Woda królewska niedługo po przygotowaniu

Woda królewska ( łac. aqua regia) - mieszanina stężonego kwasu solnego i azotowego w stosunku objętościowym 3:1. Ma bardzo silne własności utleniające , roztwarza złoto , platynę , pallad i inne metale szlachetne oraz inne odporne chemicznie metale ( cyrkon , hafn , molibden ). Odporne na jej działanie są rod , osm , wolfram i tantal oraz iryd i ruten do temperatury 100 °C.

Świeży roztwór jest bezbarwny, ale szybko przybiera kolor pomarańczowy. Jest silnie żrący. Dawniej używany w laboratoriach do czyszczenia szklanych naczyń z zanieczyszczeń organicznych i osadów metali.

Proces roztwarzania złota przez wodę królewską można podzielić na dwa etapy. Pierwszy to utlenienie atomów złota do jonów Au^{3 +} przez silny utleniacz, jakim jest kwas azotowy(V):

Równowaga w tej reakcji jest przesunięta silnie w lewo (dlatego sam kwas azotowy(V) nie jest w stanie roztworzyć złota), ale powstałe jony złota są od razu wiązane z jonami Cl^-, w wyniku czego powstają jony chlorozłocianowe

Bardzo silnymi czynnikami utleniającymi w wodzie królewskiej są chlorek nitrozylu i chlor , powstałe w reakcji:

Chlorek nitrozylu występuje w wodzie królewskiej w bardzo małych ilościach - zasadnicze działanie mieszaniny polega na utlenianiu metalu przez kwas azotowy(V) i wiązaniu powstałych jonów w kompleksy chlorkowe.

Historia

Woda królewska została odkryta w IX wieku naszej ery przez arabsko-jemeńskiego alchemika Dżabira Ibn Hajjana . Jednym z powodów jej odkrycia była chęć uzyskania mitycznego kamienia filozoficznego .

W przeszłości była cenionym i chętnie używanym odczynnikiem alchemicznym. Przypisywano jej magiczne właściwości, które jakoby były niezbędne do rozpuszczania złota i srebra.

Zobacz też

• Związek kompleksowy