Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Włosko-polskie związki literackie

Włosko-polskie związki literackie

Ulica Adama Mickiewicza w Rzymie
Pomnik Francesco Nullo w Warszawie

Włosko-polskie związki literackie – pierwsze informacje na temat wzajemnych stosunków literackich Polski i Włoch pochodzą ze źródeł hagiograficznych . Obecnie kontakty z kulturą włoską uważane są za najbogatsze ze wszystkich związków Polski z kulturami europejskimi.

Spis treści

Historia

Średniowiecze

W czasach średniowiecza związki literackie Polski i Włoch były podtrzymywanie dzięki osobom związanym z organizacjami kościelnymi , gdyż we Włoszech znajdowały się główne ośrodki władz kościoła. W pierwszych włoskich znanych żywotach świętych można znaleźć informacje na temat Polaków, m.in. w Żywocie św. Romualda wspomniany jest nieokreślony Piastowicz z Polski, natomiast Żywot pięciu braci męczenników opowiada o dwóch włoskich i trzech polskich pustelnikach zamordowanych w Międzyrzeczu w 1003 . Nowe prądy literackie docierały do Polski poprzez uniwersytety (od XIII wieku , zwłaszcza padewski i boloński ), sobory i synody . W XIII wieku w Polsce zaczęły osiedlać się włoskie zakony dominikanów i franciszkanów . Dominikanin Marcin z Opawy , autor Kroniki papieży i cesarzy przez wiele lat był kapelanem papieskim ; zmarł w 1279 w Bolonii, w drodze do ojczyzny.

Na Uniwersytecie Bolońskim studiował już Wincenty Kadłubek , zaś ok. 1265 na uczelni tej utworzona została "nacja" polska, która w latach 12751500 liczyła kilkaset osób (w tym 12 Polaków było rektorami). Na wzór bolońskiego utworzono Uniwersytet Krakowski .

Na uniwersytecie padewskim , na którym istniały korporacje studenckie, Polacy również mieli swoją "nację"; nazywani byli Friulijczykami (Friuli, Udine). Scholarem był tam m.in. Witelon ze Śląska , zaś Mikołaj z Polski został w 1271 roku jego rektorem (później był archidiakonem krakowskim).

Po XIV wieku

Kościół św. Stanisława przy Via delle Botteghe Oscure w Rzymie

Po XIV wieku w Polsce zaczęli osiedlać się włoscy aptekarze, złotnicy, kupcy. Przeciwdziałali tym samym germanizacji ziem polskich, szczególnie Krakowa . Niektórzy Włosi pracowali w kancelarii królewskiej. Również dzięki kontaktom z przedstawicielami tego narodu możliwszy stawał się przełom renesansowy w polskiej kulturze. W wieku XV na włoskich uniwersytetach kształcili się bądź współdziałali z nimi m.in. Paweł Włodkowic , Jan Ostroróg , Grzegorz z Sanoka , Jan z Ludziska , Marcin Król z Żurawicy (wykładał on również astronomię i matematykę w Bolonii). Również w XV w. Piastowicz ks. Aleksander mazowiecki (przez 20 lat) był biskupem Trydentu . Włoski humanista, dyplomata, pisarz i przedstawiciel humanizmu renesansowego Fillipo Buonaccorsi ok. 1470 przybył do Polski z San Gimignano i rozwijał tu przez 25 lat działalność literacką. Posłami do Rzymu byli m.in. Jan Długosz , Jan Ostroróg , Jan Łaski , Erazm Ciołek , Ludwik Decjusz . Relacje z Polski zbierali posłowie z Wenecji oraz nuncjusze papiescy. Nie zostały jednak wydane w drukach, lecz krążyły w opisach.

Istotne stały się również kontakty książkowe i wydawnicze. Zaliczyć do nich należy również korespondencję Włochów mieszkających w Polsce, lecz przede wszystkim kontakty i działalność królowej Bony Sforzy , postaci, która wiele wniosła w rozwój polskiej kultury renesansowej. Po XVI wieku wielu włoskich zwolenników przemian religijnych znalazło schronienie na terenach Polski; byli to m.in. Faust Socyn , lekarz Giorgio Biandrata (zwolennik antytrynitaryzmu ), Franciszek Lismanin, Petrus Paulus Vergerius. Przyczynili się oni m.in. do rozwoju grupy braci polskich . W 1578 roku włoski historyk Alessandro Guagnini (osiadły w Polsce, używał spolszczonego nazwiska: Aleksander Gwagnin) napisał Sartmatiae Europeae descriptio (Kronika sarmacji europejskiej).

Dla Polaków we Włoszech na przełomie XVI i XVII wieku najważniejszym ośrodkiem uniwersyteckim była Padwa . Z jej uczelnią związani byli czołowi przedstawiciele polskiego renesansu, m.in.: Mikołaj Kopernik (studiował medycynę w 1501 - 1503 ), Klemens Janicki (otrzymał dyplom doktora filozofii Uniwersytetu Padewskiego), Daniel Naborowski , Marcin Kromer , Łukasz Górnicki , Górski, Reinhold Heidenstein , Stanisław Hozjusz , Iłowski, Maciej z Miechowa , Jan Kochanowski , Piotr Kochanowski , Andrzej Patrycy Nidecki , Piotr Myszkowski , Jan Łaski , Łukasz Opaliński młodszy , Stanisław Orzechowski , Sebastian Petrycy , Filip Padniewski , Maciej Stryjkowski , Samuel Maciejowski , Piotr Tomicki , Stanisław Warszewicki i Piotr z Goniądza (wykładowcy), Jan Zamoyski (w latach 1563 - 1564 był rektorem). W latach 1556 - 1559 utworzono w Padwie Akademię Polską, będącą wolnym stowarzyszeniem.

Równie ważna dla Polaków stała się Bolonia. Studiował tam Mikołaj Kopernik, Wawrzyniec Goślicki , Andrzej Krzycki , Hozjusz, Kromer, Orzechowski, zaś Tomicki uzyskał doktorat. Z Bolonii do Krakowa przybyli profesorowie, m.in.: Claretti, Piotr Roizjusz (właśc. Pedro Ruiz de Moros z Hiszpanii). Natomiast w Rzymie przebywali tacy ludzie kultury jak: E. Ciołek, Mikołaj Hussowczyk ; a studiowali m.in.: Maciej Kazimierz Sarbiewski , Piotr Skarga , Jakub Wujek . Także na papieskim uniwersytecie (zwanym Sapienza) studiowało wiele osób z Polski. Powstało też kilka instytucji związanych z tym krajem, np. Hospicjum św. Stanisława i biblioteka, której założycielem był Hozjusz, zaś w XVII wieku utworzono Kolegium Warmińskie. W Neapolu przebywali m.in. Stanisław Łaski , Jan Andrzej Morsztyn , Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (Sierotka) , zaś w PerugiiStanisław Łubieński . Przenikanie literatury włoskiej do Polski stało się szczególnie wyraźnie w XVI wieku.

Oświecenie

Od połowy XVII wieku związki literackie Polski i Włoch osłabły na rzecz Francji (nie oznacza to jednak, iż uległy zanikowi). O związkach kulturalnych w epoce Oświecenia świadczy działalność włoskich artystów na polskiej ziemi, a także wyprawy wybitnych Polaków do Włoch. W wieku XVIII do grona nauczycieli w kolegium teatyńskim należeli: G. Torri i A.M. Portaluppi. Nuncjusz papieski Angelo Maria Durini często kontaktował się z poetami z Warszawy, wydawał w niej także swoje utwory. Scipione Piattoli zamieszkał w 1783 w Polsce i miał swój duży wkład w reformie Sejmu; współpracował również z Adamem Jerzym Czartoryskim . Warszawę odwiedzili także Giacomo Casanova i Alessandro di Cagliostro .

Ulica Miodowa na obrazie Bernardo Bellotto

W XIII wieku działał w Warszawie wenecki malarz Canaletto , zaś nadwornym architektem królów Polski był Jakub Fontana . W latach 60. XVII w. nadwornym architektem króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego był Józef Szymon Bellotti .

XIX wiek

Polsko-włoskie stosunki kulturalne i ideowe w XIX wieku zostały wzmocnione i uległy wyraźnemu polepszeniu, głównie ze względu na podobną sytuację polityczną, w jakiej znalazły się obydwa kraje. Polacy walczyli o niepodległość, Włosi zaś o zjednoczenie narodowe. Dzięki Legionom Dąbrowskiego wzrosło zainteresowanie Włochami. W latach 1817 - 1822 profesorem literatury klasycznej na UW był Sebastiano Ciampi . W dobrych słowach o Polsce w tym czasie pisali m.in. poeci Aleardo Aleardi i Alessandro Poerio ; sytuacja polityczna tego kraju była również istotna dla Massimo d'Azeglio, zaś postać Francesco Nullo , dowódcy garibaldczyków , którzy wzięli udział w powstaniu styczniowym 1863, stała się pewnego rodzaju symbolem bliskości idei wyzwoleńczych Polaków i Włochów. G. Carducci w poemacie Polonia potępił carskie prześladowania polskich powstańców; także Niccolò Tommaseo stawał w ich obronie.

