Wołomin
Panorama miasta Widok na Wołomin i Warszawę
Herb Herb Wołomina
Województwo	mazowieckie
Powiat	wołomiński
Gmina • rodzaj	Wołomin miejsko-wiejska
Burmistrz	Jerzy Mikulski
Powierzchnia	17,24[1] km²
Ludność (XII 2009) •  liczba •  gęstość	36 998▲[1] 2 146,1 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 22
Kod pocztowy	05-200
Tablice rejestracyjne	WWL, WFN
Położenie na mapie Polski Wołomin
52°20'20″N 21°14'32″E / 52.33889, 21.24222 Na mapach: 52°20'20″N 21°14'32″E / 52.33889, 21.24222
TERC ( TERYT )	1142034124
Miasta partnerskie	Włochy , Salerno   Turcja ,Yeşilyurt
Urząd miejski ul. Ogrodowa 4 05-200 Wołomin
Strona internetowa miasta

Wołomin – miasto w woj. mazowieckim , siedziba powiatu wołomińskiego i gminy miejsko-wiejskiej Wołomin . W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. warszawskiego .

Według danych z 1 stycznia 2010 miasto liczyło 36 998 mieszkańców.

Wołomin należy do aglomeracji warszawskiej . Położony jest 20 km od centrum Warszawy na linii kolejowej do Białegostoku (dwie stacje w Wołominie).

Wołomin jest członkiem Związku Miast Polskich .

Położenie geograficzne

Położenie Wołomina względem Warszawy

Wołomin położony jest na Równinie Wołomińskiej , która jest częścią Niziny Mazowieckiej . Przez miasto przepływa rzeka Czarna , która swój bieg kończy w Kanale Żerańskim (Królewskim) . Gmina Wołomin graniczy z następującymi gminami: Kobyłka , Radzymin , Klembów, Poświętne oraz Zielonka . Przez miasto przebiegają drogi wojewódzkie nr 634 ( Port Lotniczy im. F.Chopina - Ząbki - Zielonka -Wołomin-Wólka Kozłowska), nr 635 (Wołomin-Radzymin) oraz 628 (odcinek droga 634-stacja kolejowa). Przez miasto przebiega również międzynarodowa linia kolejowa E75 Warszawa-Sankt Petersburg (linia kolejowa nr 6 Zielonka-Kuźnica Białostocka) z dwiema stacjami w Wołominie: Wołomin i Wołomin Słoneczna .

Demografia

Transport i komunikacja

Stacja PKP w Wołominie. W tle biurowiec WTT w Warszawie

Położone na terenie miasta dwie stacje kolejowe obsługiwane są przez Koleje Mazowieckie . 1 stycznia 2009 nastąpiła częściowa integracja taryfy Zarządu Transportu Miejskiego w Warszawie z taryfą Kolei Mazowieckich. Wprowadzono ofertę "wspólny bilet", która umożliwia podróżowanie na terenie aglomeracji warszawskiej wszystkimi środkami komunikacji publicznej na podstawie biletów ZTM.

Mapa zasięgu Warszawskiej Karty Miejskiej w pociągach Kolei Mazowieckich

Wołomin posiada autobusowe połączenia z centrum Warszawy obsługiwane przez prywatnych przewoźników. Istnieje również nocna linia N62 obsługiwana przez ZTM Warszawa .

Podział administracyjny

Tereny dawnej huty szkła

Miasto Wołomin

Osiedla w Wołominie:

• Osiedle Wołominek
• Osiedle Nafta
• Osiedle Sławek
• Osiedle Sławek-Nowa Wieś
• Osiedle Sosnówka
• Osiedle Partyzantów
• Osiedle 1 Maja
• Osiedle Lipińska
• Osiedle Centrum
• Osiedle Polna-Asnyka
• Osiedle Wileńska
• Osiedle Niepodległości
• Osiedle Słoneczna-Kolonia Gródek
• Osiedle Kobyłkowska
• Osiedle Reja

Gmina Wołomin

Gmina Wołomin jest gminą miejsko-wiejską, w skład której oprócz miasta wchodzą następujące wsie: Cięciwa (od 2005 r.), Czarna , Duczki , Helenów , Leśniakowizna , Lipinki , Majdan , Mostówka , Nowe Grabie , Lipiny Nowe , Ossów , Stare Grabie , Lipiny Stare , Turów , Zagościniec .

Historia

Miejscowość letniskowa

Pierwsze wzmianki dotyczące Wołomina pochodzą z XV wieku . W latach 1428-1501 miejscowość była znana jako Zacięciwa. Nazwa Wołomin wywodzi się od XVI-wiecznego właściciela, Jana de Volumne (pol. Wołumiński). Po wybudowaniu w roku 1862 linii kolejowej (pierwszy przystanek od Dworca Petersburskiego umieszczono w Wołominie) stał się on miejscowością letniskową dla Warszawy. W 1902 roku powstała kapliczka, następnie zaczęto budować kościół. Na początku XX wieku rozwinęło się tu osadnictwo typu miejskiego, któremu sprzyjało powstanie w czerwcu 1905 roku huty szkła.

