Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.

Wielomian

Wielomian

Wielomian – w matematyce wyrażenie algebraiczne złożone ze zmiennych i stałych połączonych działaniami dodawania , odejmowania , mnożenia i podnoszenia do potęgi o stałym wykładniku naturalnym .

Wielomiany, ze względu na swoją prostotę i dobrze poznane własności, są używane w wielu działach matematyki. Przykładowo w analizie matematycznej pomocne jest przedstawienie funkcji danego rodzaju w postaci ciągu wielomianów (bądź szeregu ), w algebrze są one centralnym punktem zainteresowań w teorii Galois , a stąd służą w geometrii jako środek dowodowy przy wykazywaniu konstruowalności różnych obiektów; służą też kodowaniu własności rozmaitych obiektów (np. wielomian charakterystyczny przekształcenia liniowego ).

Zarys

Niezerowy wielomian można zapisać jako wyraz lub sumę wyrazów, przy czym ich liczba musi być skończona. Każdy z takich wyrazów składa się ze stałej , nazywanej współczynnikiem, pomnożonej przez pewną (nawet zerową) liczbę zmiennych oznaczanych zwykle literami. Współczynnik może być liczbą dowolnego rodzaju: całkowitą , wymierną , rzeczywistą , zespoloną . Wielomian nazywa się całkowitym, wymiernym, rzeczywistym lub zespolonym w zależności od zbioru, z którego pochodzą jego współczynniki.

Każda zmienna może być podniesiona do dowolnej nieujemnej liczby całkowitej (dalej: liczby naturalnej ). Wykładnik przy danej zmiennej w wyrazie nazywa się stopniem zmiennej w wyrazie, przy czym zmienna bez wykładnika ma stopień równy 1. Niezerowy wyraz bez zmiennych ma stopień 0 i nazywany jest wyrazem wolnym. Stopniem wyrazu (niezerowego) nazywa się sumę stopni wszystkich zmiennych tego wyrazu. Wielomian nazywa się jednorodnym, jeśli wszystkie jego wyrazy są tego samego stopnia. Stopniem wielomianu (niezerowego) nazywa się największy stopień wyrazu^[1] i oznacza symbolem $\operatorname{deg}$ ^[2]. Jeżeli istnieje tylko jeden wyraz o najwyższym stopniu, to współczynnik przy nim stojący nazywa się najstarszym lub wiodącym. Wielomian unormowany (bądź moniczny, od ang. monic) to wielomian, którego najstarszy współczynnik jest równy jedności.

Dla niezerowych wielomianów $f, g$ zachodzą zależności:

$\operatorname{deg}(f + g) \leqslant \max(\operatorname{deg}\; f, \operatorname{deg}\; g)$

$\operatorname{deg}(fg) = \operatorname{deg}\; f + \operatorname{deg}\; g$ ^[3]

Zwyczajowo wielomian składający się z jednego wyrazu nazywa się jednomianem , z dwóch – dwumianem , a trzech – trójmianem. Często wielomiany, których stopień wynosi $0,\ 1,\ 2,\ 3,$ nazywa się odpowiednio: stałym, liniowym, kwadratowym, sześciennym (związane jest to z własnościami funkcji wielomianowych z nimi skojarzonymi, zob. dalej).

Przykład

Wyrażenie

- 5 x 2 y

jest wyrazem. Jego współczynnikiem jest $- 5$ , zmiennymi są $x$ oraz $y$ , przy czym stopień zmiennej $x$ wynosi dwa, zaś zmiennej $y$ równy jest jeden. Stopniem całego wyrazu jest suma stopni zmiennych, stąd stopień powyższego wyrazu równy jest 3. Może więc być on traktowany jako jednomian, a zatem i wielomian.

Wielomian jest sumą wyrazów. Następujące wyrażenie jest wielomianem:

$\underbrace{_\,3x^2}_{\begin{smallmatrix}\mathrm{wyraz}\\\mathrm{1}\end{smallmatrix}} \underbrace{-_\,5x}_{\begin{smallmatrix}\mathrm{wyraz}\\\mathrm{2}\end{smallmatrix}} \underbrace{+_\,4}_{\begin{smallmatrix}\mathrm{wyraz}\\\mathrm{3}\end{smallmatrix}}$ .