W XIX wieku Włochy odwiedziło wielu polskich poetów romantycznych : Adam Mickiewicz , Juliusz Słowacki , Antoni Edward Odyniec , Stefan Florian Garczyński , Henryk Rzewuski , Stanisław Chołoniewski . Wizyty w Weronie , Wenecji, Rzymie, Florencji i Bagna di Lucca miały istotne znaczenie dla Cypriana Kamila Norwida . Kolonia polska w Rzymie była dość liczna; w 1842 powstało także zgromadzenie zmartwychwstańców, zaś w 1848 przybyło tu wielu Polaków z powodu tworzenia Legionów Mickiewicza. W latach 1879 - 1883 Teofil Lenartowicz wygłosił w towarzystwie, zwanym Akademią im. A. Mickiewicza w Bolonii (założycielem był D. Santagate), wykłady o słowiańskiej literaturze. W 1871 ukazał się anonimowy przekład Pana Tadeusza (prawdopodobnie dokonał go A. Boito, który przetłumaczył również Mazurek Dąbrowskiego na włoski). Aglauro Ungherini przełożył Dziady, Konrada Wallenroda i wiersze Mickiewicza. Z polskich pisarzy pozytywizmu największe zainteresowanie we Włoszech wzbudził Henryk Sienkiewicz .

Obraz Canaletto

W XIX-wiecznej Polsce działali także włoscy architekci, m.in. Henryk Marconi , Józef Boretti , Antonio Corazzi , zaś ilustratorem utworów literackich (Mickiewicza, Słowackiego, Kraszewskiego, Orzeszkowej) był Michał Elwiro Andriolli – syn włoskiego rzeźbiarza, kapitana wojsk napoleońskich.

XX wiek

W 1915 Attilio Begey założył Turyński Komitet Pro Polonia, zaś w 1930 roku w Turynie , przy uniwersytecie, powstał Instytut Kultury Polskiej jego imienia. Teologię w Rzymie ukończył ksiądz i poeta Antoni Szandlerowski ; później, w latach 1909 - 1910 powrócił do Włoch. W dwudziestoleciu międzywojennym zainteresowanie Polaków Włochami nie było już tak duże jak w wieku XIX. Powstawały utwory z podróży do Włoch. W roku 1921 Antoni Lange i A. Tom opracowali pierwszą polską antologię włoskiej literatury. Polskie dzieła poezji średniowiecznej na włoski tłumaczyła Maria Bersano Begey , zaś Enrico Damiani w 1930 ogłosił przekład Trenów J. Kochanowskiego. We Włoszech na twórczość Reymonta zwrócono uwagę po zdobyciu przez niego nagrody Nobla. Ukazały się wtedy również przekłady twórczości Tetmajera, Przybyszewskiego i Berenta. Zainteresowano się również twórczością Żeromskiego, Witkacego, Struga, Schulza, Dąbrowskiej.

W 1926 roku Samuel Tyszkiewicz założył drukarską Oficynę Florencką (zwaną także: Stamperia Polacca i Tyszkieviciana Typographia), która w 1937 otrzymała nagrodę Grand Prix na wystawie w Paryżu. W 1929 ukazała się pierwsza włoska antologia współczesnej polskiej prozy. W latach 1927 - 1928 wydano siedem numerów "I Nostri Quaderni" poświęconych polskiej literaturze. Pierwszą antologię poetycką wydano w 1933 . W 1945 założono Polski Instytut Historyczny w Rzymie, na którego czele jako dyrektor stanęła Karolina Lanckorońska . Instytut wydawał czasopisma: rocznik "Antemurale" (1954-1982, 30 tomów), "Elementa ad Fontium Editiones" (76 tomów), "Acta Nuntiaturae Polonae".

Z Polską związana jest również Irena Conti Di Mauro – polsko-włoska dziennikarka, pisarka, poetka mieszkająca w Warszawie działająca na rzecz zbliżania kultur polskiej i włoskiej.

Motywy włoskie w niektórych polskich utworach literackich

Motywy polskie w niektórych włoskich utworach literackich

  • Żywot św. Romualda, koniec XI wieku
  • Żywot pięciu braci męczenników
  • Sartmatiae Europeae descriptioAlessandro Guagnini
  • Discorso sulle cose di Polonia – Giovanni Battista Guarini
  • Hymn Włoch Goffredo Mameli
  • Pamiętniki o dawnej PolsceGiovanni Francesco Commendone
  • Wydawnictwa Polskiego Instytutu Historycznego
    • Antemurale
    • Elementa ad Fontinum Editiones
    • Acta Nunciaturae Polonae

Niektórzy włoscy filolodzy zajmujący się literaturą polską

Bibliografia

  • Claude Backvis: Szkice o kulturze staropolskiej, rozdział Jak w XVI wieku Polacy widzieli Włochy i Włochów, Warszawa 1975.
  • Tadeusz Ulewicz : Literatura polska w kontekście europejskim, rozdział Związki kulturalno-literackie Polski z Włochami w wiekach średnich i renesansie, Wrocław 1977.
  • Sante Graciotti : Polonistyka we Włoszech, nr 48 "Kultury" z 1978.

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Włosko-polskie związki literackie":

Ren ...

Mieszko II Lambert ...

Nadciśnienie tętnicze ...

Oddychanie komórkowe ...

Tadeusz Kognowicki ...

Fosforan wapnia ...

Grzyby ...

Białka złożone ...

Autochton ...

Kwas fosforowy ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Włosko-polskie związki literackie":

Potęgi (plansza 1) ...

Procenty i promile (plansza 16) ...

218a Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 11) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie