Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Uniwersał połaniecki

Uniwersał połaniecki

Uniwersał połaniecki

Uniwersał połaniecki (właściwie Uniwersał urządzający powinności gruntowe włościan i zapewniający dla nich skuteczną opiekę rządową, bezpieczeństwo własności i sprawiedliwość w komisjach porządkowych) – akt prawny wydany przez Tadeusza Kościuszkę 7 maja 1794 r. w okolicach miasta Połaniec . Formalnie był wydany w imieniu rządu krajowego Rzeczypospolitej Obojga Narodów w oparciu o art. IV Konstytucji Trzeciego Maja .

Spis treści

Charakter

Był to drugi po Konstytucji i zarazem ostatni akt prawny Rzeczypospolitej, który formalnie przyznawał ograniczoną wolność osobistą chłopom pańszczyźnianym . Uniwersał ten, jak większość aktów prawnych wydanych w czasie insurekcji kościuszkowskiej nie przetrwał jej upadku i nie miał prawie żadnego wpływu na faktyczną sytuację chłopów . Głównym powodem jego wydania było zalegalizowanie oddziałów kosynierów i umożliwienie chłopom walki zbrojnej w ramach armii powstańczej. Z biegiem lat nabrał on jednak znaczenia symbolicznego.

Treść

Postanowienia Uniwersału dotyczyły:

  • ograniczenia poddaństwa chłopów,
  • nadania im wolności osobistej,
  • przyznania prawa opuszczenia ziemi, po spełnieniu określonych warunków (spłata długów, zaległych podatków, zawiadomienie wojewódzkiej komisji porządkowej),
  • uznania ograniczonego prawa chłopów do dochodzenia swoich spraw w sądach,
  • zapewnienia nieusuwalności z ziemi, zakazania rugów i potwierdzenia własności podległej,
  • zmniejszenia pańszczyzny od 1/3 do 1/2,z obietnicą dalszych ulg po wygranym powstaniu,
  • zawieszenie wykonania pańszczyzny chłopom powołanym do wojska,
  • polecenia zawierania umów między szlachtą a chłopami,
  • wprowadzenia urzędu dozorcy, który był pierwszym w dziejach Polski urzędnikiem państwowym reprezentującym sprawy chłopskie. Jeden dozorca miał mieć pod swoją opieką okręg liczący ok. 1000 gospodarstw. Miał dbać o przestrzeganie postanowień "Uniwersału".

W toku Insurekcji zapowiedziano uwłaszczenie chłopów - uczestników powstania z gruntów narodowych i skonfiskowanych zdrajcom.

Dozorcy

Dozorcy byli urzędnikami państwowi, mającymi opiekować się chłopami, kontrolować szlachtę, pośredniczyć w sporach między chłopami i szlachtą, czuwać nad bezpieczeństwem publicznym (bunty chłopskie). Ponadto do ich zadań miały należeć: spisy ludności, utrzymanie dróg i mostów, rozwój rolnictwa, ochrona lasów, opieka nad szkołami wiejskimi. Dozorców miały ustanawiać woj. komisje porządkowe, a potem szlachta, mieszczanie, władze miejskie i gromady wiejskie. Dozorcami mogły być osoby umiejące czytać, pisać, liczyć i cieszące się dobrą opinią. Odwołania od decyzji dozorców miały rozpatrywać komisje porządkowe.

Linki zewnętrzne

Źródła

  • J. Kowecki, Uniwersał połaniecki i sprawa jego realizacji, Warszawa 1957.
  • Wojciech Witkowski, Historia administracji w Polsce 1764 - 1989, Warszawa 2007.


Inne hasła zawierające informacje o "Uniwersał połaniecki":

Insurekcja kościuszkowska Wprowadzenie do Krakowa 12 rosyjskich armat zdobytych pod Racławicami Michał Stachowicz , Obóz w Igołomii Uniwersał połaniecki Michał Stachowicz , Bitwa pod Szczekocinami 1794Chorągiew grenadierów krakowskichWieszanie zdrajców na obrazie ...

Uniwersał połaniecki Uniwersał połanieckiUniwersał połaniecki (właściwie Uniwersał urządzający powinności gruntowe włościan i zapewniający dla ...

1655 ...

Ukraińska Centralna Rada ...

Unia horodelska ...

Stanisław August Poniatowski ...

Ukraińska Republika Ludowa ...

Kasztelan ...

Insurekcja warszawska ...

Sokółka ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Uniwersał połaniecki":

131 Powstanie kościuszkowskie i III rozbiór Polski (plansza 9) mianował do stopni oficerskich. 7 maja w obozie pod Połańcem wydał tzw. Uniwersał połaniecki, w którym znosił poddaństwo chłopów i dawał im gwarancję nieusuwalności ...

127. Na ratunek Rzeczpospolitej (plansza 9) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie