Partia Tory lub Zjednoczony Judaizm Tory (
hebr
: יהדות התורה המאוחדת, Yahadut HaTorah) - to
izraelskie
ugrupowanie polityczne będące sojuszem dwóch
ortodoksyjnych
partii religijnych wchodzących w skład
Knessetu
: Degel HaTorah (Sztandar Tory) i
Agudat Israel
. Po raz pierwszy porozumienie to powstało w
1992
roku, ale po wejściu do rządu w
2004
roku (premier
Ariel Szaron
), rozpadło się ponownie na dwie partie.
Tuż przed wyborami w
2006
roku oba ugrupowania uzgodniły ponowne połączenie sił, w celu wprowadzenia do
Knessetu
jak największej liczby deputowanych.
W wyniku
przedterminowych wyborów parlamentarnych w lutym 2009 roku
ugrupowanie otrzymało 5 miejsc w Knessecie.
Historia
Powstanie ugrupowania
Partia Tory jest koalicją dwóch ugrupowań:
- Degel HaTorah (Sztandar Tory) jest partią pod przywództwem
rabinów
, zazwyczaj wywodzących się z
Litwy
, będących liderami nie-chasydzkich ortodoksyjnych Żydów
aszkenazyjskich
.
- Agudat Israel (Związek Izraela) to partia, której kierownictwo i większość członków to izraelscy
chasydzi
. Czołowi działacze i liderzy tego ugrupowania to członkowie dynastii
Ger
, Sadagóra, Wyżnica i Boston.
Głównymi przywódcami Degel HaTorah są obecnie rabini Yosef Shalom Eliashiv i Aharon Shteinman. Obaj mają po ponad 90 lat. Eliashiv mieszka w
Jerozolimie
, a Shtainman w
Bnei Brak
. Decyzje dotyczące bieżącej polityki są także podejmowane przez Radę Mędrców Tory (Moetzes Gedolei HaTorah), złożoną z doświadczonych rabinów, kierujących
jesziwami
, znającymi biegle
Talmud
i
Halachę
(żydowskie prawo religijne), jak również
Szulchan Aruch
(podstawowy kodeks prawa żydowskiego).
Frakcja Agudat Israel również wywodzi się z członków wyżej wymienionych dynastii chasydzkich. Na kierownictwo tego ugrupowania bardzo duży wpływ ma zawsze także lider dynastii
Belz
. Pomimo tego, żaden z reprezentantów tej dynastii nie znalazł się wysoko na liście wyborczej Partii Tory przed
wyborami w 2006 roku
. Skutkiem tego był brak chasydów z Belz pośród deputowanych do
Knessetu
. Sytuacja taka powtórzyła się drugi raz z rzędu w historii Izraela.
Przed powstaniem Degel HaTorah, oba ugrupowania wchodziły w skład zjednoczonej partii Agudat Israel. Jednak wystąpił z niej lider niechasydzkiej grupy, rabin Elazar Shach (
1898
-
2001
), który pociągnął za sobą swoich zwolenników. Utworzył on nową partię - Degel HaTorah, w skład której weszli ortodoksyjni Żydzi o litewskich korzeniach (nazywani także Mitnagdim). Nazwa nowego ugrupowania, oznaczająca Sztandar Tory została wybrana nieprzypadkowo. Shach wybrał ją, aby zamanifestować swój sprzeciw wobec zeświecczonego, jego zdaniem, państwa Izrael, będącego w jego opinii podmiotem skierowanym przeciwko Torze.
Partia Tory miała również duży wpływ na Żydów
sefardyjskich
i reprezentujące ich ugrupowanie -
Shas
. Rabbi Shach miał swój udział w stworzeniu tej partii, polecając swoim zwolennikom głosowanie na nią. W późniejszym czasie Shas zerwał z Shachem i rozwinął niezależną politykę - jego liderem został rabin sefardyjski,
Ovadia Yosef
. Pomimo tego obecni przywódcy partii często współdziałają i wzorują się na deputowanych z Partii Tory.
Rozłam w 2004 roku
W
styczniu
2004
roku pomiędzy poszczególnymi podmiotami wchodzącymi w skład Partii Tory pojawił się spór. Jego przedmiotem było pytanie czy wchodzić w skład rządu
Ariela Szarona
. Trwały wówczas negocjacje w tej sprawie z rabinem Eliashivem. Ustalił on, że pięciu deputowanych będzie czekać trzy miesiące przed przyjęciem posad rządowych. Rabbi Yaakov Ryeh Alter z dynastii Ger zażądał jednak, aby członkowie Agudat Israel weszli natychmiast w skład gabinetu. Partnerzy z Degel HaTorah oskarżyli ich wówczas o brak szacunku dla osoby Eliashiva. Pomimo tego Yaakov Litzman zaakceptował oferowane mu stanowisko szefa parlamentarnej komisji finansów. To spowodowało rozłam w partii - członkowie Degel HaTorah opuścili ugrupowanie, kończąc dwunastoletnią ścisłą współpracę.
Ponowne zjednoczenie
W
grudniu
2005
roku odbyło się spotkanie pomiędzy reprezentantami obu ugrupowań. Jego głównym celem było polepszenie atmosfery w stosunkach pomiędzy oboma organizacjami i przedyskutowanie możliwości nawiązania ponownej współpracy przed wyborami w
marcu
2006
roku. Głównym problemem pozostawała kwestia sposobu przyznania poszczególnym partiom miejsc na liście wyborczej. Degel HaTorah nalegał, aby obie partie otrzymały równą ilość miejsc. W przeszłości Agudat Israel otrzymywał nieco więcej miejsc niż jego partner. Ponadto Degel zmienił nieco swoją organizację, upodabniając się do nowoczesnej partii politycznej (stworzono oficjalne biuro ugrupowania, a także odbyła się pierwsza od 15 lat konwencja partyjna).
Wybory 2006 roku
W pierwszych dniach
lutego
2006
roku Degel HaTorah i Agudat Israel zdecydowały się na utworzenie wspólnego ugrupowania, pomimo faktu, że wciąż nie rozwiązany pozostawał problem której z partii przyznać szóste miejsce na liście wyborczej. Zdecydowano w końcu zawarciu o kompromisu - ustalone, że przysługujące miejsce w Knessecie obejmowane będzie na zasadzie rotacji (podobnie było z piątą pozycją w poprzedniej kadencji, kiedy to dzieliły ją pomiędzy siebie dynastie Belz i Wyżnica) [1] [2]. Porozumienie to pozwoliło na wystawienie wspólnej listy. Pomimo tego niezadowolona była dynastia Belz, która musiała poświęcić się dla dobra całej partii, rezygnując z części swojej reprezentacji parlamentarnej [3].
Przedstawiciele Partii Tory mówili wówczas dziennikarzom, że decyzja o tym, czy wejść do przyszłej koalicji rządowej będzie zależała od tego, czy ugrupowanie otrzyma dwie "centralne posady", które będzie można podzielić pomiędzy Agudat i Degel. Ponadto, w celu uniknięcia niebezpieczeństwa rozłamu jak w
2004
roku, ewentualny brak zgody co do tego, czy wejść do rządu, stać miał się przedmiotem dyskusji rabinów będących przywódcami partii. Nie miało być natomiast podejmowane na mocy decyzji większości deputowanych do Knessetu z ramienia Partii Tory [2].
Tuż przed wyborami, w izraelskich środkach masowego przekazu pojawiały się informacje, że kierownictwo Partii Tory zastanawia się nad zawiązaniem koalicji rządowej z ugrupowaniem
Kadima
pod przywództwem
Ehuda Olmerta
, typowanym na zwycięzcę[4]. Tak się jednak nie stało - Partia Tory pozostała w opozycji. Po wyborach ugrupowaniu udało się uzyskać 6 deputowanych i tym samym zwiększyć posiadaną liczbę miejsc w Knessecie o jeden mandat. Obecnie przewagę ma Agudat Israel, który obsadził 4 miejsca. Szóste miejsce zajmuje natomiast Yaakov Cohen z dynastii Ger.
Wybory w 2009 roku i koalicja z Likudem
W wyniku wyborów na początku
2009
roku, partia otrzymała 5 mandatów parlamentarnych. Misję utworzenia rządu otrzymał lider
Likudu
, który zaprosił Partię Tory do negocjacji na temat jej wejścia w skład gabinetu. Porozumienie zawarto
1 kwietnia
2009
r. Na jego mocy przedstawiciele Partii Tory zostali wiceministrami w resorcie zdrowia i edukacji[5].
Wyniki wyborcze
Źródło danych:
Oficjalna strona Knessetu
.
Linki zewnętrzne
Przypisy