Adonis (
gr.
Ἄδωνις Adōnis,
łac.
Adonis) – postać
mitologii greckiej
, w starożytności podmiot czci boskiej i kultu religijnego, piękny młodzieniec, ulubieniec
Afrodyty
. Jego genealogia[1] za
Hezjodem
(ok. 700 r.p.n.e.) wygląda następujaco: syn
Fojniksa
i
Alfesibei
; zaś według późniejszych źródeł syn Myrry i
Kinyrasa
lub zrodzony z
kazirodczego
związku
Myrry
i jej ojca Tejasa.
Okoliczności narodzin Adonisa
Tejas był królem
syryjskim
. Wraz ze swą żoną (nieznana z imienia) mieli córką Myrrę. Myrra była piękną dziewczyną, do tego stopnia, że jej matka chełpiła się posiadaniem córki piękniejszej niż Afrodyta. To sprowadziło na ród Myrry gniew bogini. Afrodyta sprowadziła na królewnę pragnienie kazirodczego związku z własnym ojcem. Z pomocą swej piastunki, Hippolity, udało jej się oszukać i obcować z Tejasem przez dwanaście nocy. Podczas dwunastej nocy, Tejas odkrył podstęp i chciał zabić córkę. Uciekając przed ojcem, Myrra błagała bogów o ratunek. Ci spełnili jej prośbę i zamienili ją w
drzewko mirtowe
, z którego sączy się żywica nazywana "łzami Mirry". W innej wersji tego mitu występuje, zamiast Tejasa, król
Cypru
,
Kinyras
; a Myrra jest jego córką. Mogłoby to tłumaczyć umiejscowienie głównego ośrodka kultu Adonisa na Cyprze.
Narodziny, życie i śmierć Adonisa
Po dziesięciu (księżycowych) miesiącach kora na drzewie mirtowym podniosła się i pękła. Z rośliny wypadło niemowlę cudnej urody. Znalazła go Afrodyta i nazwała go Adonisem (adon - pan, wyraz pochodzenia
semickiego
). W tajemnicy przed wszystkimi powierzyła go w opiece
Persefonie
. Gdy wyrósł na pięknego młodzieńca, Afrodyta chciała go odzyskać, lecz Persefona również zakochała się w Adonisie i zwrócić go nie chciała. O całym sporze dowiedział się
Ares
(być może powiedziała mu o tym sama Persefona) i nasłał na Adonisa wielkiego odyńca. Dzik zabił młodzieńca, kłem rozdzierając mu udo. Z kropli krwi, które padły na ziemię, wyrosły kwiaty –
adonisy
(inaczej miłek). Umierającego znalazła Afrodyta i poprosiła
Zeusa
o wskrzeszenie ukochanego. Nie chciała się na to zgodzić Persefona, która mówiła, że Adonis umarł i teraz należy do
królestwa umarłych
(czyli również do niej samej). Zeus (w innej wersji
muza
Kalliope
) wskrzesił Adonisa i zarządził, że jedną trzecią roku Adonis spędzi z Persefoną, jedną trzecią z Afrodytą i jedną trzecią tam, gdzie chce. Adonis zawsze wybierał Afrodytę.
Adonie
Były to uroczystości upamiętniające śmierć i zmartwychwstanie Adonisa. Pierwotnie były to lamenty, ale z czasem przerodziły się w wielkie uroczystości z inscenizacjami zaślubin Adonisa i Afrodyty oraz z zakładaniem tzw. "ogródków Adonisa". Były to wazy lub skrzynie z ziemią, w których sadzono rośliny i podlewano je ciepłą wodą, by szybciej wzeszły i równie szybko umierały.
Bibliografia
- Kubiak Z., Mitologia Greków i Rzymian, Wyd. Świat Książki Warszawa 2005
Przypisy
