Wodorotlenki – związki chemiczne zawierające stabilny kation i anion hydroksylowy OH^-. Kationem zazwyczaj jest metal („M”), a wzór ogólny wodorotlenków ma wówczas postać M(OH)_x (gdzie x to liczba grup wodorotlenkowych). Znane są także wodorotlenki organiczne , będące zazwyczaj czwartorzędowymi związkami amoniowymi, np. (CH₃)₄N⁺OH^- – wodorotlenek tetrametyloamoniowy.

Ze względu na właściwości kwasowo-zasadowe wyróżnia się wodorotlenki zasadowe, obojętne, kwasowe i amfoteryczne.

Przegląd wodorotlenków nieorganicznych

• wodorotlenki metali alkalicznych (pierwsza grupa układu okresowego pierwiastków ): LiOH , NaOH , KOH , RbOH , CsOH . Silne oraz bardzo silne zasady , bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie, aktywne chemicznie, dysocjujące na jednododatni jon ( kation ) metalu oraz anion OH^-
• wodorotlenki metali ziem alkalicznych (druga grupa układu okresowego pierwiastków), bez amfoterycznego wodorotlenku berylu : Mg(OH)2 , Ca(OH)2 , Sr(OH)2 i Ba(OH)2 ; dość mocne zasady, jednak niezbyt dobrze rozpuszczalne w wodzie; dysocjują na dwudodatni kation metalu oraz dwa aniony OH- .
• wodorotlenki amfoteryczne: Be(OH)2 , Zn(OH)2 , Pb(OH)2 , Sn(OH)2, Al(OH)3 , Sb(OH)3 ; słabo rozpuszczalne w wodzie związki amfoteryczne ; W środowisku kwaśnym dysocjują na kation metalu oraz aniony OH^-; w wodnym środowisku zasadowym na ogół na anion MO_n^n- oraz kationy H3O+ .

Charakter kwasowo-zasadowy wodorotlenków jest zależny od charakteru i energii wiązania M-O (metal- tlen ). Jeżeli metal ma niską elektroujemność (litowce, berylowce) to wiązanie określa się jako jonowe , wodorotlenek ma charakter zasadowy i w pełni dysocjuje na jony OH^-. Jeżeli wiązanie ma charakter kowalencyjny wodorotlenek może mieć właściwości amfoteryczne z przewagą zasadowych (np. Zn(OH)₂), a nawet kwasowych (np. Ti(OH)₄).

Otrzymywanie wodorotlenków nieorganicznych

• metal + woda → wodorotlenek + H₂↑

dotyczy szczególnie aktywnych metali (litowce, niektóre berylowce, czasem na gorąco).

• tlenek metalu + woda → wodorotlenek

dotyczy tlenków zasadotwórczych, istnieją tlenki metali, które nie reagują z wodą m.in. to amfoteryczne tlenki glinu, żelaza, cynku.

• sól + zasada → wodorotlenek + sól↓

reakcja zachodzi tylko jeśli w roztworze znajdzie się taka kombinacja jonów, które utworzą trudno rozpuszczalną sól i wytrącą się jako osad.

• wodorek metalu + woda → wodorotlenek + H₂↑

• nadtlenek metalu + woda → wodorotlenek + H₂O₂