Zwykle wielomian jednej zmiennej przedstawia się w postaci, w której wyrazy wyższego stopnia stoją przed wyrazami niższego. Powyższy wielomian składa się z trzech wyrazów, jest więc trójmianem: pierwszy z nich jest drugiego stopnia, drugi – pierwszego stopnia, a trzeci ma stopień zerowy. Pierwszy wyraz, który zawiera zmienną $x$ o wykładniku $2$ , ma współczynnik 3. Napis $- 5 x$ oznacza $+ ( - 5) x$ , a więc współczynnikiem środkowego wyrazu jest $- 5$ , nie zaś $5$ . Trzeci wyraz jest wolny. Ponieważ stopień niezerowego wielomianu dany jest jako największy ze wszystkich stopni wyrazów, to powyższy wielomian ma stopień równy dwa.

Postać

Ogólnie każde wyrażenie, które można przekształcić w wielomian za pomocą podstawowych własności działań ( przemienności , łączności i rozdzielności ) uważane jest za wielomian. Przykładowo wyrażenie

(x + 1) 3

jest wielomianem, ponieważ można je przekształcić do postaci $x 3 + 3 x 2 + 3 x + 1$ . Podobnie

$\frac{x^3}{12}$

uważane jest za poprawny wyraz wielomianu. Chociaż zawiera dzielenie, to jest ono równoważne $\tfrac{1}{12}x^3$ , gdzie $\tfrac{1}{12}$ jest stałą, może więc pełnić rolę współczynnika. W ogólności jednak dzielenie przez wyrażenie zawierające zmienną nie tworzy wielomianu. Na przykład

$1 \over x^2 + 1$

nie jest wielomianem, podobnie

(5 + y) x

gdyż ma wykładnik zawierający zmienną.

Ponieważ odejmowanie może być traktowane jak dodawanie liczby przeciwnej , a potęgowanie o naturalnym wykładniku jako wielokrotne mnożenie, wielomiany mogą być tworzone ze stałych i zmiennych wyłącznie za pomocą dwóch działań: dodawania i mnożenia.

Każdy wielomian można przekształcić do postaci beznawiasowej wykonując wszystkie możliwe działania na wyrażeniach algebraicznych, nazywana jest ona czasem postacią kanoniczną. Każdy wielomian jednej zmiennej jest równoważny z wielomianem postaci

$a_n x^n + a_{n-1}x^{n-1} + \dots + a_2 x^2 + a_1 x + a_0$ .

Czasami tak właśnie definiuje się wielomian jednej zmiennej.

Funkcje wielomianowe

Wartością wielomianu nazywa się wartość otrzymaną po podstawieniu danej liczby w miejsce zmiennej (lub tylu liczb w miejsce zmiennych ile ich jest w przypadku wielomianów wielu zmiennych) w wielomianie i wykonanie wszystkich dodawań i mnożeń w wielomianie (tzw. ewaluacja ).

Przyporządkowanie każdej liczbie odpowiadającej jej wartości wielomianu jest funkcją nazywaną funkcją wielomianową. Funkcja $f$ jednej zmiennej nazywana jest funkcją wielomianową, jeżeli spełnia

$f(x) = a_n x^n + a_{n-1} x^{n-1} + \cdots + a_2 x^2 + a_1 x + a_0$

dla wszystkich argumentów $x$ , gdzie $n$ jest liczbą naturalną, a $a_0, a_1, \dots, a_n$ są stałymi współczynnikami. Niekiedy obliczenie wartości wielomianu można przeprowadzić efektywniej za pomocą tzw. schematu Hornera :

$((\dots(a_n x + a_{n-1})x + \dots + a_2)x + a_1)x + a_0$ .

Przykładowo funkcja $f$ ze zbioru liczb rzeczywistych w siebie zdefiniowana wzorem

f (x) = x 3 - x

jest jednoargumentową funkcją wielomianową. Można również zdefiniować wieloargumentowe funkcje wielomianowe za pomocą wielomianów wielu zmiennych, np.

f (x, y) = 2 x 3 + 4 x 2 y + x y 5 + y 2 - 7

Do najważniejszych, a zarazem najprostszych funkcji wielomianowych zalicza się funkcję stałą , funkcję liniową , funkcję kwadratową (nazywaną popularnie trójmianem kwadratowym). Funkcje wielomianowe są ważną klasą funkcji gładkich . W analizie matematycznej pojęć wielomianu i funkcji wielomianowej używa zamiennie^[4]. Jednak w algebrze bywa to niedopuszczalne, gdyż różnym wielomianom mogą odpowiadać te same funkcje wielomianowe, np. w pierścieniu Z2 wielomiany $x 2$ i $x$ definiują te same funkcje, gdyż $02 = 0$ oraz $12 = 1$ .

Równania wielomianowe

Równanie wielomianowe to równanie , w którym przyrównywane są dwa wielomiany. Wielomiany uważa się za równe, jeżeli mają one równe współczynniki przy odpowiadających sobie wyrazach. Przykładem równania może być

3 x 2 + 4 x - 5 = 0

W przypadku równań wielomianowych zmienna uważana jest za niewiadomą, a zadaniem jest znalezienie wszystkich możliwych wartości dla których obie strony równania przyjmują tę samą wartość (w ogólności może istnieć więcej niż jedno rozwiązanie). Równanie wielomianowe może być przeciwstawione tożsamościom wielomianowym, takim jak $(x + y)(x - y) = x 2 - y 2$ , gdzie obie strony przedstawiają ten sam wielomian pod różnymi postaciami, dlatego też jakiekolwiek obliczenie wartości obu stron zawsze da równość.

Równanie, w którym wielomian jednej zmiennej jest przyrównywany do zera, nazywa się równaniem algebraicznym . Przykładem może być powyższe równanie wielomianowe. W strukturach uporządkowanych, takich jak liczby rzeczywiste , czy wymierne , ale nie zespolone , można również rozpatrywać nierówności algebraiczne .

Działania

Suma i iloczyn wielomianów jest wielomianem.
Pochodna wielomianu jest wielomianem.
$\left(a_n x^n + a_{n-1} x^{n-1} + \dots + a_0\right)^' = n a_n x^{n-1} + (n-1) a_{n-1} x^{n-2} + \dots + a_1$
Funkcja pierwotna / całka wielomianu jest wielomianem.
$\int\!\left(a_n x^n + a_{n-1} x^{n-1} + \dots + a_0\right)\,dx = \tfrac{a_n}{n+1} x^{n+1} + \tfrac{a_{n-1}}{n} x^n + \dots + a_0 x + c$ .

Dodawanie i mnożenie

Dodawanie i mnożenie wielomianów zapisanych w postaci uporządkowanej można wykonywać w postaci analogicznej do dodawania i mnożenia liczb w pozycyjnym systemie liczbowym . Przykład dodawania dwóch wielomianów:

	$3 x 6$	$- 2 x 5$	$+ 8 x 4$	$+ 8 x 3$	$- 3 x 2$	$+ 7 x$	$+ 1$
$+ \,$		$4 x 5$	$+ x 4$	$+ 9 x 3$	$- 12 x 2$	$+ 6 x$	$- 5$
	$3 x 6$	$+ 2 x 5$	$+ 9 x 4$	$+ 17 x 3$	$- 15 x 2$	$+ 13 x$	$- 4$

Przykład mnożenia dwóch wielomianów:

		$- 2 x 3$	$+ 5 x 2$	$+ 6 x$	$- 3$
	$\cdot$		$+ 3 x 2$	$+ x$	$- 4$
		$8 x 3$	$- 20 x 2$	$- 24 x$	$+ 12$
	$- 2 x 4$	$+ 5 x 3$	$+ 6 x 2$	$- 3 x$
$- 6 x 5$	$+ 15 x 4$	$+ 18 x 3$	$- 9 x 2$
$- 6 x 5$	$+ 13 x 4$	$+ 31 x 3$	$- 23 x 2$	$- 27 x$	$+ 12$

Dzielenie

Iloraz dwóch wielomianów nie musi być wielomianem, jednak każdy wielomian $f$ można przedstawić w postaci

f = g h + r

gdzie $g, h, r$ są wielomianami, przy czym stopień wielomianu $r$ jest mniejszy niż stopień $g$ i wielomiany $h$ oraz $r$ są jednoznacznie wyznaczone.

