Wisconsin
Flaga stanowa Wisconsin Pięczęć stanowa Wisconsin Flaga stanowa Wisconsin Pieczęć stanowa Wisconsin
Przydomek: Badger State Stan borsuka
Dewiza: Forward
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Madison
Największe miasto	Milwaukee
Gubernator	Jim Doyle
Język urzędowy	de iure brak de facto angielski
Powierzchnia  • ogółem  • lądowa  • wodna  • % wodna	na 23. miejscu 169 790 km² 140 787 km² 28 006 km² 17 %
Populacja ( 2000 )	na 16. miejscu 5 453 896
Gęstość zaludnienia ( 2000 )	na 24. miejscu 38,13 os./km²
Wejście do Unii  • kolejność  • data	30 29 maja 1848
Strefa czasowa	Central: UTC -6/-5
Szerokość geograficzna	42°30'N - 47°3'N
Długość geograficzna	86°49'W - 92°54'W
Szerokość Długość Wzniesienie  • najwyższe  • średnie  • najniższe	420 km 500 km   595 m 320 m 177 m
ISO 3166-2	US-WI

Wisconsin – stan na Środkowym Zachodzie Stanów Zjednoczonych . Wisconsin położone jest pomiędzy Jeziorem Górnym na północy i Jeziorem Michigan na wschodzie. Na zachodzie graniczy ze stanem Minnesota , na południowym zachodzie ze stanem Iowa , na południu z Illinois , a na północnym wschodzie z Michigan . Obszar całego stanu jest w większości nizinny i występują tu liczne jeziora polodowcowe .

Według spisu powszechnego z 2001 r. Wisconsin miało 5 285 604 mieszkańców, w tym 505 358 to Amerykanie polskiego pochodzenia – Polonia.

Miasta w stanie Wisconsin w których populacja przekracza 50 000 mieszkańców (dane z roku 2005):

• Milwaukee , pop. 578 887 (2 009 926 w metropolii), największe miasto
• Madison , pop. 221 551 (588 885 metropolia), stolica stanu
• Green Bay , pop. 101 203 (295 473 metropolia)
• Kenosha , pop. 95 240, część tzw. Chicagoland
• Racine , pop. 85 855, część metropolii Milwaukee
• Appleton , pop. 70 217 (213 102 metropolia)
• Waukesha , pop. 67 658, część metropolii Milwaukee
• Oshkosh , pop. 63 485 (159 008 metropolia)
• Eau Claire , pop. 62 570 (148 337 metropolia)
• Janesville , pop. 61 962 (154 794 metropolia)
• West Allis , pop. 58 798, część metropolii Milwaukee
• La Crosse , pop. 50 287 (128 592 metropolia)

Historia

• 1634 – na ziemie przyszłego stanu dociera francuski badacz Jean Nicolet
• 1672 – terytorium zostaje włączone do kolonialnych posiadłości Francji
• 1763 – własność Wielkiej Brytanii
• 1783 – Wielka Brytania przekazuje terytorium Stanom Zjednoczonym
• 1812 – Brytyjczycy ostatecznie opuszczają Wisconsin
• 29 maja 1848 – Wisconsin zostaje przyjęte do Unii (jako 30 stan).

Demografia

Wisconsin ma 5 058 108 mieszkańców (2005). Najpowszechniej używanymi językami są:

• język angielski - 92,27%,
• język hiszpański - 3,91%,
• język niemiecki - 0,76%,
• język hmong - 0,58%^[1].

Polonia w Wiscounsin

Polonia w tym stanie stanowi aż 9,6% ogółu ludności stanu i jest to wg danych z 2001 roku około 505 358 osób, co jest największym udziałem ze wszystkich zjednoczonych stanów Ameryki. Jednak tylko niewielki procent tej grupy Amerykanów polskiego pochodzenia w Wisconsin mówi po polsku i nie ma głębszych związków z Polską.

Wśród znanych przedstawicieli tej grupy etnicznej są m.in.: bp David Zubik – katolicki biskup w Green Bay, bp Jerome Listecki – katolicki biskup w La Crosse, bp Raphael Fliss – katolicki biskup w Superior, Dave Cieslewicz – burmistrz Madison , stolicy stanu Wisconsin.

Przemysł i bogactwa naturalne

• Rolnictwo
  • uprawa kukurydzy, roślin strączkowych, buraków, owsa, kapusty i żurawiny
  • hodowla bydła (głównie mlecznego), trzody chlewnej i drobiu
• Przemysł maszynowy, spożywczy, metalowy, transportowy, papierniczy i drzewny
• Handel i usługi

• Sławni ludzie: Alfred Lunt , Georgia O'Keeffe , Spencer Tracy , Orson Welles , Tornton Wilder, William Harley, Bracia Davidson, Michael Ritchie , Donald Knuth , Ed Gein , Jeffrey Dahmer

• Szkolnictwo wyższe: Szkolnictwo wyższe dzieli się na publiczne (stanowe) i prywatne. Sieć systemu uniwersyteckiego w stanie Wisconsin tworzy 26 uniwersytetów z prawem nadawania stopni bakalaureatu, magisterium oraz doktoratu (przeczytaj więcej: University of Wisconsin System ) z głównym ośrodkiem uniwersyteckim w stolicy stanu Madison. W stanie Wisconsin jest również sieć 16 koledżów technicznych Wisconsin Technical College System współdziałających z systemem uniwersyteckim (tzw. kredyty zdobyte na koledżu sa uznawane na uniwersytecie). Znane uniwersytety i koledże prywatne to: Marquette University, Beloit College, Viterbo University, Lawrence University, oraz wiele innych.

W Polsce znany jest University of Wisconsin - La Crosse, w miescie La Crosse na którym w latach 90. XX wieku studiowało wielu znanych dziś w Polsce polityków oraz ludzi biznesu (np. były prezes ORLEN-u, były przewodniczący rady nadzorczej TVP, a były prezes NBP , przewodnicząca KRRiT, szef kancelarii prezydenta RP, były wiceminister Integracji Europejskiej i Skarbu, były dyrektor w mieście stołecznym Warszawy) .

Kapitol stanowy Wisconsin

Turystyka

Ewenementem w skali Polonii jest osiedlanie się Polaków w Wisconsin Dells zajmujących się hotelarstwem. Wisconsin Dells jest największym ośrodkiem wakacyjnym nie tylko w stanie ale i na całym Środkowych Zachodzie. Parki wodne oraz atrakcje turystyczne, krajoznawcze i wypoczynkowe powodują, ze miasto z populacją około 2000 osób zamienia się w stolicę wakacyjną Środkowego Zachodu. Rocznie Wisconsin Dells jest odwiedzane przez 3 miliony Amerykanów.

Zobacz też

• historia Stanów Zjednoczonych
• podział terytorialny Stanów Zjednoczonych
• Wisconsin (zlodowacenie)
• Wisconsin (rzeka)

Przypisy