachodnie

Tatry Zachodnie

Tatry Zachodnie spod Chudej Przełączki

Zasięg regionu w obrębie Polski
Megaregion Region Karpacki
Prowincja Karpaty Zachodnie
Podprowincja Centralne Karpaty Zachodnie
Makroregion Łańcuch Tatrzański
MezoregionTatry Zachodnie
Zajmowane
jednostki
administracyjne
Słowacja :
kraj żyliński
Polska :
woj. małopolskie
Opisana panorama Tatr Zachodnich spod Chudej Przełączki
Szczyty Tatr Zachodnich na tle Tatr Wysokich
Na pierwszym planie grzbiet Wołowca , w głębi Rohacze
Ostry Rohacz
Groźne ściany Giewontu
Tatry Zachodnie zimą
Widok na Tatry Zachodnie ze szlaku do Doliny Tomanowej .
Tatry Zachodnie
Wapienne turnie Małego Giewontu

Tatry Zachodnie ( 514.52 ; słow. Západné Tatry, dawniej Liptovské hole, Liptovské Tatry) – największa część Tatr położona w Polsce i na Słowacji , główny grzbiet leży między Huciańską Przełęczą , oddzielającą je od Pogórza Orawskiego (słow. Oravská vrchovina), a przełęczą Liliowe , która oddziela je od Tatr Wysokich .

Spis treści

Położenie geograficzne

Od zachodu oddzielone są od Gór Choczańskich przełomową (dla tych drugich) Doliną Kwaczańską , od północnego zachodu od Skoruszyńskich Wierchów dolinami Błotną i Mihulczą oraz przełęczą Borek. Na północy od Orawicko-Witowskich Wierchów oddziela je Dolina Cicha Orawska i Brama Orawska . Dalej granicę stanowi krawędź Kotliny Zakopiańskiej , ograniczona Drogą pod Reglami (wszystkie wymienione przełęcze i doliny okalające Tatry Zachodnie od północy wchodzą w skład tzw. Rowu Podtatrzańskiego , na który po polskiej stronie składają się Rów Kościeliski i Rów Zakopiański )[1], na południu zaś w przybliżeniu jest nią zachodnia część Magistrali Tatrzańskiej , tj. tzw. Droga nad Łąkami od wylotu Doliny Cichej do wylotu Kwaczańskiego Wąwozu [2].

W linii prostej odległość między obiema przełęczami wynosi ok. 29 kilometrów, rzeczywista długość całej grani Tatr Zachodnich wynosi 42 km. Po polskiej stronie granica między Tatrami Wysokimi i Tatrami Zachodnimi ciągnie się dnem Doliny Gąsienicowej i Doliny Suchej Wody . Po słowackiej stronie nie ma jednomyślności wśród geografów – geografowie polscy przeprowadzają tę granicę dnem Doliny Cichej Liptowskiej , część słowackich ma inne zdanie i granicę prowadzi Doliną Koprową [3]. Tatry Zachodnie mają powierzchnię ok. 379 km², co stanowi niemal połowę całej powierzchni Tatr. 25% powierzchni Tatr Zachodnich znajduje się w Polsce, reszta na Słowacji. Jezior jest tutaj znacznie mniej, niż w Tatrach Wysokich; największe z nich to Wielki Rohacki Staw , po polskiej stronie jedynym większym jest Smreczyński Staw .

Najwyższe szczyty Tatr Zachodnich:

Bystra 2248 m n.p.m.
Raczkowa Czuba 2194 m n.p.m.
Baraniec 2184 m n.p.m.
Banówka 2178 m n.p.m.
Starorobociański Wierch 2176 m n.p.m.
Pachola 2166 m n.p.m.
Wołowiec 2064 m n.p.m.

Główne doliny

  • na polskiej stronie (w kierunku od wschodu na zachód):

Dolina Olczyska , Dolina Bystrej (i jej odgałęzienia: Dolina Jaworzynka , Dolina Kasprowa , Dolina Kondratowa ), Dolina Białego , Dolina ku Dziurze , Dolina Strążyska , Dolina za Bramką , Dolina Małej Łąki , Dolina Kościeliska (i jej odgałęzienia: Dolina Miętusia , Dolina Tomanowa , Dolina Pyszniańska ), Dolina Lejowa , Dolina Chochołowska (i jej odgałęzienia: Dolina Starorobociańska , Dolina Jarząbcza , Dolina Chochołowska Wyżnia ).

  • na słowackiej stronie:

Dolina Cicha (i jej odgałęzienia: Dolina Walentkowa , Dolina Wierchcicha , Dolina Szpania , Dolina Tomanowa Liptowska , Dolina Hlina , Dolina Kamienista ), Dolina Bystra , Dolina Wąska , Dolina Raczkowa (i jej odgałęzienia: Dolina Gaborowa , Zadnia Dolina Raczkowa ), Dolina Jamnicka , Dolina Tarnowiecka , Dolina Żarska , Dolina Jałowiecka (i jej odgałęzienia: Dolina Parzychwost , Dolina Bobrowiecka Liptowska ), Dolina Sucha Sielnicka , Dolina Juraniowa , Dolina Bobrowiecka Orawska , Dolina Zuberska (i jej odgałęzienia: Dolina Łatana , Dolina Rohacka ), Dolina Siwa , Dolina Borowej Wody .