Operacja ta jest równoważna dzieleniu wielomianu $f$ przez $g$ z resztą. Jeżeli reszta $r$ jest wielomianem zerowym, to mówi się, że wielomian $f$ jest podzielny przez $g$ , z kolei $g$ nazywa się dzielnikiem wielomianu $f$ .

Algorytm dzielenia wielomianów z resztą jest analogiczny do dzielenia liczb całkowitych z resztą. Algorytmem, który zakończy się z całą pewnością, jest algorytm Euklidesa , bywa on również wykorzystywany do wyznaczania największego wspólnego dzielnika , $\operatorname{nwd},$ dwóch wielomianów, czyli wielomianu jak najwyższego stopnia, który dzieli oba z nich; $\operatorname{nwd}$ wyznaczony jest w tym przypadku z dokładnością do stałej^[5].

Twierdzenie Bézout mówi, że $a$ jest pierwiastkiem wielomianu $f (x)$ wtedy i tylko wtedy, gdy $f$ jest podzielny przez $x - a$ . Stąd w przypadku dzielenia przez dwumian postaci $x - a$ często stosuje się również schemat Hornera .

Iloraz wielomianów nazywany jest wyrażeniem wymiernym , zaś funkcję go realizującą nazywa się funkcją wymierną . Oto przykład

${2x^3+8x-4 \over 4x^2-3x}$ .

Wyrażenia wymierne (funkcje wymierne) pełnią względem wielomianów (funkcji wielomianowych) rolę podobną do liczb wymiernych względem liczb całkowitych .

Wielomian $x 2 - 9$ jest podzielny przez $x + 3$ , jego ilorazem jest $x - 3$ .

Pierwiastki

Pierwiastek wielomianu $f (x)$ to taka liczba $a$ , dla której dwumian $x - a$ dzieli bez reszty wielomian $f$ . Miejscem zerowym funkcji wielomianowej nazywa się taką wartość zmiennej (lub wartości zmiennych w przypadku wielomianu wielu zmiennych), dla której wartość funkcji wielomianowej wynosi 0, innymi słowy jest to rozwiązanie równania algebraicznego. Zbiór miejsc zerowych funkcji wielomianowej pokrywa się ze zbiorem pierwiastków odpowiadającego jej wielomianu, o czym mówi twierdzenie Bézouta .

Stopniem równania algebraicznego nazywa się stopień wielomianu niezerowego. Istnieją wzory pozwalające rozwiązać każde równanie stopnia pierwszego , drugiego , trzeciego i czwartego . Udowodniono, że efektywne znalezienie rozwiązań tych równań przez wykorzystanie podstawowych działań arytmetycznych wraz z pierwiastkowaniem na ogół nie jest możliwe ( twierdzenie Abela-Ruffiniego ).

Krotnością pierwiastka $a$ wielomianu $f (x)$ nazywa się największą liczbę naturalną $k$ taką, że wielomian $f$ dzieli się bez reszty przez wielomian $(x - a) k$ . Jeżeli pierwiastek ma krotność równą co najmniej 2, to zwykle nazywa się go wielokrotnym (dwu-, trzy-, cztero-, pięciokrotnym itd.), jeżeli wynosi ona 1, nazywa się go jednokrotnym.

Jeżeli $a$ jest (co najmniej) dwukrotnym pierwiastkiem wielomianu $f$ , to $a$ jest także pierwiastkiem pochodnej $f'$ wielomianu $f$ . Twierdzenie odwrotne nie jest prawdziwe.

Rozkład na czynniki

Wszystkie wielomiany jednej zmiennej o rzeczywistych lub zespolonych współczynnikach mogą być przedstawione w postaci iloczynu zespolonych wielomianów liniowych:

$a_n x^n + a_{n-1} x^{n-1} + \dots + a_0 = a_n (x_1 - c_1)(x_2 - c_2) \dots (x_n - c_n)$ .

gdzie $c_1, c_2, \dots, c_n$ są pierwiastkami wielomianu. Liczba iloczynów jest równa sumie krotności wszystkich pierwiastków, co wynika z zasadniczego twierdzenia algebry i twierdzenia Bézouta .

