Tkająca mieszkanka Bangladeszu

Tkactwo – dział przemysłu włókienniczego i rzemiosła zajmujący się wytwarzaniem tkanin oraz ich wykończeniem. Jedno z najstarszych rzemiosł uprawianych przez człowieka. Jego początki sięgają neolitu . Powstały wtedy najstarsze, pionowe warsztaty tkackie .

W epoce brązu powstało i rozwinęło się tkactwo tabliczkowe i naalbinding . Naalbinding, czyli tkanie igłą, ze względu na technikę wytwarzania wyrobu zbliżoną do dziania lub koronkarstwa, należy zaliczyć raczej do dziewiarstwa.

Poziome warsztaty tkackie jak i pionowe, praktycznie w niezmienionej formie dotrwały do współczesności i nadal są wykorzystywane w mniej rozwiniętych regionach świata lub do tkactwa artystycznego i ludowego. Podobnie prymitywne techniki tkania bardko i tabliczka są chętnie stosowane w tkactwie ludowym i artystycznym.

Krosno tkackie z prostym ręcznym mechanizmem przerzutowym skonstruował w 1738 roku John Kay . Pierwsze krosno mechaniczne powstało w 1785 r. i stało się przyczyną niepokojów społecznych wznoszonych przez ludzi którzy tracili pracę, połączonych z niszczeniem maszyn.

Na przełomie XVIII i XIX wieku Jacquard opracował mechanizm, który połączony z normalnym krosnem dawał możliwość tkania wielkoformatowych wzorów. Wzór tkaniny programowany jest przy użyciu specjalnych kart perforowanych . Mechanizmy te nazwano od jego nazwiska – mechanizmami żakarda lub maszynami żakarda. Tkaniny tworzone przy użyciu tych maszyn – tkaninami żakardowymi .

W 1876 roku James Northrop skonstruował krosna automatyczne z wymianą wątku bez zatrzymywania pracy krosna. Spowodowało to dalsze zmniejszenie ilości zatrudnianej obsługi. Teraz jeden tkacz może obsługiwać od 30 do 120 krosien. Kolejnym etapem rozwoju tkactwa jest skonstruowanie krosien bezczółenkowych ; chwytakowych , pneumatycznych, rapierowych.

Surowcami, z których pierwotnie wytwarzano tkaniny były wyłącznie włókna naturalne, pochodzenia roślinnego – len , konopie , bawełna , pokrzywa i zwierzęcego – wełna owcza , kozia , wielbłądzia , lam . Później opanowano obróbkę jedwabiu . W XX wieku opracowano tworzywa sztuczne, które weszły do powszechnego użytku w latach 40. i 50. ( nylon , bistor , sztuczny jedwab ) i w latach 70. i 80. – polar i lycra , wynalezione przez koncern DuPont .

Osoba zajmująca się tkactwem to tkacz .