Budowa geologiczna

Trzon krystaliczny głównego grzbietu Tatr Zachodnich (a także Wysokich) stanowią głębinowe skały magmowe ( granit , gnejs i łupki krystaliczne ). Na zboczach Trzydniowiańskiego Wierchu i na Długim Upłazie dostrzec można z daleka kilka białych, lśniących kwarcytów wystających ponad powierzchnię. Jednakże Czerwone Wierchy , należące do głównego grzbietu Tatr, zbudowane są również ze skał osadowych , podobnie jak południowe stoki Tatr, Tatry Bielskie i szczyty wokół Siwego Wierchu . Występowanie tutaj dużej ilości skał bardziej podatnych na erozję niż skały Tatr Wysokich jest przyczyną, że szczyty Tatr Zachodnich są niższe. Mniejsza wysokość szczytów spowodowała, że w czasie epoki lodowcowej nie uległy one tak silnemu zlodowaceniu – powstające tutaj lodowce były mniejsze, kotły lodowcowe płytsze i nie tak surowe. Ogólnie wpływ lodowców na rzeźbę gór był tutaj mniejszy niż w Tatrach Wysokich. Wskutek występowania tutaj skał osadowych – wapieni i dolomitów dobrze rozwinięte są tutaj natomiast zjawiska krasowe , efektem których są liczne jaskinie i wywierzyska . Tu występuje najdłuższa i najgłębsza jaskinia Polski – Jaskinia Wielka Śnieżna . Oprócz lodowców duży wpływ na kształtowanie rzeźby terenu wywarły tutaj również potoki. Tak np. głębokie wąwozy Doliny Kościeliskiej i Chochołowskiej wyrzeźbione zostały w skałach osadowych przez płynące ich dnem potoki. Charakterystyczną cechą potoków Tatr Zachodnich są występujące na nich liczne ponory , czyli miejsca, gdzie potok zanika – jego woda wpływa do podziemnych przepływów.

Doliny otaczające Tatry zbudowane są z fliszu podhalańskiego .

Historia

Dawniej Tatry Zachodnie nazywane były Halami Liptowskimi lub Halami Liptowsko-Orawskimi. Od dawna wykorzystywane były jako pastwiska, początkowo przez Wołochów , którzy w Karpatach wprowadzili na szczytach gór pasterstwo , później przez miejscową góralską ludność. Już w XVI w. mieszkańcy okolicznych miejscowości otrzymywali od królów polskich prawo do wypasu i karczowania polan. Powstały liczne hale. Na polanach stały szałasy , bacówki i inne zabudowania. Z czasem liczba wypasanych tutaj owiec i bydła tak wzrosła, że hale nie wystarczały, wypasano również na stokach gór (np. Ciemniak wypasany był po sam wierzchołek), w żlebach i w lesie. Stało się to niebezpieczne dla Tatr – owce i bydło niszczyło tatrzańską roślinność, w tym cenne i bardzo rzadkie gatunki roślin, powodowały erozję stoków, górale kłusowali tępiąc kozice , świstaki i inne zwierzęta, wycinali kosodrzewinę . Po powstaniu TPN zniesiono wypas na większości hal, utrzymał się jeszcze tzw. kulturowy wypas na niektórych tylko polanach. Oprócz pozytywnych skutków ma to jednak również skutki ujemne – hale zarastają lasem ze szkodą dla atrakcyjności widokowej i ginie ich roślinność.

W Tatrach Zachodnich od dawna, bo już od XV w. istniało górnictwo i hutnictwo. Początkowo poszukiwano tutaj rud srebra i miedzi (np. pod Ornakiem ), później żelaza. Na polanie Stare Kościeliska i Huciska istniały huty przetapiające rudę żelaza. Góry przecięte zostały drogami do zwożenia tych rud, tzw. zwanymi hawiarskimi drogami. Później rudy przewożono do huty w Kuźnicach tzw. Drogą pod Reglami . Na potrzeby hut wycięto w Tatrach znaczną połać lasu, szczególnie bukowego .

W licznych jaskiniach Tatr Zachodnich podobno ukrywali się zbójnicy, faktycznie jednak były one penetrowane głównie przez poszukiwaczy skarbów rzekomo ukrytych w nich przez zbójników. Świadczą o tym pozostawione przez nich znaki (naliczono 52 takie miejsca w jaskiniach i na turniach, wszystkie w Tatrach Zachodnich). Obecnie rozgałęzione i długie korytarze jaskiń są terenem badań speleologów .