Wielomian rzeczywisty jednej zmiennej można rozłożyć na iloczyn wielomianów rzeczywistych co najwyżej drugiego stopnia. Czynniki nieliniowe mają wtedy postać $x 2 + p x + q$ , przy czym $p 2 < 4 q$ . Każdy taki czynnik odpowiada dwóm sprzężonym pierwiastkom urojonym . Nie istnieje podobna reguła dla wielomianów wymiernych.

Rozkład na czynniki przeprowadza się zwykle jednym z następujących sposobów:

za pomocą wzorów skróconego mnożenia ,
znajdując pierwiastek i wykorzystując twierdzenie Bézouta ;
wykorzystując wzory Kroneckera i Hermite'a (dla dowolnych wielomianów), bądź ich uogólnienia dane przez Kleina .

Przykład

Wielomian

x 3 + x 2 - x - 1

można zapisać w postaci

(x + 1) 2 (x - 1)

stąd $- 1$ jest pierwiastkiem dwukrotnym, zaś $1$ pierwiastkiem jednokrotnym tego wielomianu.

Szukanie pierwiastków

Oprócz rozkładu na czynniki istnieje szereg metod ułatwiających wyznaczanie pierwiastków danego wielomianu. Niżej, tam gdzie wspomina się o liczbie pierwiastków, stosowana będzie konwencja mówiąca, iż równa jest ona sumie krotności wszystkich pierwiastków wielomianu.

Wielomian stopnia $n$ ma^[6] co najwyżej $n$ pierwiastków.
Zasadnicze twierdzenie algebry : każdy wielomian zespolony stopnia $n$ ma pierwiastek zespolony. Wynika z tego, że każdy wielomian zespolony ma dokładnie $n$ pierwiastków zespolonych.
Pierwiastki zespolone (nierzeczywiste) wielomianu rzeczywistego występują jako pary liczb wzajemnie sprzężonych.
Wielomian rzeczywisty stopnia $n$ ma $n$ pierwiastków rzeczywistych lub o parzystą liczbę mniej; w szczególności, wielomian rzeczywisty stopnia nieparzystego zawsze ma pierwiastek rzeczywisty.
Twierdzenie Sturma pozwala wyznaczyć liczbę pierwiastków wielomianu rzeczywistego w przedziale $(a, b)$ .
Twierdzenie Hurwitza pozwala rozstrzygnąć, czy wszystkie pierwiastki wielomianu rzeczywistego leżą w lewej półpłaszczyźnie zespolonej.
Twierdzenie o pierwiastkach wymiernych wielomianu całkowitego: jeżeli ułamek nieskracalny $\tfrac{p}{q} \in \mathbb Q$ jest pierwiastkiem wielomianu całkowitego, to $p$ jest dzielnikiem wyrazu wolnego oraz $q$ jest dzielnikiem współczynnika wiodącego.
Wzory Viète'a łączą pierwiastki wielomianu z jego współczynnikami.
Dla dowolnego wielomianu $f$ wielomian $\operatorname{NWD}(f, f')$ jest wielomianem mającym te same pierwiastki co wyjściowy, lecz wszystkie krotności 1.
Rugownik dwóch wielomianów jest równy zeru wtedy i tylko wtedy, gdy mają one wspólny pierwiastek.
Reguła Kartezjusza : liczba dodatnich pierwiastków wielomianu jest równa liczbie zmian znaku pomiędzy kolejnymi niezerowymi współczynnikami lub też mniejsza od niej o wielokrotność liczby 2. Zamieniając $x$ na $- x$ można oszacować liczbę ujemnych pierwiastków; przykładowo wielomian
$x 3 + x 2 - x - 1$

ma dokładnie jeden pierwiastek dodatni - zmiana znaku występuje przy przejściu od współczynnika przy drugim wyrazie do współczynnika przy trzecim.

Wykresy

Wykres funkcji wielomianowej jednej zmiennej w prostokątnym układzie współrzędnych :

przecina on pionową oś w punkcie $(0, a 0)$ , gdzie $a 0$ to wyraz wolny tego wielomianu;
wielomian zerowy i wielomian stopnia zerowego posiadają wykres będący prostą równoległą do poziomej osi;
wykresem wielomianu stopnia pierwszego jest prosta o współczynniku kierunkowym równym najstarszemu współczynnikowi wielomianu;
wykresem wielomianu stopnia drugiego jest parabola ;
wykresem wielomianu stopnia drugiego lub wyższego jest krzywa ciągła, niebędąca prostą;
w miejscach, gdzie pierwiastek wielomianu jest parzystokrotny, krzywa jest styczna do poziomej osi, a tam gdzie pierwiastek jest nieparzystokrotny, krzywa przecina poziomą oś układu.

