Post – dobrowolne powstrzymanie się od jedzenia w ogóle, lub od spożywania pewnych rodzajów pokarmów (np. mięsa), przez określony czas. Pości się przede wszystkim z przyczyn religijnych .

Post w chrześcijaństwie

Post w Kościele rzymskokatolickim

Reguluje go Prawo Kanoniczne w kanonach 1249 — 1253 i określa jako formę pokutną .

W praktyce wyróżnia się trzy główne rodzaje postów:

1. Post ścisły – obowiązuje w całym Kościele katolickim w Środę Popielcową oraz w Wielki Piątek . Polega na powstrzymaniu się od spożywania mięsa i ograniczeniu posiłków. Obowiązuje wszystkich pełnoletnich do ukończenia 60 roku życia. Konferencje Episkopatu i ordynariusze mają prawo przez własne zarządzenia określać szczegóły zachowania postu. W Polsce post ścisły oznacza spożycie w ciągu dnia wyłącznie jednego posiłku do syta i dwóch niepełnych.
2. Wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych – polega na powstrzymaniu się od spożycia pokarmów mięsnych w każdy piątek roku liturgicznego z wyjątkiem uroczystości, czyli dni liturgicznych najwyższej rangi (np. w pierwszy piątek po Wielkanocy post ten nie obowiązuje), dla wszystkich w wieku powyżej 14 roku życia do końca życia. Z przestrzegania postu zwolnione są osoby chore oraz te, które nie mają możliwości wyboru pokarmu (dotyczy m.in. punktów zbiorowego żywienia). Wyjątek ten nie dotyczy postu ilościowego w Środę Popielcową i Wielki Piątek^[1]. W szczególnych przypadkach, ze słusznych powodów, dyspensy od zachowania postu może udzielić proboszcz własny bądź miejsca poszczególnym wiernym, rodzinom lub grupom wiernych, nakładając wówczas formę zadośćuczynienia do wypełnienia przez wiernych, np. jałmużnę albo modlitwę w intencjach Kościoła .
3. Post Eucharystyczny – powstrzymanie się od spożycia pokarmów na godzinę przed przyjęciem Komunii Świętej . Obowiązuje wszystkich przystępujących do Komunii świętej , z wyjątkiem chorych i ich opiekunów oraz kapłanów, którzy celebrują lub koncelebrują Mszę po raz kolejny w danym dniu. Post Eucharystyczny jest nakazany, o czym mówią następujące przepisy prawa kanonicznego:

„Przystępujący do Najświętszej Eucharystii powinien przynajmniej na godzinę przed przyjęciem Komunii świętej powstrzymać się od jakiegokolwiek pokarmu i napoju, z wyjątkiem tylko wody i lekarstwa” (kan. 919 §1). „Osoby w podeszłym wieku lub złożone jakąś chorobą, jak również ci, którzy się nimi opiekują, mogą przyjąć Najświętszą Eucharystię, chociażby coś spożyli w ciągu godziny poprzedzającej” (kan. 919 §3).

Postem nazywa się również dobrowolnie podejmowane przez wiernych postanowienia odmawiania sobie określonych przyjemności, czy też pewnych rodzajów jedzenia albo ograniczania jego ilości.

Post w mariawityzmie

Post we wspólnotach określanych jako mariawickie, opiera się głównie na nauce Kościoła katolickiego z początku XX wieku oraz na liście pasterskim arcybiskupa Jana Marii Michała Kowalskiego z dnia 5 marca 1933 roku. Autor listu postawił granice fałszywej religijności i obłudnej pobożności. Arcybiskup podkreślił, że post ludzi jest miły Bogu, ale nie może to być post formalny, polegający wyłącznie na wstrzymaniu się od jedzenia mięsa lub tłuszczów zwierzęcych . Nie zabraniając wiernym praktykowania postu na dotychczasowych zasadach, czyli wykluczeniu lub ograniczeniu spożycia mięsa, arcybiskup Kowalski mocno podkreślił konieczność materialnego udokumentowania przez Bogiem faktu poszczenia. Wierzący ma pościć nie na pokaz ale w cichości ducha. Arcybiskup w tym liście wykazał, że spożywanie potraw uznanych za postne (na przykład ryb ) nie stanowi jeszcze o zachowaniu wymogów postu. Delektowanie się przez ludzi zamożnych w dniach postnych luksusowym jedzeniem tak zwanym postnym (wyszukane ryby, kawior , owoce morza i im podobne) jest faktycznie obejściem postu. Nie ma bowiem w tym zastąpieniu potraw mięsnych artykułami luksusowymi elementu wyrzeczenia i ograniczenia ludzkiego co stanowi o istocie umartwienia. Jest dla odmiany obługą, która potępia zjedzenia zjedzenie przez ubogiego w dniu postu przypadkowo otrzymanego mięsa, a dozwala bogatemu delektować się wyszukanymi potrawami rybnymi lub jarskimi . Według mariawitów rzeczywisty post to powstrzymanie się od zbytków w pokarmach i napojach (jakości i ilości), zaspokojenie podstawowych funkcji organizmu pokarmem prostym, a wszelkie oszczędzone w ten sposób środki pieniężne winny być ofiarowane biednym lub instytucjom charytatywnym .

Kościół Starokatolicki Mariawitów zaleca swoim wyznawcom praktykowanie postu w środy i piątki , zwłaszcza w okresie Wielkiego Postu i Adwentu . Wierni powinni wstrzymywać się od spożywania pokarmów trzy godziny przed przyjęciem Komunii Świętej. Duchownych obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych w wigilię świąt Maryjnych .

Post w prawosławiu

Postrzegając osobę człowieka jako jedność ciała i duszy, Kościół prawosławny nalega na to, iż ciało musi być kształtowane i utrzymywane w dyscyplinie tak samo jak dusza, stąd też prawosławny kalendarz liturgiczny poprzetykany jest dłuższymi lub krótszymi okresami postu, występującymi zwłaszcza przed dużymi świętami.

W ciągu roku liturgicznego pojawiają cztery główne okresy długiego postu:

• Wielki Post – rozpoczyna się siedem tygodni przed świętem Zmartwychwstania .
• Post świętych Apostołów – rozpoczyna się w poniedziałek, osiem dni po święcie Pięćdziesiątnicy , a kończy się 11 lipca, w wigilię święta apostołów Piotra i Pawła ; w zależności od daty świętowania Paschy, czas jego trwania waha się od jednego do sześciu tygodni.
• Post przed świętem Zaśnięcia Bogarodzicy – trwa dwa tygodnie, od 14 do 27 sierpnia.
• Post filipowy (przed świętem Narodzenia Jezusa Chrystusa ) – trwa czterdzieści dni, od 28 listopada do 6 stycznia.

Oprócz tych czterech głównych okresów dniami postnymi są wszystkie środy (na pamiątkę zdrady Chrystusa przez Judasza) i piątki (dzień męki i śmierci Pańskiej na Krzyżu), a w niektórych monasterach również poniedziałki, z wyjątkiem okresu pomiędzy świętem Bożego Narodzenia a Epifanią , tygodnia Paschalnego i tygodnia po święcie Pięćdziesiątnicy. Dniami postu są również święta Podwyższenia Krzyża Świętego (27 września), Ścięcia głowy św. Jana Chrzciciela (11 września) oraz wigilia Epifanii (19 stycznia). Wszystkie posty jednodniowe są postami ścisłymi, z wyjątkiem:

• jeżeli święto Bożego Narodzenia oraz święto Chrztu Pańskiego przypada na środę lub piątek to post w tych dniach nie jest przestrzegany;
• jeżeli święto Spotkania Pańskiego (15 lutego), Przemienienia Pańskiego (19 sierpnia), Zaśnięcia Bogarodzicy (28 sierpnia), Narodzenia Bogarodzicy (21 września), Opieki Bogarodzicy (Pokrow) (14 października), Wprowadzenia Bogarodzicy do Świątyni (4 grudnia), Narodziny świętego Jana Chrzciciela (11 września), Świętych Apostołów Piotra i Pawła (12 lipca) i Jana Teologa przypadają na środę bądź piątek to wówczas dozwolone jest spożywanie ryby
• w okresie od święta Paschy do Pięćdziesiątnicy (50 dni po święcie Zmartwychwstania) w środy i w piątki również można spożywać rybę.

Post w protestantyzmie

Praktyka postu, rozumiana jako wstrzymywanie się na pewien czas od określonych potraw lub napoju, jest raczej wtórna wobec biblijnego rozumienia tego pojęcia. Pan Bóg stwierdza: "Lecz to jest post, w którym mam upodobanie: że się rozwiązuje bezprawne więzy, że się zrywa powrozy jarzma, wypuszcza na wolność uciśnionych i łamie wszelkie jarzmo, że podzielisz twój chleb z głodnym i biednych bezdomnych przyjmiesz do domu, gdy zobaczysz nagiego, przyodziejesz go, a od swojego współbrata nie obrócisz się" (Księga Izajasza, r. 58., ww. 6 i 7.). Post w Kościele Ewangelickim ma zatem przede wszystkim postać etycznej postawy wobec drugiego człowieka; właśnie czas pasyjny, poprzez skupienie, modlitwę i koncentrację na Słowie Bożym, ma umożliwić wierzącym weryfikację postaw, naprawę wyrządzonych innym szkód, wejrzenie w siebie, podjęcie zobowiązania życia na co dzień według wskazań Ewangelii. -- Tym niemniej w niektórych regionach kraju (co wynika z tradycji historycznych bądź rodzinnych) praktykuje się post również jako pewną wstrzemięźliwość wobec napoju i jedzenia. -- Wśród młodego pokolenia coraz częściej upowszechnia się zwyczaj rezygnowania w czasie pasyjnym nie tylko z rozrywki, o czym była mowa wcześniej, lecz także na przykład z używek -- kawy, herbaty -- lub oglądania telewizji, jedzenia słodyczy etc. Zaoszczędzone w ten sposób pieniądze często trafiają do tzw. skarbonek diakonii, wystawianych w parafiach, z których dochód jest przeznaczany przez Kościół na cele charytatywne, m.in. na prowadzenie domów opieki -- a zatem w duchu cytowanego wyżej Słowa Bożego.

Post w islamie

Według kalendarza muzułmańskiego ramadan jest miesiącem postu (saum): dorośli wyznawcy od świtu do zachodu słońca powstrzymują się od jedzenia, picia, palenia i życia seksualnego. Celem postu jest oczyszczenie ciała na przyjęcie ducha pobożności i sprawiedliwości. To czas obrachunku i refleksji.

Post w judaizmie

Post w judaizmie ( hebr. taanit, com) można podzielić na posty dotyczące wszystkich wyznawców oraz posty indywidualne.

Posty dotyczące wszystkich wyznawców obowiązują podczas świąt Jom Kippur , w przeddzień świąt Pesach oraz Purim oraz podczas rocznic tragicznych wydarzeń, tj. Tisza be-Aw czy com Gedali. Post w Jom Kippur oraz Tisza be-Aw trwa dokładnie 24 godziny, od zachodu słońca do zachodu w dniu następnym. Przed Purim oraz Pesach pości się od wschodu do zachodu słońca.

Podczas szabatu nie powinno się pościć, a w pewnych grupach post podczas tego święta surowo zabroniony. Jeżeli jednak post wypada w piątek wieczorem bądź w sobotę to przesuwa się go na niedzielę. Wyjątek stanowi jedynie post przed świętem Purim, kiedy przesuwa się go na czwartek poprzedzający święto oraz Jom Kippur, kiedy jest on przestrzegany nawet jeżeli wypadnie w szabat.

Posty indywidualne obchodzone są głównie w gronie rodzinnym. Przestrzegać powinny ich dzieci w rocznicę śmierci rodziców oraz młoda para podczas własnego ślubu.

Zobacz też

• Suche dni

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

• O postach w Prawosławiu