Tyberiusz
Imiona	Tiberius Claudius Nero
Panował jako	Tiberius Caesar Augustus
nie zaliczony w poczet bogów
Czas panowania	14 r. - 16 marca 37 r.
Dynastia	julijsko-klaudyjska
Data urodzin	16 listopada 42 r. p.n.e.
Data śmierci	16 marca 37 r. - Misenum
Moneta
Lista cesarzy rzymskich

Tyberiusz, Tiberius Claudius Nero (ur. 16 listopada 42 p.n.e. ; zm. 16 marca 37 n.e.) – cesarz rzymski, syn Tyberiusza Klaudiusza i Liwii Druzylli . Oficjalna tytulatura cesarska Tiberius Caesar Augustus.

Wywód przodków

Biografia

Tyberiusz był członkiem rodu Klaudiuszów . Dzięki adopcji przez Augusta wszedł natomiast do rodu Juliuszów . Wszyscy kolejni cesarze aż do Nerona byli w różnym stopniu spokrewnieni z tymi rodami, stąd nazwa dynastii julijsko-klaudyjska .

Swoją znaczącą pozycję Tyberiusz zawdzięczał matce Liwii Druzylli, która po rozwodzie w 39 p.n.e. została trzecią żoną Augusta, przyszłego władcy Rzymu. W 29 p.n.e. Tyberiusz rozpoczął udział w życiu publicznym uczestnictwem w tryumfie Augusta dla uczczenia bitwy pod Akcjum . W wieku 17 lat został kwestorem . W 20 p.n.e. pojechał na Wschód z misją przyjęcia zwracanych przez Partię znaków legionowych utraconych przez Krassusa , Decydiusza i Marka Antoniusza . Po powrocie ze Wschodu wraz z bratem Druzusem (zwany Starszym) prowadził walki z plemionami alpejskimi. Potem przez rok był namiestnikiem prowincji Galia Comata. W 20 lub 19 roku p.n.e. zawarł małżeństwo z Wipsanią Agrypiną , które okazało się bardzo szczęśliwe. W 13 roku p.n.e. urodził się im syn Druzus (zwanym Młodszym). W tymże roku Tyberiusz sprawował urząd konsula . Stawał się powoli głównym dowódcą wojskowym Augusta, prowadząc kampanie w Germanii i nad Dunajem . Tym niemniej August upatrywał swoich następców nie w pasierbach, Tyberiuszu i Druzusie, ale w swoich bezpośrednich krewnych. Wpierw następcą był jego siostrzeniec Marek Klaudiusz Marcellus . Po jego przedwczesnej śmierci zastąpił go kolejny mąż córki, Marek Agrypa . Później na cesarza szykowani byli synowie Agrypy Gajusz i Lucjusz Cezarowie, których August adoptował w 17 p.n.e.

Dynastyczne plany Augusta spowodowały, że Tyberiusz musiał w 12 p.n.e. rozwieść się ze swoją pierwszą żoną, Wipsanią Agrypiną, córką Marka Agrypy, i poślubić Julię , córkę Augusta, wdowę po tymże Marku Agrypie. Małżeństwo było nieudane. Jedyne dziecko, Neron, zmarło w niemowlęctwie. W 7 p.n.e. Tyberiusz sprawował swój drugi konsulat. W 6 p.n.e. wycofał się z działalności publicznej i udał się na dobrowolne wygnanie na wyspę Rodos . Był to okres niełaski ze strony Augusta, który potem sprzeciwiał się powrotowi pasierba z wyspy.

Tyberiusz wrócił do łask po kilku latach, gdy August zdecydował się wyznaczyć go na sukcesora po śmierci Gajusza i Lucjusza. Adoptował go (odtąd Tyberiusz zwał się Tiberius Iulius Caesar), jednocześnie zobowiązując do adopcji bratanka Germanika . Po objęciu tronu w 14 roku n.e. szybko stał się niepopularny, szczególnie w kręgach senatorskich. Doszło też do zamieszania w wojskach nad Renem i prób ogłoszenia cesarzem Germanika. Później podejrzewano Tyberiusza, że maczał palce w dość tajemniczej śmierci swojego powszechnie lubianego bratanka, o otrucie którego został oskarżony przyjaciel Tyberiusza Gnejusz Kalpurniusz Pizon . Ostatnie lata panowania Tyberiusz spędził w odosobnieniu na wyspie Capri . Historyk Swetoniusz rozpisuje się o perwersyjnych seksualnych ekscesach Tyberiusza podczas pobytu na wyspie, ale jego świadectwo budzi wątpliwości. Rzym w tym czasie był kontrolowany przez Sejana , dowódcę pretorianów , który zyskał pozycję najbliższego doradcy cesarza. Stosował on terror wobec politycznych przeciwników. Ofiarą prześladowań stała się między innym rodzina Germanika: wdowa po nim Agrypina i jej starsi synowie: Neron i Druzus . Sejan wraz ze swoją kochanką Liwillą , otruli męża Liwilli a syna Tyberiusza - Druzusa Młodszego . Sejan prawdopodobnie dążył do przejęcia władzy. Jego plany upadły jednak, gdy Antonia Młodsza zdołała przekonać Tyberiusza o spiskowych zamiarach Sejana. Na rozkaz cesarza Sejan, jego rodzina i sprzymierzeńcy zostali straceni w 31 n.e.

Na swoich następców Tyberiusz przewidział ciotecznego wnuka Kaligulę i własnego wnuka Gemellusa , których wezwał na Capri. Tyberiusz zmarł 16 marca 37 roku. Został pochowany w Mauzoleum Augusta . Antyczni pisarze: Swetoniusz i Tacyt twierdzą, że Kaligula i nowy dowódca pretorianów Makron przyspieszyli jego śmierć dusząc cesarza poduszką, ale nie można wykluczyć, że Tyberiusz zmarł śmiercią naturalną. W swoim testamencie cesarz wyznaczył na spadkobierców Kaligulę i Gemellusa. Wkrótce jednak Kaligula przejął pełnię władzy, a Gemellus został stracony. Panowanie Tyberiusza to dla zwykłych ludzi w prowincjach okres spokoju i dobrego zarządzania, ale dla sfer rzymskiej arystokracji czas narastającej tyranii i terroru.

Ewangelie mówią, że to właśnie w czasie panowania Tyberiusza Jezus z Nazaretu nauczał, czynił cuda i został skazany przez Poncjusza Piłata , rzymskiego władcę Judei i zmartwychwstał. W Biblii Tyberiusz jest wspomniany po imieniu tylko raz w Ewangelii Łukasza 3,1, który mówi, że Jan Chrzciciel rozpoczął publiczną działalność w piętnastym roku jego panowania. Większość odniesień do Cezara, które znajdujemy w Biblii odnoszą się właśnie do Tyberiusza. Podobnie moneta podatkowa wspomniana w Mt 22,19 i Mk 12,15 to srebrny denar - moneta Tyberiusza. Miasto Tyberiada znajdujące się na zachodnim brzegu jeziora Galilejskiego zostało nazwane ku czci Tyberiusza przez Heroda Antypasa . Według Swetoniusza Tyberiusz był niezwykle oszczędny. W czasie wypraw wojennych uczestników jedynie żywił nie wypłacając żołdu ani nagród. Znany był też z tego, że stronił od organizacji widowisk, a także bywania na organizowanych przez innych. Tylko raz udzielił pomocy finansowej kilku senatorom, którzy wystarczająco uargumentowali swoje potrzeby.

Małżeństwa i potomkowie

• 1x: Wipsania Agrypina ( 16 p.n.e. - 12 p.n.e. )
  • Druzus Kastor
    • Julia Helena
      • Rubeliusz Plaut
      • Rubellia
    • Tyberiusz Klaudiusz Gemellus
    • Klaudiusz Germanik
• 2x: Julia ( 11 p.n.e. - 2 p.n.e. )
  • Klaudiusz Neron

Zobacz też: Drzewo genealogiczne Klaudiuszów Neronów

Bibliografia

• Cary M., Scullard H. H., Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna. t. I, Warszawa 1992.
• Krawczuk A., Poczet cesarzowych Rzymu, ISKRY, Warszawa 2006.
• Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich, ISKRY, Warszawa 2006.
• Swetoniusz, Żywoty cezarów., Ossolineum, Wrocław 1987.
• Tacyt, Dzieła t.I-II, Warszawa,1957, 2004.
• Władcy i wodzowie starożytności. Słownik, pod red. P. Iwaszkiewicz, W. Łoś, M. Stępień, Warszawa 1998.

Linki zewnętrzne

• De Imperatoribus Romanis
• Digitator
• galeria zdjęć

Poprzednik Oktawian August

Cesarz rzymski 14 - 37

Następca Kaligula