Wykresy wielomianów można badać używając metod analizy matematycznej (przecięcia z osiami, punkty przegięcia, wypukłość, zachowanie w nieskończoności itd.)

Wielomian stopnia 2:
f(x) = x² - x - 2
= (x+1)(x-2)

Wielomian stopnia 3:
f(x) = x³/4 + 3x²/4 - 3x/2 - 2
= 1/4 (x+4)(x+1)(x-2)

Wielomian stopnia 4:
f(x) = 1/14 (x+4)(x+1)(x-1)(x-3) + 0.5

Wielomian stopnia 5:
f(x) = 1/20 (x+4)(x+2)(x+1)(x-1)(x-3) + 2

Zastosowania

Analiza matematyczna

Wielomiany ze względu na swoje „porządne” własności ( ciągłość , różniczkowalność ) grają ważną rolę w analizie matematycznej .

Wielomiany służą przybliżaniu ( aproksymacji ) funkcji. Do ważniejszych wyników w tej dziedzinie należą:

Twierdzenie Weierstrassa : każdą funkcję ciągłą na przedziale domkniętym można z dowolną dokładnością przybliżać wielomianami.
Układy wielomianów ortogonalnych takie jak wielomiany Czebyszewa i Legendre'a .

Analiza numeryczna

Mając dany dowolny $n + 1$ -elementowy zbiór punktów $\{(x_0, y_0), (x_1,y_1), \dots, (x_n, y_n)\}$ w którym $x i$ są parami różne, istnieje wielomian stopnia co najwyżej $n$ którego wykres przechodzi przez te punkty. Zagadnienie znalezienia tego wielomianu nazywa się interpolacją wielomianową . Interpolacja może służyć do przybliżania funkcji wielomianami.

Do interpolowania można używać postaci Lagrange'a i postaci Newtona .

Algebra liniowa

W ujęciu algebry liniowej każdy wielomian jest kombinacją liniową funkcji potęgowych postaci $x \mapsto x^k$ , gdzie $k = 0, 1, 2, \dots$ . Zbiór wielomianów rzeczywistych lub urojonych jest podprzestrzenią liniową przestrzeni wszystkich funkcji określonych odpowiednio na $\mathbb R$ lub $\mathbb C$ . Twierdzenie Stone'a-Weierstrassa mówi, że przestrzeń wielomianów jest zbiorem gęstym w przestrzeni Banacha $C\left([a, b]\right)$ z normą supremum .

Ważnym obiektem związanym z pojęciami macierzy oraz przekształcenia liniowego jest ich wielomian charakterystyczny .

Algorytmika

Naiwny algorytm obliczenia wartości wielomianu w punkcie wymaga $1 + 2 + \dots + n = \Theta(n^2)$ mnożeń (zob. asymptotyczne tempo wzrostu ). Zapisując wielomian w postaci:

$a_0 + x (a_1 + x (\dots x (a_{n-1} + a_n x)\dots))$

potrzebny czas skraca się do $Θ(n)$ . Powyższy sposób obliczania, nazywany schematem Hornera , może służyć również do szybkiego dzielenia wielomianu przez dwumian $x - a$ . Po znalezieniu pierwiastka równania można dzięki temu szybko obniżyć jego stopień.

Naiwny algorytm mnożenia dwóch wielomianów stopnia $n$ wymaga czasu $Θ(n 2)$ . Za pomocą szybkiej transformaty Fouriera (FFT) czas ten można zmniejszyć do $Θ(n log n)$ . Mówiąc w uproszczeniu, algorytm mnożenia wpierw przedstawia czynniki za pomocą listy ich wartości w zespolonych pierwiastkach z 1 (ewaluacja), dokonuje mnożenia i powraca do pierwotnej postaci (interpolacja).

