Wygląd pustyni Takla Makan Takla Makan (zwana także Taklimakan;
chin.
塔克拉玛干沙漠, Tǎkèlāmǎgān Shāmò;
ujg.
تەكلىماكان قۇملۇقى) to piaszczysta
pustynia
w zachodnich
Chinach
, w
Kotlinie Kaszgarskiej
.
Położenie
Otaczają ją najwyższe łańcuchy górskie świata, m.in.
Kunlun
,
Karakorum
,
Tienszan
o wysokościach szczytów powyżej 7000 m n.p.m. (np.
Pik Pobiedy
). Wzdłuż północnego skraju pustyni płynie rzeka
Tarym
, zaś na północny wschód znajduje się (oddzielona niewielkim pasmem górskim Kuruktag)
Kotlina Turfańska
, w której jest drugi najniższy punkt
Azji
(154 m p.p.m.).
Nazwa
Wyjaśnienie pochodzenia nazwy tej
pustyni
z niewiadomych powodów stało się przedmiotem rozmaitych fantazji, szczególnie ze strony dziennikarzy twierdzących, że opierają się na informacjach przewodnika turystycznego lub "pewnego uczonego chińskiego". Tymczasem jest ono zupełnie proste (ostatnio, choć to już ponad 10 lat temu, na ten temat - zob. str. 447 w: Jarring, G.: Central Asian Turkic Place-Names. Lop Nor and Tarim Area, Stockholm 1997). Nazwa ta pochodzi z języka zamieszkujących te tereny
Ujgurów
, którzy bardzo silnie redukują spółgłoskę -r na końcu wyrazu - w innych językach
turkijskich
pierwszy wyraz tej nazwy brzmiałby taklar, a po
ujgursku
brzmi właśnie takla (
liczba mnoga
od tak) i oznacza 'łuki (architektoniczne)' (również postać oboczna nazwy pustyni: Taklimakan wyraźnie wskazuje na jej ujgurskie pochodzenie, ponieważ zmiana samogłoski -a- w -i- w tej pozycji typowa jest właśnie dla języka ujgurskiego). Natomiast drugi wyraz makan oznacza 'miejsce' (zarówno tak, jak i makan są ostatecznie wyrazami pochodzenia
arabskiego
). W sumie nazwę pustyni należy rozumieć jako 'miejsce łuków', ponieważ ludność miejscowa zauważyła, że wiejące tam wiatry od czasu do czasu odsypują piasek na tyle, iż wyłaniają się spod niego resztki dawnych budowli, zwłaszcza fragmenty łuków, które z natury rzeczy wystają ponad inne zachowane resztki ścian. Natomiast wszelkie objaśnienia znaczenia nazwy Takla Makan ~ Taklimakan typu 'miejsce śmierci' czy 'wejdź, a nie wyjdziesz' są zupełnie nieetymologicznymi wymysłami, niezgodnymi z wiedzą o języku i
etymologii
ujgurskiej.
Wielkość
Takla Makan jest największą
pustynią piaszczystą
świata, o powierzchni równej 270 tys. km², tj. bliskiej powierzchni
Polski
.
Klimat
Klimat umiarkowanie ciepły kontynentalny, skrajnie suchy (średnie roczne sumy opadów nie przekraczają 100 mm). Silne wiatry i burze piaskowe.
Rzeki
Liczne krótkie rzeki (np. Karakasz-daria, Kerija,
Czerczen-daria
) spływające z otaczających gór wnikają w pustynię do 200 km i "gubią" wodę w piaskach Takla Makan. Wzdłuż północnego skraju płynie największa rzeka pustyni -
Tarym
.