Miasto – dwudziestolecie międzywojenne

Dom nad łąkami - muzeum Zofii i Wacława Nałkowskich

Wołomin otrzymał prawa miejskie 4 lutego 1919 r., na mocy dekretu Naczelnika RP Marszałka Józefa Piłsudskiego . W roku 1920 w okolicach Wołomina na polach Ossowa doszło do kluczowych walk bitwy warszawskiej , znanej jako "Cud nad Wisłą". Samo miasto stało się świadkiem nieudanej próby zdobycia go przez bolszewików 13 sierpnia 1920 roku. Po I wojnie światowej zakończono budowę kościoła w stylu neogotyckim, a w 1924 roku erygowano parafię pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej.

W okresie międzywojennym znaczną część ludności (ponad 3 tys. na 17 tys. mieszkańców w 1939 r.) Wołomina stanowili Żydzi . Mieszkali tu również Rosjanie, którzy uciekli przed rewolucją bolszewicką.

Na pograniczu Wołomina i Kobyłki geograf Wacław Nałkowski wybudował dom, który później jego córka Zofia Nałkowska opisała w 1925 roku w książce "Dom nad łąkami". Obecnie w "Domu nad łąkami" mieści się muzeum Zofii i Wacława Nałkowskich – miejsce imprez kulturalnych.

Holokaust i bitwa pancerna

Podczas drugiej wojny światowej wołomińscy Żydzi zostali umieszczeni w getcie zlokalizowanym pomiędzy Wołominem i Kobyłką, a następnie poprzez getto warszawskie wywiezieni do Treblinki i tam zagazowani .

30 lipca 1944 roku rozpoczęła się pod Wołominem największa na ziemiach polskich bitwa wojsk pancernych , w której brały udział jednostki 3 Korpusu Pancernego, 8 Gwardyjskiego Korpusu Pancernego i 16 Korpusu Pancernego 2 Armii Pancernej ( ros. 2-й Танковой Армии) nacierającej od strony Lublina przez Dęblin oraz kilku dywizji pancernych wojsk niemieckich, a mianowicie: 1 Dywizji Spadochronowo-Pancernej "Hermann Göring" , 5 Dywizji Pancernej SS "Wiking" , 3 Dywizji Pancernej SS "Totenkopf" oraz 4 i 19 Dywizji Pancernych. W bitwie po obu stronach wzięło udział około 1000 czołgów – ponad połowa została zniszczona w walce. Tygodniowa bitwa pancerna, zakończona klęską wojsk radzieckich, przyniosła straty wśród mieszkańców Wołomina. Zginęło w niej trzynastu żołnierzy z wołomińskiej jednostki Armii Krajowej.

Walki rozgrywające się na przedpolach Warszawy były ostatnim impulsem do podjęcia decyzji o rozpoczęciu powstania warszawskiego .

Okres powojenny

Urząd Miejski w Wołominie

1 października 1944 powstało liceum ogólnokształcące , które nosi dziś imię Wacława Nałkowskiego .

Po wojnie, w roku 1952 , Wołomin stał się miastem powiatowym (przeniesiono starostwo z Radzymina ), co przyspieszyło jego rozwój. Powstały zakłady stolarki budowlanej oraz Przedsiębiorstwo Poszukiwań Nafty i Gazu, a miasto stało się "sypialnią Warszawy " – znaczna część mieszkańców zaczęła pracować w stolicy. W latach 70. i 80. powstały liczne osiedla bloków z wielkiej płyty, m.in. Polna, Kobyłkowska, Lipińska oraz Hibnera (ob. Niepodległości), które przyczyniły się do wzrostu liczby ludności miasta. Pod koniec XX wieku wołomińska huta szkła ogłosiła upadłość, ale dzięki opanowanej technologii produkcji szkła żaroodpornego udało się utrzymać część produkcji i zatrudnienia w nowej firmie. Obecnie wołomińska huta przynosi zyski i planowana jest budowa nowego zakładu o kilkukrotnie większej mocy produkcyjnej. Część terenów huty położonych w centrum miasta została sprzedana prywatnemu inwestorowi, który wybudował w tym miejscu biurowiec oraz podpisał umowę budowy na tym obszarze hipermarketu.

Kościoły

• Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Wołominie
• Parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Wołominie – siedziba dekanatu
• Parafia św. Józefa Robotnika w Wołominie
• Parafia św. Faustyny Kowalskiej w Helenowie
• Parafia Matki Bożej Królowej Różańca w Majdanie
• Parafia Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Duczkach
• Parafia św. Klemensa Papieża i Męczennika w Klembowie
• Parafia Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła w Ostrówku
• Parafia św. Ojca Pio w Zagościńcu

Sport

• BS Sure Shot Wołomin – żeński zespół koszykówki, grający w sezonie 2003/2004 w Sharp Torell Basket Liga
• MKS ELITA OSiR Wołomin – wicemistrz Polski w koszykówce juniorek.
• Ośrodek Sportu i Rekreacji w Wołominie
• Huragan Wołomin – klub piłkarski założony w 1921 roku.
• Strefa 7 – drugi oficjalny Dirtpark w Polsce
• B.S SALWA – klub strzelecki www.salwa.pl
• Stolarka Wołomin – klub siatkarski , który w 2002 zawiesił działalność. Jego tradycje kontynuuje KPS Wołomin .

Zabytki

• kościół p.w. Matki Bożej Częstochowskiej z lat 1924-1927 odbudowany w 1950-1953 po zniszczeniach wojennych.
• budynek biura zawiadowcy stacji kolejowej z 1863
• Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Kultura

• Rock Piątek – cykl koncertów rockowych
• Wirtualny Wołomin – portal traktujący o sprawach społecznych i kulturalnych

Edukacja

Szkoła Podstawowa Nr 2 w Wołominie

Przedszkola

• Przedszkole Niepubliczne "Leśny Zakątek"
• Przedszkole Niepubliczne "Wesołe Nutki"
• Przedszkole nr 2 im. Pyzy Wędrowniczki
• Przedszkole nr 5
• Przedszkole nr 6 "Bajka"
• Przedszkole nr 8 im. Czerwonego Kapturka
• Przedszkole nr 9 im. Jasia i Małgosi
• Przedszkole nr 10 im. Misia Uszatka

Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa Nr 1 w Wołominie (nie istnieje)
• Szkoła Podstawowa Nr 2 w Wołominie
• Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Józefa Piłsudskiego w Wołominie
• Szkoła Podstawowa Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi im. Marynarki Wojennej RP w Wołominie (ZS Nr 4)
• Sportowa Szkoła Podstawowa Nr 5 im. Cypriana Kamila Norwida w Wołominie (ZS Nr 5)
• Szkoła Podstawowa Nr 7 Oddziałami Integracyjnymi im. Królowej Jadwigi w Wołominie
• Szkoła Podstawowa Specjalna w Wołominie (ZSS)

Gimnazja

• Gimnazjum Nr 1 im. Zofii Nałkowskiej w Wołominie (ZS Nr 1)
• Gimnazjum Nr 2 w Wołominie (ZS Nr 2)
• Gimnazjum Nr 3 im. Jana Pawła II w Wołominie (ZS Nr 3)
• Gimnazjum Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi im. Marynarki Wojennej RP w Wołominie (ZS Nr 4)
• Sportowe Gimnazjum Nr 5 im. Polskich Olimpijczyków w Wołominie (ZS Nr 5)
• Gimnazjum Specjalne w Wołominie (ZSS)

Szkoły ponadgimnazjalne

• I Liceum Ogólnokształcące w Wołominie (ZS Nr1)
• III Liceum Ogólnokształcące w Wołominie (ZS Nr 3)
• Zespół Szkół Ekonomicznych w Wołominie (LE, LH, LP)
• Zespół Szkół w Wołominie W Wołominie (LO, ZSZ, LP)

Szkoły wyższe

• Wyższa Szkoła Współpracy Międzynarodowej i Regionalnej im. Zygmunta Glogera

Prasa lokalna

• Wieści Podwarszawskie
• Fakty.wwl
• Życie Powiatu Wołomińskiego
• Echo Podwarszawskie
• netKonkret – gazeta internetowa mieszkańców Wołomina
• Integrator informacyjny My Wołomin – Moje Miasto
• Moja Gazeta Regionalna

Honorowi obywatele miasta

• Józef Piłsudski – 1924 rok
• Henryk Konstanty Wojciechowski – 1929 rok
• Władysław Korsak – 1931 rok
• Edward Śmigły Rydz
• Ks. Jan Sikora – 2005
• Miron Cichecki – 2005
• Ks. Abp Sławoj Leszek Głódź – 2007

Ludzie związani z Wołominem

• Mieczysław Połukard
• Robert Mateusiak
• Bogusława Latawiec
• Bartek Chaciński
• Andrzej Przypkowski
• Albin Siwak
• Paulina Chruściel
• Michał Szulim (zespół Plateau )
• Stanisław Lange
• Monika Chrząstowska
• Adam Krzysztoporski
• Zofia Michalska
• Jan Romańczyk "Łata"
• Henri Krasucki
• Szlama Grzywacz
• Władysław Gosiewski
• Stanisław Kuraciński
• Anastazy Rutkowski
• Wiera Gran
• Henryk Niewiadomski
• Przytulska Edyta (zespół Groovebusterz)

Miasta partnerskie

Przypisy

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Wołominie

Linki zewnętrzne

• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
• Urząd Miejski w Wołominie
• Starostwo Powiatu Wołomińskiego
• My Wołomin - Moje Miasto Aktualne informacje o mieście i jego mieszkańcach
• historia miasta i jego mieszkańców