Klimat

Nie różni się od klimatu w innych częściach Tatr. Temperatura spada wraz z wysokością – na każde 100 m o 0,6 °C. Częstym zjawiskiem jest jednak występowanie inwersji temperatur . Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, średnia temp. na wysokości 2000 m n.p.m. wynosi w nim 7,5 °C, najzimniejszy jest luty, średnia temp. wynosi w nim -8,5 °C. Na szczytach zima trwa przeciętnie od połowy października do połowy maja. Czym wyżej, tym więcej dni z opadami śniegu i tym dłużej zalega tam śnieg. W ciągu roku nie występuje ani jeden miesiąc, w którym kiedyś nie spadłby śnieg, na najwyższych szczytach można się go spodziewać nawet w lipcu i sierpniu. Charakterystyczną cechą pogody jest duża jej zmienność, trudna do przewidzenia. W ciągu kilku godzin pogoda może się radykalnie zmienić, nie jest niczym rzadkim w lecie czy wczesną jesienią duży spadek temperatury i występowanie silnych wichur z zamieciami śnieżnymi czy gradem. Średnie opady są większe niż w innych rejonach Polski i wynoszą 1200-1600 mm. Znacznie więcej niż w pozostałej części kraju jest tutaj dni w których wieje wiatr, większa też jest jego siła. Charakterystycznym rodzajem występującego w Tatrach wiatru jest halny .

Flora i fauna

Roślinność Tatr Zachodnich jest bogatsza i bardziej zróżnicowana gatunkowo, niż w Tatrach Wysokich. Przyczyną tego jest występowanie zróżnicowanego podłoża geologicznego, są bowiem tutaj duże ilości skał wapiennych z ich interesującą florą roślin wapieniolubnych , których brak w Tatrach Wysokich. Wiele gatunków roślin, np. sybaldia rozesłana występują tylko tutaj[4]. Wiele innych, które w Tatrach Wysokich są rzadkością, tu występuje pospolicie. Fauna jest podobna, jak w całych Tatrach. Z dużych zwierząt występują tu: niedźwiedź brunatny , kozica , świstak , na Kominiarskim Wierchu ma swoje gniazdo orzeł przedni .

Turystyka

Szczyty Tatr Zachodnich (z wyjątkiem Rohaczy i Giewontu ) są łagodne i mają kopulasty kształt. Są jednak bardzo atrakcyjne turystycznie dzięki temu, że mają więcej wysokogórskich hal i dużych, nagich partii wierzchołkowych porośniętych tylko niską murawą, z których roztaczają się rozległe widoki. Znacznie więcej jest tutaj także jaskiń i wielkich wywierzysk . Wapienne skały tworzą liczne turnie i bardzo strome ściany w których istnieje wiele dróg wspinaczkowych dla taterników. Wyznakowane są liczne szlaki turystyki pieszej i nartostrady , a także trasy rowerowe.

Baza turystyczna na terenie polskich Tatr Zachodnich:

Tatry Zachodnie wchodzą w skład Tatrzańskiego Parku Narodowego . Za wstęp pobierane są niewielkie opłaty przez TPN oraz Wspólnotę Leśna Uprawnionych Ośmiu Wsi , której własnością jest część Tatr Zachodnich w rejonie Doliny Kościeliskiej, Lejowej i Chochołowskiej.

Baza turystyczna na terenie słowackich Tatr Zachodnich:

Przypisy

  1. http://tatry.z-ne.pl/t,haslo,pol,tatry,3789.html stan na dzień 18.09.2009 r.
  2. Atlas Tatr, red. Michał Siwicki, Wydawnictwo Kartograficzne Polkart, Warszawa-Zielona Góra-Zakopane 2005/06, s. 8.
  3. Władysław Cywiński , Tatry. Przewodnik szczegółowy, Wydawnictwo Górskie, Poronin 2005, t. 11, s. 6. Najwybitniejszy słowacki tatrolog Ivan Bohuš ma zdanie identyczne jak Polacy, tj. jest przeświadczony o wyższości kryterium orograficzno-hydrologicznego nad krajobrazo-geologicznym.
  4. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. . 

Bibliografia

  1. Józef Nyka : Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. . 
  2. Józef Nyka : Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. II. Latchorzew: Wyd. Trawers, 1998. . 
  3. Władysław Szafer : Tatrzański Park Narodowy. Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962. 
  4. Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000. Warszawa: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/06. . 


Inne hasła zawierające informacje o "Tatry Zachodnie":

Wag ...

Dwudziestolecie międzywojenne na świecie ...

Jura ...

1679 ...

Alfred Lityński ...

Medwiedin ...

Czarna Góra (Czeski Grzbiet) ...

Lisia Góra (Karkonosze) ...

Kocioł (Karkonosze) ...

Studzienna Góra ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Tatry Zachodnie":

223 Świat podzielony - okres zimnej wojny (plansza 10) ...

11 LISTOPADA (plansza 1) ...

207. Krainy geograficzne Polski. Karpaty (plansza 6) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie