Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Traktat z Kanagawy

Traktat z Kanagawy

Oryginalna strona traktaku z Kanagawy

Traktat z Kanagawy ( jap. 日米和親条約 Nichibei Washin Jōyaku, lub 神奈川条約 Kanagawa Jōyaku) - został podpisany 31 marca 1854 w Kannai ( jap. 関内), w Naka ( jap. 中区 Naka-ku, obecnie dzielnica Jokohamy ) pomiędzy Japonią a Stanami Zjednoczonymi . Japonia została zmuszona do podpisania traktatu pod groźbą użycia siły przez flotę amerykańską. Miał on na celu otwarcie dwóch portów: Shimody i Hakodate na handel ze Stanami Zjednoczonymi i zakończenia ponad 220-letniej polityki izolacjonizmu zwanego Sakoku [1]. Traktat zapewniał bezpieczeństwo amerykańskim rozbitkom ze statków wielorybniczych i ustanawiał stanowisko amerykańskiego konsula w Japonii.

USA reprezentował komandor amerykańskiej Marynarki Wojennej Matthew Perry , który zażądał rozmów bezpośrednio z głową państwa. Nie zdawał sobie jednak sprawy, że rozmawiał z przedstawicielami szogunatu , a nie z cesarzem , którym wówczas był Kōmei . W okresie Edo szogun był faktycznym władcą Japonii, a kwestia jakiegokolwiek kontaktu cesarza z obcokrajowcami była absolutnie poza dyskusją.

Po Traktacie z Kanagawy podobne umowy zawarli Rosjanie , Brytyjczycy i Francuzi .

Spis treści

Izolacja Japonii

Od początku XVII wieku szogunat prowadził politykę izolacji kraju. Handel zagraniczny z Holendrami i Chińczykami był prowadzony wyłącznie w Nagasaki i ściśle kontrolowany przez administrację. Prowadząc politykę izolacji Tokugawa mieli dwa podstawowe cele. Po pierwsze, handel z mocarstwami zachodnimi i chrześcijaństwo mogły być wstępem do zagarnięcia Japonii przez obce siły. Po drugie, mogły one prowadzić do wzrostu potęgi niektórych daimyō i prób obalenia szogunatu. Na początku XIX wieku coraz większe znaczenie miała pierwsza z tych kwestii. Po kolonizacji Indii i przegranej Chin w wojnie opiumowej ponownie wzrosło zainteresowanie państw zachodnich Japonią[2].

W XVIII i XIX wieku izolacja Japonii była kilkakrotnie kwestionowana. Najwcześniejszym problemem były kolonie rosyjskie na Wyspach Kurylskich i Ezo . Po 1800 pojawiały się żądania otwarcia japońskich portów ze strony Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Obce statki co jakiś czas pojawiały się w Nagasaki i innych portach w poszukiwaniu rozbitków lub zapasów. W 1844 król Holandii przesłał list ponaglający Japonię do zakończenia izolacji zanim zostanie to na niej wymuszone. W 1846 oficjalna amerykańska ekspedycja dowodzona przez komodora Jamesa Biddle's przybyła do Zatoki Edo prosząc o otwarcie portów dla handlu. Szogunat stanowczo odrzucił obie prośby[3].

Ekspedycja Perry'ego

Japońska drewniana tabliczka przedstawiająca Perry'ego (w środku) i wysokich rangą marynarzy

Wyruszenie kolejnej amerykańskiej ekspedycji zostało publicznie ogłoszone w 1852 . Holendrzy powiadomili o niej przedstawicieli szogunatu z wyprzedzeniem[3]. Cele postawione przed Perrym oddawały ówczesną sytuację Stanów Zjednoczonych, w których nabierało znaczenia zachodnie wybrzeże oraz transport przez Pacyfik do Chin. Perry miał zapewnić ochronę amerykańskich marynarzy, uzyskać dostęp do japońskich portów w celu zaopatrzenia w wodę, żywność i węgiel i dążyć do uzyskania prawa do prowadzenia handlu, choćby tymczasowego. Prezydent Fillmore podkreślał konieczność uszanowania wrażliwości i sytuacji wewnętrznej Japonii, jednakże Perry wybrał bardziej bezpośredni sposób działania[4].

8 lipca 1853 eskadra Perry'ego, złożona z czterech okrętów (w tym dwóch fregat parowych) rzuciła kotwicę u ujścia Uragi, żądając prawa przedłożenia cesarzowi (w praktyce - szogunowi) listu prezydenta[5]. Perry był gotowy dać czas na odpowiedź do wiosny 1854. Po początkowych próbach skłonienia Amerykanów do udania się do Nagasaki urzędnicy szoguna ostatecznie zaakceptowali nieuniknione i wydali zezwolenie gubernatorowi Uragi na przyjęcie listów i obiecanie odpowiedzi na wiosnę. Dokumenty zostały przekazane 14 lipca w Kurihamie[6].

Konsultacje

Świątynia Ryōsen w Shimoda - miejsce pobytu Amerykanów w czasie konsultacji

Mimo świadomości sytuacji międzynarodowej i trwających od lat dyskusji w samej Japonii bezpośrednie żądania Perry'ego wywołały ogromne zamieszanie w najwyższych kręgach administracji rodu Tokugawa. Podjęcie decyzji należało do Rady Starszych (rōjū), której przewodził Masahiro Abe. Abe uważał, że Japonia nie jest w stanie kontynuować polityki izolacji w obliczu zagrożenia militarnego, ale zdawał też sobie sprawę, że proste przyjęcie warunków Amerykanów może wywołać wystąpienia przeciwko odpowiedzialnemu za to szogunatowi. Próbując uzyskać legitymację dla swojej decyzji wykonał ruch bez precedensu, rozsyłając listy z prośbą o konsultacje do wszystkich daimyō . Po raz pierwszy polityka bakufu (szogunatu) stała się przedmiotem publicznej dyskusji, co w następnych latach miało daleko idące konsekwencje[7]. Jednocześnie zlecono Nariakiemu Tokugawie przygotowanie planu obrony wybrzeża[8].

Odpowiedzi uzyskane od daimyō nie spełniły oczekiwań Abe. Z 61 znanych odpowiedzi:

  • 19 opowiadało się za otwarciem portów w pewnej formie,
  • 19 było za bezwarunkowym odrzuceniem żądań Perry'ego,
  • 14 wyrażało przede wszystkim troskę o utrzymanie pokoju,
  • 7 dopuszczało tymczasowe ustępstwa, z ostatecznym celem utrzymania izolacji,
  • 2 było za prostym poddaniem się decyzjom szogunatu.

Jak widać, nie udało się uzyskać "stanowiska większości". Co gorsza, w obozach opowiadających się za i przeciwko otwarciem portów znaleźli się potężni daimyō, których opinii Abe nie mógł zlekceważyć. Zima 1853-1854 upłynęła na bezskutecznych próbach wypracowania kompromisu. Jednocześnie podjęto pewne działania mające na celu wzmocnienie obrony, w tym zezwolenie na budowę okrętów wojennych przez hany ( lenna rządzone przez daimyō)[9].

Podpisanie traktatu

Miejsce podpisania traktatu: Kannai, Naka-ku, Yokohama-shi

Zgodnie z zapowiedzią, Perry ponownie pojawił się w Uradze, tym razem z wszystkimi ośmioma dostępnymi okrętami. Był zdecydowany doprowadzić do podpisania traktatu, mimo rozmaitych przeszkód piętrzonych przez Japończyków. Rozmowy rozpoczęły się 8 marca 1854 . Szogunat już wcześniej upoważnił swoich przedstawicieli do zaakceptowania części żądań, w tym traktowania rozbitków i zaopatrzenia w wybranych portach. Kwestia handlu również została rozwiązana dość szybko. Perry zaproponował umowę handlową opartą na istniejących umowach Stanów z Chinami, która została odrzucona przez Japończyków. Trudność stanowił wybór portów, które miały zostać otwarte, ponieważ Perry nie chciał zgodzić się na Nagasaki. Ostatecznie zgodzono się na natychmiastowe otwarcie portu Shimoda oraz udostępnienie Hakodate po upływie roku[10]. Kontrowersyjnym zapisem, choć początkowo nie było to widoczne, była zgoda na możliwość otwarcia konsulatu w Shimodzie. Gdy w 1856 do Japonii przybył Townsend Harris, by objąć placówkę, okazało się, że ten zapis był odmiennie interpretowany przez obie strony i dopiero po długich konsultacjach udało się wypracować porozumienie[11].

Traktat, sporządzony w czterech językach ( angielskim , holenderskim , japońskim i chińskim ), został podpisany 31 marca 1854 w Kanagawie, w budynku specjalnie wybudowanym na potrzeby rozmów[10].

Postanowienia traktatu

Postanowienia traktatu spisano w dwunastu artykułach[12]:

NumerTreść artykułu
§ IWzajemny pokój pomiędzy USA i Cesarstwem Japońskim
§ IIOtwarcie na handel dla Amerykanów dwóch japońskich portów: Shimody i Hakodate
§ IIIPomoc rozbitkom amerykańskim wzdłuż japońskiego wybrzeża
§ IVWolność rozbitków i innych obywateli amerykańskich na terenach Cesarstwa Japońskiego
§ VZasady poruszania się rozbitków i innych obywateli amerykańskich przebywających tymczasowo w Shimodzie i Hakodate
§ VIZasady wymiany innych dóbr i omawiania innych interesów
§ VIIZasady wymiany handlowej
§ VIIIUstanowienie agencji złożonej z urzędników japońskich jako jednostki kontrolującej przekazywanie nabytych dóbr
§ IXZastrzeżenie automatycznego rozszerzenia traktatu o przywileje przyznane w przyszłości innym narodom
§ XOkreślenie warunków, na jakich statki amerykańskie mogą zawijać do innych, niż wymienione w traktacie portów japońskich
§ XIZgoda na otwarcie konsulatu amerykańskiego w Shimodzie
§ XIIPostanowienia końcowe. Ustalenie terminu ratyfikacji traktatu na 18 miesięcy od daty jego podpisania.

Reakcje i konsekwencje

Popiersie komandora Matthew Perry'ego w Shimoda

Obie strony miały pewne powody do zadowolenia. Perry mógł ogłosić, że Japonia "została otwarta dla narodów Zachodu". Przedstawiciele szogunatu wskazywali, że traktat został zawarty przez czterech negocjatorów, bez oficjalnego dokumentu ze strony Rady Starszych i że nie wyrażono zgody na umowę handlową. Co więcej, udało się uniknąć niebezpieczeństwa interwencji zbrojnej. Oczywiście ze strony wielu daimyō podniosły się głosy niezadowolenia, a postawa bakufu była często krytykowana. Przede wszystkim jednak, szogunat zyskał czas przed nieuniknionym zderzeniem z cywilizacją zachodnią. [13]

Traktat w Kanagawie był pierwszym poważnym wyłomem w japońskiej polityce izolacji. Wkrótce Japonia była zmuszona podpisać podobne umowy z Wielka Brytanią, Rosją i Francją, a w japońskich portach pojawiało się coraz więcej obcych statków, powodując wzrost napięcia. W 1858 amerykański konsul generalny Townsend Harris doprowadził do podpisania dużo dalej idącego Traktatu o Przyjaźni i Handlu[14]. Otwarcie Japonii, coraz bardziej świadomej swojej słabości w ewentualnym starciu z nowoczesnymi państwami zachodu, doprowadziło do wielu działań mających na celu wzmocnienie potencjału obronnego kraju. Wiązało się to też z ociepleniem stosunków z Holendrami, których poproszono o pomoc w budowaniu nowoczesnej marynarki wojennej[15].

Zarządzone przez Abe konsultacje przed podpisaniem traktatu miały daleko idące konsekwencje. Polityka zagraniczna po raz pierwszy stała się przedmiotem debaty o zasięgu narodowym. Starania Abe do zapewnienia bakufu dobrowolnego poparcia daimyō osłabiły jednak pozycję shoguna. Decyzje o zawieszeniu tradycyjnych ograniczeń działalności militarnej hanów i tonażu budowanych statków miały wzmocnić system obrony, ale jednocześnie przyczyniły się do zniszczenia absolutystycznej pozycji bakufu[16]. W krytycznej sytuacji stało się jasne, że szogunat nie był w stanie podjąć zdecydowanych i skutecznych działań. Ustępstwa w stosunku do obcych w kolejnych latach wywołały oburzenie w wielu hanach, a nieudana próba uzyskania legitymacji dla traktatu z 1858 włączyła do gry dwór cesarski. Polityczny środek ciężkości przesunął się z Edo (siedziby szoguna) do Kioto (siedziby cesarza). Kryzys związany z polityka zagraniczną był katalizatorem dla konfliktu wewnętrznego, początkowo pod hasłem sonnō jōi ( jap. 尊皇攘夷 Czcić Cesarza, wypędzić barbarzyńców), a następnie tōbaku ("obalić szogunat"). Ostatecznie doprowadziło to do abdykacji ostatniego szoguna i przywrócenia bezpośredniej władzy cesarskiej ( Restauracji Meiji ) w 1868 .

Przypisy

  1. Perry, Matthew Calbraith (1856). Narrative of the expedition of an American Squadron to the China Seas and Japan, 1856.
  2. W. G. Beasley, The Meiji Restoration, s.74-77
  3. 3,0 3,1 W. G. Beasley, The Meiji Restoration, s.78
  4. W. G. Beasley, The Meiji Restoration, s.88.
  5. J. W. Hall, Japonia, s.207.
  6. W. G. Beasley, The Meiji Restoration, s.89.
  7. J. W. Hall, Japonia, s.211.
  8. J. Tubielewicz, Historia Japonii, s.329.
  9. W. G. Beasley, The Meiji Restoration, s.90-95.
  10. 10,0 10,1 W. G. Beasly, The Meiji Restoration, s.95-96.
  11. J. Tubielewicz, Historia Japonii, s.330.
  12. U.S. - Japan Treaty of Kanagawa (1854) ( ang. ). U.S. Sen., Exec. Docs., 33rd, 2nd (1854-5), Vol. 6, #34, pp. 153-5. [dostęp 5 maja 2009].
  13. W. G. Beasly, The Meiji Restoration, s.96-97
  14. J. W. Hall, Japonia, s.211-213.
  15. J. Tubielewicz, Historia Japonii, s.329-330.
  16. J. W. Hall, Japonia, s.211.

Bibliografia

  • W. G. Beasley: The Meiji restoration. Stanford, Calif., Stanford University Press, 1972.. . 
  • John Whitney Hall, Krystyna Czyżewska-Madajewicz: Japonia: od czasów najdawniejszych do dzisiaj. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979. . 
  • Jolanta Tubielewicz : Historia Japonii (Polish Edition). Zakład Narodowy im. Ossolińskich. . 

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Traktat z Kanagawy":

XVI wiek ...

1972 ...

Dwudziestolecie międzywojenne na świecie ...

Pokój toruński 1411 ...

1677 ...

1977 ...

Branle ...

1848 ...

1738 ...

XXI wiek ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Traktat z Kanagawy":

218a Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 11) ...

208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 9) ...

211a Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej w dwudziestoleciu międzywojennym (plansza 2) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie