Thietmar z Merseburga ( imię to odpowiada współczesnemu Ditmar ; ur. 25 lipca 975 r. prawdopodobnie w Walbeck – zm. 1 grudnia 1018 r. w Merseburgu ) – biskup merseburski , kronikarz , autor kroniki Thietmara, ważnego źródła historii Niemiec i Polski.

Trzeci z kolei syn grafa Zygfryda von Walbeck i jego żony, Kunegundy. Elementarne wykształcenie odebrał u Emnildy, ciotki swego ojca, w Kwedlinburgu . W roku 987 oddany do klasztoru św. Jana na Górze w Magdeburgu , gdzie przez trzy lata pobierał dalsze nauki pod okiem opata Rykdaga. Decydującym, jeśli chodzi o umysłowość Thietmara, był jednak kolejny etap jego edukacji, kiedy to przyszły kronikarz i biskup uczył się w magdeburskiej szkole katedralnej. Kierowali nią kolejno: mistrz Ekkehard zwany Czerwonym, a po nim mistrz Geddo. Pobyt w Magdeburgu wywarł również wpływ na jego światopogląd – odtąd stał się gorącym orędownikiem akcji misyjnych wśród Słowian , prowadzonych w ramach zależności od Kościoła i państwa niemieckiego . Nigdy nie znalazła u niego poparcia uniwersalistyczna idea odnowienia Cesarstwa Rzymskiego lansowana przez cesarza Ottona III . Wspierał za to aktywnie jego następcę, Henryka II , który skupiał się głównie na konsolidacji i wzmacnianiu roli Niemiec w Europie , a zwłaszcza w Italii . W 1009 roku zmarł biskup merseburski Bozo. Thietmar został jego następcą. Zmarł w 1018 roku.

Kronika

Strona Kroniki Thietmara

Kronikę Thietmar napisał po łacinie. Tytuł oryginału to Thietmari merseburgiensis episcopi chronicon. Swoje dzieło pisał od 1012 roku aż do śmierci.

Kronika w części obejmującej schyłek IX wieku i znaczną część wieku X opiera się na znanych Thietmarowi dziełach historiograficznych i hagiograficznych. Jej wartość jednak wzrasta w tych partiach, w których Thietmar korzysta z tradycji ustnej oraz z własnego doświadczenia jako świadka wydarzeń. Poza dziejami Merseburga i państwa niemieckiego , Thietmar zawarł w niej również wiele informacji dotyczących historii Europy , także ziem polskich . Zrelacjonował m.in. zjazd gnieźnieński i wojny cesarza Henryka II z księciem Bolesławem I Chrobrym . Thietmar bardzo niekorzystnie przedstawiał Słowian, co być może wiąże się z jego rodzinnymi tradycjami^[1]

Zachowało się ono w tzw. rękopisie Drezdeńskim, w postaci 192 kart pergaminu , na których Thietmar osobiście nanosił poprawki. Do 1945 roku przechowywany był w saskiej bibliotece krajowej w Dreźnie , która została spalona podczas bombardowania aliantów w 1945 roku. Egzemplarz częściowo spłonął. Do odczytania możliwe są jedynie pojedyncze karty, nadal przechowywane w Dreźnie. Jednak dzięki opublikowaniu rękopisu w 1905 roku w postaci faksymile przetrwał do naszych czasów cały tekst . Niemal kompletny tekst "Kroniki" zachował się w dwunastowiecznym rękopisie pochodzącym z klasztoru Corbei w Niemczech. Ponieważ tekst "Kroniki" w wielu szczegółach różni się od wersji drezdeńskiej, a do tekstu Thietmara dodano ewidentnie uzupełnienia z dziejów klasztoru, utarło się całość nazywać "przeróbką korwejską". W świetle najnowszych ustaleń owe drobne zmiany zostały wprowadzone przez samego Thietmara tuż przed śmiercią.

Wydania kroniki

• 1606 pierwszy przekład na niemiecki
• 1862 pierwszy przekład na polski
• 1905 faksymile
• 1935 edycja tekstu łacińskiego^[2]
• 1953 przekład na polski: Kronika Thietmara (wersje łac. i pl.), tłum. i red. M. Z. Jedlicki , Poznań 1953 s.224 .
• 2005 Kronika Thietmara (wersja pl.), tłum. M. Z. Jedlicki, Kraków 2005.

Przypisy

1. ↑ dziadek ojca Thietmara (Lotar von Walbeck) oraz dziadek matki Thietmara (Lotar von Stade) zginęli w bitwie z Redarami w 929 roku. Natomiast jego ojciec Zygfryd von Walbeck ledwo uszedł z życiem z bitwy pod Cedynią .
2. ↑ Die Chronik des Bischofs Thietmar von Merseburg und ihre korveier Überarbeitung, ed. R. Holtzmann, Monumenta Germaniae Historica scriptores rerum germanicarum, nova series, t. IX], Berlin 1935. Wydanie to oddaje tekst dwóch rękopisów dzieła Thietmara, przy czym tekst podstawowy przedrukowany jest w polskim wydaniu M. Z. Jedlickiego, ale bez aparatu krytycznego. Edycja dostępna na http://www.mgh-bibliothek.de/digilib/thietmar.html wraz z reprodukcją rękopisów.

Bibliografia

Paweł Jasienica , Trzej kronikarze, Czytelnik Warszawa 1993,