Trawienie – złożony proces enzymatycznego przekształcenia wielkocząsteczkowych związków chemicznych w prostsze, w celu ich wchłonięcia i przyswojenia przez organizm . W zdecydowanej większości trawienie jest charakterystyczne dla zwierząt .

U kręgowców , w tym człowieka , trawienie zachodzi w układzie pokarmowym . U bezkręgowców trawienie może przebiegać poza organizmem, mamy wtedy do czynienia z trawieniem zewnętrznym .

Dochodzi tam do rozkładu białek , tłuszczów , wielocukrów , kwasów nukleinowych i innych na związki prostsze, które podlegają procesowi wchłaniania . Enzymy biorące udział w procesie trawienia, należą głównie do klasy hydrolaz i katalizują rozpad związków przy udziale wody , czyli powodują ich hydrolizę .

Trawienie u człowieka

W procesie trawienia zaangażowanych jest wiele mechanizmów i układów (hormonalny, autonomiczny układ nerwowy), które w skoordynowany sposób doprowadzają do rozbicia składników pokarmowych do postaci, która będzie zdolna do wchłaniania (absorpcji) w przewodzie pokarmowym.

Jama ustna

U ludzi proces trawienia zaczyna się już po pobraniu pokarmu do jamy ustnej . Dochodzi tam do zwiększenia wydzielania śliny , która zawiera enzym trawienny – amylazę ślinową . Pożywienie jest rozdrabniane, mieszane ze śliną i przeżuwane za pomocą zębów i języka. Amylaza rozpoczyna trawienie węglowodanów zawartych w pożywieniu. Następnie pokarm formowany jest w kęs pokarmowy i w trakcie połykania jest przemieszczany przez gardło i przełyk do żołądka .

Żołądek

W żołądku pokarm mieszany jest z sokiem żołądkowym , który ze względu na wysokie stężenie kwasu solnego inaktywuje amylazę ślinową. Jednak do momentu zakwaszenia pokarmu amylaza ślinowa jest wciąż aktywna - w konsekwencji 20-40% wielocukrowców zostaje rozłożonych. W żołądku częściowemu strawieniu ulegają także białka - pepsynogen wydzielany przez komórki główne ściany żołądka przekształca się pod wpływem działania kwasu solnego w aktywną pepsynę, która częściowo rozkłada większość białek na krótsze łańcuchy polipeptydowe. Lipaza żołądkowa zapoczątkowuje trawienie tłuszczów , ale tylko zemulgowanych (których źródłem są m.in. jajka i mleko). Brak trawienia tłuszczów jest spowodowany brakiem emulgacji - żółć jest wydzielana dopiero do dwunastnicy .

Jelito cienkie

Dalsze trawienie przebiega w jelicie cienkim . Treść pokarmowa jest partiami przekazywana do dwunastnicy. Hormony jelitowe ( sekretyna , cholecystokinina ) pobudzają wydzielanie żółci , soku jelitowego oraz soku trzustkowego . W jelicie cienkim, a zwłaszcza w dwunastnicy ma miejsce zasadnicze trawienie. Kwaśna treść pokarmowa przechodząca z żołądka jest neutralizowana przez zasadowy sok trzustkowy, w celu umożliwienia działania enzymów trawiennych takich jak amylaza trzustkowa, chymotrypsyna , trypsyna , lipaza trzustkowa i innych.

Do dwunastnicy wydzielana jest również żółć zawierająca sole żółciowe, których zadaniem jest zemulgowanie tłuszczów, co czyni je bardziej podatnymi na działanie lipazy.

Tłuszcze są trawione przez lipazę trzustkową (wraz z kolipazą), która działa tylko w fazie wodnej, więc tylko na powierzchni. W wyniku trawienia powstają wolne kwasy tłuszczowe i 2-monoacyloglicerol, które są formowane wraz z kwasami żółciowymi w micele . W tej formie są one transportowane do rąbka szczoteczkowego enterocytów i tam wchłaniane.

W jelicie cienkim wchłaniane są małocząsteczkowe związki, będące produktami hydrolizy. Następuje tu również trawienie bakteryjne, które polega na rozkładzie niestrawionych kawałków pokarmu znajdujących się między kosmkami jelitowymi przez bakterie.

Jelito grube

W jelicie grubym ulega wchłanianiu woda oraz pewna pula witamin .

Niestrawione resztki pokarmowe są wydalane w postaci kału podczas defekacji .

Linki zewnętrzne

• Trawienie (en)