Jeziorak
Jezioro Jeziorak, Jażdżówki k/Iławy. Jezioro Jeziorak, Jażdżówki k/ Iławy .
Państwo	Polska
Powierzchnia	34,60 km²
Wymiary	27,45 × 2,4 km
Głębokość • średnia • maksymalna	4,1 m 13 m
Wysokość lustra	99,4 m n.p.m.
Rzeki wypływające	Iławka
Rodzaj jeziora	rynnowe
Położenie na mapie Polski: Jeziorak
53°43'23.24″N 19°36'46.8″E / 53.7231222, 19.613 Na mapach: 53°43'23.24″N 19°36'46.8″E / 53.7231222, 19.613

Jeziorak (dawniej Gizerek^[1] Jezierzyce^[2], niem. Geserich See) – jezioro rynnowe położone w północno-wschodniej Polsce w obrębie Pojezierza Iławskiego . Jeziorak jest najdłuższym oraz szóstym pod względem powierzchni jeziorem w Polsce . W jego obrębie działa WOPR Iława .

W 1304 r. w dokumentach Jeziorak wymieniany jest pod nazwą Geyserich, a w 1346 r. – "Geyzerich". Nazwa wywodzi się z języka pruskiego od słowa geeysa – czapla . Pierwotna nazwa brzmiałaby więc Jezioro Czaple. Jedna z wysp jeziora zachowała nazwę "Czaplak" (niem. Czaplakwerde)^[3].

Na Jezioraku znajduje się wiele zatok, półwyspów i 16 wysp, a największe z nich to Wielki Ostrów ( Wielka Żuława ) i Wielki Bukowiec . Jezioro połączone jest z Kanałem Elbląskim . Brzegi jeziora są zalesione – północne wysokim drzewostanem, a południowe niskim. Nad Jeziorakiem leży miasto Iława .

Jeziorak jest również tematem książki: " Nowe przygody Pana Samochodzika ", gdzie tytułowy bohater szuka skarbów zrabowanych podczas II wojny światowej.

Ukształtowanie Jezioraka

Oś wąskiego, rynnowego jeziora biegnie z północy na południe, w środkowej części łamiąc się i zmieniając kierunek na południowy wschód, a potem na południowy zachód. W części środkowej Jeziorak rozszerza się; tu leży kilka wysp. Na wysokości wsi Siemiany wybiega na północny wschód zatoka Kraga, która przez jezioro Dauby łączy Jeziorak z Kanałem Elbląskim . Do zachodniego brzegu wpada strumyk z jeziora Urowiec, a nieco wyżej przesmyk wiedzie do jeziora Płaskiego . Główny akwen biegnie dalej ku północy i dzieli się na dwie zatoki: wschodnią ślepą i zachodnią połączoną kanałem z jeziorem Ewingi . Z południowego krańca Jezioraka wypływa rzeka Iławka , tutaj też leży jedna z największych wysp śródlądowych – Wielka Żuława (82,4 ha) i wejście do kanału łączącego Jeziorak z Jeziorakiem Małym w Iławie. Brzegi Jezioraka są przeważnie wysokie i strome. Zachodni brzeg i środkowa część brzegu wschodniego przylegają do wielkich kompleksów leśnych. Resztę obrzeży pokrywają pola, łąki i mniejsze kępy lasu.

Konturowa Mapa Jeziora Jeziorak

     Jeziorak

     Mały Jeziorak

      Jezioro Płaskie

     Zatoka Widłągi

– - – granice administracyjne Iławy

Wyspy

• Wielka Żuława
• Wielki Bukowiec
• Zielony Ostrów (wyspa Łąkowa)
• Kobiecy Ostrów, Rajka (niem. Liebes Insel) wysepka na północnej części Jezioraka, przy wyspie Czaplak
• Lipowy Ostrów, zwana Lipowcem lub Owczą
• Rybackie Kępy
• Wyspy Gierczak
• Czaplak (wyspa) (niem. Czalakwerder, Kranichwerder) wyspa na północnej części Jezioraka
• Wyspa Kępka (niem. Caprera Insel) wysepka na północnej części Jezioraka, na wschód od wyspy Czaplak
• Wyspa Polajńska, Polajńska Kępa (niem. Heuwerder) wysepka na północnej odnodze Jezioraka, na południowy zachód od przysiółka Polajny

inne nazwy wysp według Leydinga

• Kuklina (niem. Lerchen Insel) wysepka na północnej części Jezioraka, za zachód od przysiółka Polajny

Fauna Jezioraka

Ryby

Jezioro Jeziorak jest bogate w różnorodne gatunki ryb takie, jak:

• lin
• sum
• sandacz
• tołpyga
• szczupak
• węgorz
• karaś
• leszcz
• płoć
• karp
• okoń
• jazgarz
• ukleja
• krąp

Ptaki

Jeziorak jest miejscem życia wielu gatunków zwierząt.
Wśród trzcinowisk gnieżdżą się:

• kaczki
• perkozy
• łyski
• bąki
• bączki
• trzcinniczki
• błotniaki stawowe

Jezioro Jeziorak jest terenem polowań:

• bielika
• rybołowa

Na jednej z wysp Jezioraka [Polajńska Kępa] gnieżdżą się kormorany i czaple
Oprócz nich żyją m.in.:

• łabędzie
• mewy
• kokoszki
• żurawie

Płazy

Zatoka Widłągi

Podmokłe brzegi Jezioraka są miejscem rozrodu wielu gatunków płazów:

• żab
• kumaków
• traszek
• ropuch

Skorupiaki

Od niedawna w Jezioraku zaczęły się pojawiać raki .

Bibliografia

Gustaw Leyding "Nazwy Fizjograficzne", W: "Morąg – z dziejów miasta i powiatu", Pojezierze, Olsztyn 1973

Przypisy