Uogólnienia

Zniesienie ograniczenia dotyczącego liczby wyrazów prowadzi do pojęcia szeregu potęgowego . Wiele ważnych funkcji daje się rozwinąć w szereg potęgowy (często ich istotność wynika właśnie z tego faktu), co ułatwia badanie ich własności. Przykładowo funkcja wykładnicza $exp(x)$ ma rozwinięcie:

$\exp(x) = 1 + x + {x^2 \over 2!} + {x^3 \over 3!} + \dots$ .

Każdy wielomian będący wynikiem wzięcia pewnej skończonej liczby (zwykle początkowych) wyrazów tej sumy jest przybliżeniem funkcji. Rozwijanie funkcji w szeregi jest szczególnie ważne w przypadku funkcji, które nie są elementarne (zob. funkcje specjalne ).

Inną możliwością jest zdefiniowanie wielomianów jako skończonych napisów formalnych, w których współczynniki wzięte są z dowolnego pierścienia . Tego typu napisy dla porządnych pierścieni umożliwiają nawet uprawianie analizy, gdzie wiele pojęć zdefiniowanych jest także formalnie ( pochodna , pierwotna wielomianu). Kolejnym uogólnieniem jest szereg formalny będący połączeniem dwóch powyższych możliwości.

Pójściem w innym kierunku jest przyzwolenie na wyrazy o wykładnikach całkowitych , a nie tylko naturalnych – wielomiany takie nazywa się wielomianami Laurenta. Rozszerzenie wielomianów Laurenta w sposób podobny do rozszerzenia zwykłych wielomianów do szeregów potęgowych nazywa się szeregiem Laurenta .

Zobacz też

Bibliografia

Zdzisław Opial: Algebra wyższa. PWN , 1974.
Wielomiany i FFT. W: Thomas H. Cormen, Charles E. Leiserson, Ronald L. Rivest, Clifford Stein: Wprowadzenie do algorytmów. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 2005. .

Przypisy

↑ Nie określa się stopnia wielomianu zerowego, czyli składającego się z jednego wyrazu wolnego równego zeru, choć niekiedy przyjmuje się, że wynosi on $\scriptstyle -\infty$ z powodu konwencji dot. tego symbolu (jest on wynikiem przy dodawaniu go do dowolnej liczby i jego mnożeniu przez liczbę nieujemną).
↑ Niekiedy stosuje się również oznaczenie $\scriptstyle \operatorname{st}$ (od stopień).
↑ Ta równość w pierścieniu z dzielnikami zera staje się nierównością.
↑ W pierścieniu nieskończonym bez dzielników zera każda funkcja wielomianowa wyznacza jednoznacznie wielomian.
↑ Stałej niezerowej; dokładniej, elementu odwracalnego w zbiorze współczynników.
↑ W pierścieniu całkowitym .

Inne hasła zawierające informacje o "Wielomian":

Dowód (matematyka) polegający na znalezieniu pewnego obiektu spełniającego wymagane założenia. Przykład: aby udowodnić, że Wielomian x3 − 8 ma pierwiastek rzeczywisty, wystarczy zauważyć, że jest nim ...

Metoda numeryczna ...

Liczby zespolone ...

Wielomian Wielomian – w matematyce wyrażenie algebraiczne złożone ze zmiennych i stałych połączonych ...

Funkcja kwadratowa ...

George Stibitz ...

Funkcje trygonometryczne ...

Liczba ...

Całki eliptyczne ...

Wyrażenie algebraiczne ...

Inne lekcje zawierające informacje o "Wielomian":

Iteracja - algorytmy iteracyjne (plansza 12) wspólna - ich granica. Przedstawiony przykład dotyczy zbioru rzędu drugiego (gdyż iterowany został Wielomian stopnia drugiego). ...

Wielomiany (plansza 3) f(x)=4x8-x2+5x w(x)=8x9-x7+x2 II. Wielomian to funkcja postaci: w(x)=anxn+an-1xn-1+…a1x+a0 określona na zbiorze liczb ...

Fraktale (plansza 17) tym razem operujemy na liczbach zespolonych, a zamiast przekształceń afinicznych korzystamy z Wielomianów zespolonych. Rozważmy funkcję: f(z)=z2+c tyle, że tym razem z przebiega po liczbach zespolonych zaś ...

