Termometr – przyrząd do pomiaru temperatury metodą pośrednią, na podstawie zmiany pod wpływem temperatury właściwości termometrycznej ciała termometrycznego zastosowanego w termometrze. Zakres mierzonych temperatur i zastosowań termometru w znacznym stopniu zależy od ciała termometrycznego i właściwości termometrycznej. Termometr może służyć do pomiaru dowolnej temperatury w określonym zakresie lub wskazywania tylko wybranych wartości temperatury (wskaźniki temperatury)

Rtęciowy termometr lekarski

Alkoholowy termometr zaokienny

Rodzaje termometrów

Podział termometrów ze względu na zasadę działania

• termometr cieczowy – wykorzystuje zjawisko rozszerzalności cieplnej cieczy (przeważnie rtęci albo alkoholu ):
  • termometr rtęciowy – dla temperatur od −38 °C (temp. topnienia rtęci) do +356 °C (temp. wrzenia rtęci);
  • termometr alkoholowy – dla temperatur od −70 do +120 °C; np. termometr pokojowy
• Termometr bimetalowy , w którym wykorzystuje się różnice w rozszerzalności cieplnej dwóch metali.
• termometr gazowy – czynnikiem roboczym jest gaz, mierzy się parametry gazu np. objętość, przy stałym ciśnieniu lub ciśnienie przy stałej objętości.

• termometr parowy – wykorzystuje zależność ciśnienia pary nasyconej od temperatury, stosowany w termostatach np. samochodowych,
• termometr radiacyjny – działa na zasadzie pomiaru promieniowania emitowanego przez ciała (np. pirometr lub kamera termowizyjna )

• termometr elektryczny – wykorzystuje wpływ temperatury na właściwości elektryczne materiałów wykorzystywanych do budowy czujników.

• • termometr oporowy ( wykorzystujący zmianę oporu elektrycznego wraz z temperaturą. Materiały stosowane w tego typu czujnikach:
    • platyna ,
    • brąz ,
    • półprzewodniki ,
    • specjalne stopy ; patrz termistor ;
  • termometr wykorzystujący zmianę różnicy potencjałów na stykach różnych materiałów wraz z temperaturą
    • termoparę ( termometr termoelektryczny ) – wykorzystuje zjawisko Seebecka
    • termometr półprzewodnikowy.

Konstrukcja i zastosowane materiały umożliwiają stosowanie termometrów w miejscach pomiaru gdzie występują wstrząsy, media agresywne i temperatura do 300 °C w zależności od materiału z którego dany termometr został wykonany.

• termometr magnetyczny ( paramagnetyczny ) – do pomiaru temperatur mniejszych niż 1 kelwin .

Termometry półprzewodnikowe są produkowane jako układy scalone. Przykładem takiego układu są termometry DS18B20, których dokładność bez skalowania wynosi 0,5 st., a po przeskalowaniu 0,01 st.

Podział termometrów ze względu na przeznaczenie

• termometr lekarski – zakres temperatur: od 35 do 42 °C. Jego odmianą jest termometr owulacyjny . Są to termometry temperatury maksymalnej.
• termometr meteorologiczny – jest to zespół dwóch termometrów, maksymalnego i minimalnego.
• termometr zaokienny – zakres temperatur: od −50 do 50 °C;
• termometr pokojowy – zakres temperatur: od 0 do 40 °C;
• termometr laboratoryjny – zakres temperatur: bardzo różny (zazwyczaj od 0 do 150 °C).

Historia

Pierwszy termometr – zupełnie odmienny od znanych dziś – wynalazł w 210 roku p.n.e. grecki pisarz i znakomity inżynier – Filon z Bizancjum .

Pierwszy precyzyjny termometr powstał w XVIII w.

Zobacz też

• Gorączka
• Temperatura
• Cechowanie termometru