|
wielka schizma wschodnia
wielka schizma wschodnia - rozłam w chrześcijaństwie na Kościół wschodni i zachodni, który miał miejsce w 1054 r.
Schizma wschodnia nie przebiegła w jednym momencie, lecz był to proces, który jest upatrywany w szerokich ramach chronologicznych, trwający aż do XIII w. Właściwie jeszcze wtedy wiele osób nie do końca zdawało sobie sprawę z istnienia schizmy. Winą za jej powstanie obarcza się zarówno Rzym jak i Konstantynopol.
Wielką schizmę wschodnią poprzedziły dwie inne: schizma Akacjusza (484-519) i schizma Focjusza (861).
Geneza
Podział Kościoła na część wschodnią i zachodnią sięgał czasów Imperium Rzymskiego, kiedy to cesarz Teodozjusz I Wielki w 395 r. podzielił cesarstwo na zachodniorzymskie i wschodniorzymskie. Przyczyną tego były znaczące różnice kulturowe i niemożność zarządzania tak ogromnym organizmem. Zachód był światem łaciny i kultury rzymskiej, zaś na wschodzie dominowała greka i wpływy kultury śródziemnomorskiej. Początkowo Rzym odgrywał główną rolę, lecz w 330 r. Konstantynopol został mianowany nową stolicą Cesarstwa Rzymskiego, a w 451 r. na soborze chalcedońskim patriarchat zrównano w prawach z papiestwem. Papież Leon I Wielki, w sporze o prymat, powoływał się na Ewangelię (Mt 16,18 i Łk 22,31 n), i porównywał papieża do Piotra; tak jak Piotr był pierwszym wśród apostołów, tak papież był pierwszy pośród biskupów. Spór o prymat w świecie chrześcijańskim angażował również władców świeckich; cesarz wschodniorzymski na soborze trullańskim w 692 uznał papieża za "przeklętego heretyka". Eskalacja konfliktu doprowadziła do schizmy Focjusza (861), a w konsekwencji – do wielkiej schizmy wschodniej.
Przyczyny
Pośrednie -
rywalizacja pomiędzy Kościołem Bizantyjskim a Rzymskim o strefy wpływów w Europie, szczególnie na Słowiańszczyźnie,
- różnice religijne (kwestia używania przaśnego chleba w Eucharystii, celibatu księży, postu w soboty, noszenia zarostu przez duchownych etc.)
- różnice organizacyjne,
- Rzym od II poł. IX w. dążył do podporządkowania sobie Wschodu.
Bezpośrednie
Wzajemna niechęć i różnice między wschodem a zachodem skłoniły jednego z biskupów wschodnich, Leona z Ochrydy, do ogłoszenia listu potępiającego niektóre ze zwyczajów łacińskich. List ten został przetłumaczony na łacinę przez kardynała Humberta, którego papież Leon IX wysłał do Konstantynopolu w roli legata papieskiego. Wymiana korespondencji w bardziej umiarkowanym tonie między hierarchami (choć ówczesnemu patriarsze, Michałowi Cerulariuszowi przypomniano o wątpliwej legalności jego wyboru i prymacie papieża) nastąpiła za pośrednictwem kard. Humberta, który udał się do Konstantynopola z odpowiedzią na pojednawczy list Patriarchy Michała. Odbyła się tam dysputa teologiczna między legatem a mnichem z klasztoru Studytów, Nicetasem Stethanosem (zarzucono Grekom m.in. wyrzucenie Filioque z Credo). Patriarcha nie brał udziału w tej polemice i ignorował legatów. Dodatkowym problemem była próba unifikacji obrządku: papież wydał nakaz przyjęcia obrządku łacińskiego przez klasztory w południowej Italii, prowadzone przez Italo-Greków. W odwecie Cerulariusz nakazał klasztorom łacińskim, znajdującym się w Konstantynopolu, przyjęcie obrządku bizantyjskiego, zaś te, które nie podporządkowały się – zostały zamknięte. W odpowiedzi Humbert 16 lipca 1054 złożył na ołtarzu w bazylice Hagia Sophia bullę wyklinającą Michała Cerulariusza i jego zwolenników. 24 lipca bullę spalono z polecenia cesarskiego i wyklęto legata papieskiego.
Kontrowersje -
Gdy kard. Humbert ogłaszał bullę ekskomunikującą patriarchę Michała i jego zwolenników, Leon IX nie żył, są zatem poważne wątpliwości, czy ekskomunika miała jakąkolwiek skuteczność kanoniczną.
- Ekskomunika ze strony Konstantynopola dotyczyła jedynie legatów, nie papieża ani Patriarchatu Rzymskiego.
- Schizma postrzegana była początkowo jako konflikt prywatny między hierarchami. Na pojawienie się idei definitywnego rozłamu i ugruntowanie jej tak naprawdę wpływ miały działania militarne łacinników związane z wyprawami krzyżowymi (zdecydowanie najczarniejsza karta – IV krucjata) oraz polityka Rzymu wobec duchowieństwa greckiego na zdobytych terenach.
- Ze względu na prawdopodobny brak skuteczności ekskomuniki legatów i ograniczony charakter ekskomuniki Konstantynopola Władimir Sołowjow określa schizmę jako istniejącą de facto, ale nie de iure, czyli nie niosącą za sobą kanonicznych konsekwencji.
- Termin schizma w kontekście rozłamu, którego przełomowym momentem był rok 1054, uznawany jest często za nieadekwatny. Nie było bowiem ani z jednej, ani z drugiej strony chęci podziału Kościoła czy podjęcia jakichkolwiek kroków w stronę secesji. Spór miał charakter w dużej mierze prywatny i polityczny, gdzie argumenty teologiczne używano tylko by maskować prawdziwe intencje. Trzeba pamiętać też, że Konstantynopol zachowywał się w całym sporze w sposób bardzo spokojny i umiarkowany.
Inne hasła zawierające informacje o "wielka schizma wschodnia":
Odense
...
Autorytet
...
I wiek
...
Koszykówka
...
XVI wiek
...
1972
...
Sejm grodzieński (1793)
...
Wittenberga
...
1749
...
1884
...
Inne lekcje zawierające informacje o "wielka schizma wschodnia":
Pochwała przyjaźni i hartu ducha w opowiadaniu ˝Stary człowiek i morze˝ (plansza 14)
...
202 System wersalski. Europa po I Wojnie Światowej (plansza 12)
...
202 System wersalski. Europa po I Wojnie Światowej (plansza 6)
...
|
