Plan wihary w grocie w Adżancie

Rekonstrukcja wihary w Sukhotaj w Tajlandii

Wihara ( sanskr. lub pali vihara: विहार) – klasztor ( buddyjski rzadziej dżinijski ). Dosłownie można je tłumaczyć jako "schronienie" albo "azyl", jak to w którym chronili się wędrujący mnisi podczas pory deszczowej .

Pierwotnie słowo wihara było używane wyłącznie na określenie tylko części klasztoru, a mianowicie kwater mnisich. Prawidłowym określeniem klasztoru buddyjskiego była bowiem lena (od słowa layana - prywatne pomieszczenie, mieszkanie). Stopniowo jednak słowo wihara poszerzało swoje znaczenie i w końcu zaczęło oznaczać jeden z pięciu typów leny (klasztoru). Po zaniku czterech jego form konstrukcyjnych (adddhajoga, pasada, hammija i guha) pozostała sama wihara i wyparła nawet prawidłowe określenie klasztoru buddyjskiego.

We wczesnych dekadach buddyzmu wędrujący mnisi tworzący sanghę nie mieli określonego miejsca schronienia. Podczas pory deszczowej (pali. vassa) chronili się w tymczasowych szałasach zbudowanych z drewna, krytych liśćmi. Czasami mogły to być budynki kapliczek (rzadko murowane a częściej drewniane). Aktem szczodrości było nie tylko nakarmienie mnicha ale także ofiarowanie mu schronienia. (Mitra 1971)

Pierwsze klasztory powstawały spontanicznie dzięki hojnym, bogatym świeckim wyznawcom Buddy . Budowano je w parkach (jak np. Park Gazeli w Varanasi ) – wystarczająco blisko ludzkich siedzib aby mnisi mogli prosić o jałmużnę ale wystarczająco daleko by mieli pod dostatkiem spokoju do medytacji.

Szlaki handlowe były zatem najlepszą lokacją dla wihary. Datki od możnych kupców znacznie wspierały lokalne społeczności mnichów. Od I wieku wihary zaczęły przekształcać się w instytucje edukacyjne, wraz z rozwojem misji buddyjskich (Chakrabarti 1995).

Wraz z utworzeniem stałych klasztorów tradycja wędrowania zanikła, jednak nazwa "wihara" pozostała. Niektóre z nich stały się niezwykle ważnymi instytucjami religijnymi, inne przeobraziły się w główne uniwersytety buddyjskie, jak np. Nalanda .

Jedną z bardziej znanych wihar była Maha Vihara na Cejlonie . Był to potężny ośrodek buddyjski – zarówno badawczy, jak i misyjny.

Wygląd wihary był różny w zależności od regionu w którym rozwijał się buddyzm. Jednak cechą wspólną jest zawsze sala do medytacji, często mieszcząca główny posąg Buddy.

Życie w wiharach zostało skodyfikowane i zawarte jest w Winaja-pitace ("Koszu Dyscypliny Zakonnej") – pierwszym zbiorze Tipitaki .

Północnoindyjski rejon Bihar wywodzi swą nazwę prawdopodobnie od słowa "wihara" – być może od dużej liczby klasztorów, które się tam kiedyś znajdowały. Podobnie uzbeckie miasto Buchara .

W Tajlandii słowo "wihara" (wymowa w języku tajskim "wihan") ma węższe znaczenie i oznacza budynek zgromadzeń na terenie kompleksu świątynnego.

Zobacz też

• glosariusz buddyjski
• Klasztor buddyjski

Linki zewnętrzne

theravada.int.pl - opis części składowych świątyni