John Talbot, 1.
earl
Shrewsbury
(ur. w
1384
lub
1390
roku, zm. 17 lipca
1453
) – jeden z czołowych dowódców wojsk
angielskich
podczas
wojny stuletniej
.
Był drugim synem
barona
Richarda Talbota. W
1406
ożenił się z Maud Nevill, córką i spadkobierczynią Thomasa Nevilla, 5. barona Furnivall. Małżeństwo to miało czworo dzieci. W
1425
ożenił się powtórnie z Margaret Beauchamp, córką Richarda de Beauchamp, 13. earla
Warwick
, z którą miał pięcioro dzieci.
Początki kariery
W latach
1404
-
1413
brał udział – wraz ze starszym bratem Gilbertem – w tłumieniu
walijskiego
powstania, na czele którego stał Owain Glyndŵr. Następnie przez pięć lat – od lutego
1414
– był
namiestnikiem
Irlandii
. Zarzucano mu brutalne obchodzenie się z mieszkańcami wyspy. Od
1420
do
1424
służył we
Francji
, a w
1425
na krótko ponownie objął władzę w Irlandii.
We Francji
Zazwyczaj wysyłano go tam, gdzie potrzebny był człowiek potrafiący działać twardą ręką. W
1427
ponownie trafił więc do Francji, gdzie odznaczył się w walkach w prowincji
Maine
i podczas
oblężenia Orleanu
. Brał udział w bitwie pod
Patay
, gdzie został wzięty do niewoli, w której spędził cztery lata.
Wymieniono go na jednego z dowódców francuskich,
Jeana Potona de Xaintrailles'a
.
Talbot był odważnym i agresywnym żołnierzem, prawdopodobnie jednym z najśmielszych wodzów tamtej epoki. Zwyciężył w około czterdziestu bitwach i potyczkach na kontynencie, a jego nazwisko stało się sławne. W styczniu
1436
na czele niewielkich sił pokonał
La Hire
'a i Xaintrailles'a pod
Ry
w pobliżu
Rouen
. W następnym roku, pod
Le Crotoy
, po śmiałym sforsowaniu
Sommy
, zmusił przeważające siły
Burgundczyków
do ucieczki. W grudniu
1439
, po zaskakującym ataku na obóz
konetabla
Artura de Richemonta
, odebrał Francuzom
Harfleur
. W
1441
ścigał armię francuską, czterokrotnie przekraczając rzeki
Sekwana
i
Oise
, ale nie zdołał zmusić jej do bitwy.
Angielski Achilles
Talbot cieszył się wysoką reputacją we Francji, gdzie wspominano go z lękiem, zaś kronikarze francuscy nazywali go "angielskim Achillesem". Biograf konetabla
Artura de Richemonta
pisał tak: wodzowie angielscy, a przede wszystkim Talbot, mieli opinię niezwyciężonych.
W
1445
został mianowany przez angielskiego władcę
Henryka VI
(który wciąż uważał się za króla Francji) Wielkim Konetablem Francji. Wzięty do niewoli w Rouen w
1449
obiecał, że nigdy więcej nie podniesie miecza przeciw królowi Francji, ale przyrzeczenia nie dotrzymał. Został pokonany i zabity w roku
1453
podczas bitwy pod
Castillon
koło
Bordeaux
, która ostatecznie położyła kres panowaniu angielskiemu w
Księstwie Gaskonii
, głównej przyczyny wybuchu wojny stuletniej. Jego serce zostało złożone w parafialnym kościele św. Alkmunda w Whitchurch, w
Shropshire
, a lokalna szkoła podstawowa nosi miano Sir John Talbot's School.
Zwycięscy Francuzi wznieśli Talbotowi pomnik na polu bitwy zwanym Notre Dame de Talbot, a kronikarze pozostawili taki zapis: Taki był koniec sławnego i uznanego angielskiego dowódcy, który przez tak długi czas był cierniem w oku Francuzów, którzy wspominają go z przerażeniem (Matthew d'Escourcy).
Chociaż Talbot jest generalnie postrzegany jako wielki żołnierz, nie wszystkie jego poczynania są godne pochwały. Podnoszone są przeciw niemu zarzuty pochopności i braku rozwagi. Przed przegraną bitwą pod Patay w 1429 r.
John Fastolf
radził mu nie podejmować boju w tym miejscu, ale Talbot nie posłuchał, chociaż Francuzi – prowadzeni przez Joannę d'Arc – przejawiali wyjątkowo wysokie morale i ducha walki (do tamtej pory zwykle podchodzili do Anglików z wielką ostrożnością). Zarzut braku rozwagi może potwierdzić starcie pod Castillon, gdzie Talbot, zwiedziony nieprawdziwymi doniesieniami o ucieczce Francuzów, zaatakował frontalnie ich umocniony obóz, nadziewając się na znaczną liczbę armat i przygotowanego przeciwnika przeważającego Anglików sześciokrotnie.
Jego heroiczny portret pozostawił potomności
William Szekspir
w Henryku VI: Valiant Lord Talbot, Earl of Shrewsbury, Created, for his rare success in arms.