Publikacje nauczycieli

Logowanie i rejestracja

Załóż nowe konto za darmo » Odzyskaj stracone hasło

Czy wiesz, że...

24.01.2006 w Stuposianach w Bieszczadach o godzinie siódmej rano odnotowano minus 35 stopni.

Stuposiany Bieszczady temperatura

Rodzaje szkół

AP Edukacja - licea
i szkoły policealne

Publikacje nauczycieli

Kontakt

Formularz dodania
szkoły do katalogu

Ogólnopolski Katalog Szkolnictwa
www.szkolnictwo.pl
ul. Kaszubska 10/16
75-036 Koszalin

Wszelkie pytania, uwagi i zmiany w katalogu prosimy kierować do:

	zmiany@szkolnictwo.pl

Wszelkie pytania, uwagi dotyczące Platformy Edukacyjnej prosimy kierować do:

	platforma@szkolnictwo.pl

Konta bankowe dla klientów katalogu szkolnictwo.pl:

Pełny ekran >>>

Wiadomości

Reklama

zamów reklamę >>>

Dodaj szkołę

Formularz dodania
szkoły do katalogu

Nauka

	Język angielski
Słówka - testy Słówka - lekcje Testy po angielsku Gimnazjum - lekcje Gimnazjum - testy do lekcji Liceum - lekcje Liceum - testy do lekcji

	Testy na prawo jazdy
Kategoria B - lekcje Kategoria B - testy do lekcji Testy do egzaminu

	Język niemiecki
Słówka - testy Słówka - lekcje Gimnazjum - lekcje Gimnazjum - testy do lekcji Liceum - lekcje Liceum - testy do lekcji

	Matematyka
Gimnazjum - lekcje Gimnazjum - testy do lekcji Liceum - lekcje Liceum - testy do lekcji Konkurs "Kangur Matematyczny"

	Geografia
Gimnazjum - lekcje Gimnazjum - testy do lekcji Liceum - lekcje Liceum - testy do lekcji Państwa świata

	Chemia
Gimnazjum - lekcje Gimnazjum - testy do lekcji Liceum - lekcje Liceum - testy do lekcji

	Język hiszpański
Słówka

	Prawo
Egzamin konkursowy dla kandydatów na aplikantów

	Język polski
Liceum - lekcje Liceum - testy do lekcji Liceum - testy do lektur Gimnazjum - lekcje Gimnazjum - testy do lekcji Ortografia - testy

	Historia
Liceum - lekcje Liceum - testy do lekcji Gimnazjum - lekcje Gimnazjum - testy do lekcji

	Biologia
Gimnazjum - lekcje Gimnazjum - testy do lekcji Liceum - lekcje Liceum - testy do lekcji

	Fizyka i astronomia
Zadania do matury Gimnazjum - lekcje Gimnazjum - testy do lekcji Liceum - lekcje Liceum - testy do lekcji

	Informatyka
Informatyka - zadania do matury Gimnazjum - lekcje Gimnazjum - testy do lekcji Liceum - lekcje Liceum - testy do lekcji

	Wiedza o społeczeństwie
Liceum - lekcje Liceum - testy do lekcji

	Podstawy przedsiębiorczości
Liceum - lekcje Liceum - testy do lekcji

	Język angielski
	Filozofia
	Testy na prawo jazdy
	Język niemiecki
	Matematyka
	Geografia
	Chemia
	Język hiszpański
	Prawo
	Język polski
	Historia
	Biologia
	Fizyka i astronomia
	Informatyka
	Wiedza o społeczeństwie
	Podstawy przedsiębiorczości
	Egzaminy Zawodowe
	Materiały szkół

www.szkolnictwo.pl

Wielomian

Spis treści

Zarys

Przykład

Postać

Funkcje wielomianowe

Równania wielomianowe

Działania

Dodawanie i mnożenie

Dzielenie

Pierwiastki

Rozkład na czynniki

Szukanie pierwiastków

Wykresy

Zastosowania

Analiza matematyczna

Analiza numeryczna

Algebra liniowa

Algorytmika

Uogólnienia

Zobacz też

Bibliografia

Przypisy

Publikacje nauczycieli

Logowanie i rejestracja

Czy wiesz, że...

Rodzaje szkół

Kontakt

Wiadomości

Reklama

Dodaj szkołę

Nauka