Ustawa – akt prawny o charakterze powszechnie obowiązującym, najczęściej obecnie uchwalany przez parlament (w niektórych państwach zatwierdzany później przez organ władzy wykonawczej ). W porządkach prawnych różnych państw występują ustawy: zasadnicze ( konstytucje ), organiczne i zwykłe.

W Polsce, w określonej przez Konstytucję hierarchii powszechnie obowiązujących aktów prawnych ustawa ma rangę niższą (tzw. moc prawną) od Konstytucji oraz umów międzynarodowych ratyfikowanych za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, równą rozporządzeniu Prezydenta RP z mocą ustawy a wyższą od zwykłych rozporządzeń . W przeciwieństwie do innych porządków prawnych (np. francuskiego ), Konstytucja RP zna tylko jeden rodzaj ustaw.

Przedmiotem ustawy może być każda sprawa. Konstytucja wymaga niekiedy uchwalenia odpowiedniej ustawy, wskazując kierunek przyjętych w niej rozwiązań. Niektóre sprawy mogą być uregulowane wyłącznie przez ustawę (np. ustawa budżetowa , określenie sytuacji prawnej obywatela, regulacja ustroju i zakres działania samorządu terytorialnego ). Ustawa nie może być sprzeczna z Konstytucją. Zgodnie z Konstytucją ustawa nie może być też sprzeczna z ratyfikowaną przez Polskę umową międzynarodową i prawem ustanowionym przez organizację międzynarodową, której Polska przekazała "kompetencje organu władzy państwowej w niektórych sprawach" (art. 90 ust. 1 Konstytucji ). Inne akty normatywne (np. rozporządzenia ) muszą być zgodne z ustawami.

W Polsce ustawy uchwala Sejm , a następnie przekazywane są Senatowi , który w terminie 30 dni może je przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie w całości. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. W przypadku odrzucenia ustawy przez Senat, lub wprowadzenia do niej poprawek wraca ona do Sejmu, który może odrzucić taką decyzję Senatu bezwzględną większością głosów przy obecności połowy konstytucyjnej liczby posłów (tj. 230). Kolejnym krokiem jest przedstawienie przez Marszałka Sejmu ustawy Prezydentowi, który podpisuje ją w przeciągu 21 dni i zarządza jej publikację w Dzienniku Ustaw . Prezydentowi przysługuje uprawnienie do skierowania ustawy, na tym etapie, do zbadania przez Trybunał Konstytucyjny . Prezydent RP może ze stosownym wnioskiem zwrócić się do Sejmu o ponowne rozpatrzenie ustawy - jest to tzw. uprawnienie weta Prezydenta RP do ustawy. Nie jest jednak ono ostateczne gdyż Sejm może je odrzucić większością 3/5 przy obecności połowy liczby posłów i wtedy Prezydent musi ustawę podpisać w ciągu 7 dni. Jeśli weto nie zostanie odrzucone - ustawa upada i następuje koniec postępowania. Prezydentowi nie przysługuje prawo weta w stosunku do ustawy budżetowej. Prezydent musi albo podpisać ją w terminie 7 dni od dnia przedstawienia do podpisu, albo skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego. W przypadku zwrócenia się Prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności ustawy budżetowej z Konstytucją, Trybunał Konstytucyjny orzeka nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku przez Prezydenta RP. Z inicjatywą uchwalenia ustawy najczęściej występuje Rada Ministrów . Inicjatywa ustawodawcza przysługuje także grupie co najmniej 100 tys. obywateli, grupie co najmniej 15 posłów, Senatowi i Prezydentowi RP . Przebieg procesu legislacyjnego określa Konstytucja oraz Regulamin Sejmu i Senatu . Wyjątkiem inicjatywy ustawodawczej jest ustawa budżetowa - projekt ustawy budżetowej do Sejmu może zgłosić tylko Rada Ministrów.

Linki zewnętrzne

• Internetowy System Aktów Prawnych na stronie Sejmu RP