Wielojęzyczność - czynne lub bierne posługiwanie się dwoma lub większą liczbą języków przez jednostkę lub grupę społeczną. Liczba osób wielojęzycznych na świecie przewyższa liczbę osób posługujących się tylko jednym językiem^[1]. Wielojęzyczność jest zjawiskiem powszechnym na niektórych multietnicznych obszarach Ziemi, takich jak Afryka , Indie czy Nowa Gwinea , gdzie wielu ludzi jednego języka używa w rodzinie, innego na bazarze, jeszcze innym zaś posługuje się w szkole. W efekcie osoby te mają więcej niż jeden język ojczysty , z tym że zakres opanowanego słownictwa w każdym z tych języków może być różny. Szczególną odmianą wielojęzyczności jest dyglosja występująca w kulturach, gdzie język oficjalny znacznie różni się od odmiany potocznej, używanej w życiu codziennym. Występuje ona np. w krajach arabskich, w Chinach czy w Indiach .

Przyczyny wielojęzyczności

• Funkcjonowanie w społeczeństwie wieloetnicznym (np. Indie, niektóre kraje afrykańskie)
• Wychowywanie się w rodzinie etnicznie mieszanej
• Oświata prowadzona w innym języku niż używany na co dzień (np. w angielskim lub hindi w Indiach)
• Posługiwanie się w rodzinie językiem mniejszościowym (np. kaszubskim w Polsce)
• Emigracja

Rodzaje wielojęzyczności

• Umiejętność posługiwania się różnymi językami w większości sytuacji, w mowie i na piśmie
• Posługiwanie się którymś z języków w ograniczonym zakresie (np. tylko język potoczny, brak umiejętności czytania w danym języku)
• Wielojęzyczność bierna - tylko rozumienie innych języków

Zjawiska związane z wielojęzycznością

• Kalki językowe - używanie konstrukcji jednego języka posługując się innym, występuje często np. wśród Finów szwedzkojęzycznych
• Code switching - swobodne "przeskakiwanie" z języka na język, czasami wpół zdania, spotykane w wśród osób znających oba języki (np. hindi i angielski w Bombaju
• Powstawanie języka kreolskiego
• Rozmówcy posługujący się każdy swoim językiem, lecz rozumiejący język rozmówcy (np. czeski i słowacki w byłej Czechosłowacji, hiszpański i włoski w niektórych rejonach Argentyny)

Wielojęzyczność w Unii Europejskiej

Wielojęzyczność jest odzwierciedleniem kulturowej i językowej różnorodności w Unii Europejskiej . Sprawia też, że instytucje europejskie są bardziej dostępne i przejrzyste dla obywateli, co stanowi gwarancję ich demokratycznego funkcjonowania.

Parlament Europejski wyróżnia się spośród innych instytucji UE tym, że spoczywa na nim obowiązek zadbania o jak najszerszą wielojęzyczność. Wszyscy obywatele UE muszą być w stanie korzystać z odnoszącego się do nich prawodawstwa bezpośrednio w swoim ojczystym języku. Co więcej – ponieważ każdy obywatel Unii ma bierne prawo wyborcze (może zostać wybrany posłem do PE), niemożliwe byłoby wymaganie od wszystkich posłów doskonałego opanowania jednego z języków „kontaktowych”. Prawo każdego posła do czytania parlamentarnych dokumentów, śledzenia debat i wypowiadania się we własnym języku jest jednoznacznie zagwarantowane wewnętrznymi przepisami Parlamentu Europejskiego. Jako organ ustawodawczy, Parlament Europejski ma dodatkowo obowiązek zagwarantować nienagannie wysoką jakość przyjmowanych przez siebie tekstów prawnych, i to we wszystkich językach wspólnotowych.

Przepisy te pozwalają też wszystkim europejskim obywatelom na śledzenie parlamentarnych prac, składanie pytań oraz otrzymywanie na nie odpowiedzi w ich własnym języku.

Przypisy