wulkan
Wulkan (z łac. Vulcanus - imię rzymskiego boga ognia) - miejsce na powierzchni Ziemi, z którego wydobywa się lawa,
gazy wulkaniczne i materiał piroklastyczny. Terminu tego używa się również jako określenie form terenu powstałych wskutek działalności
wulkanu, choć bardziej poprawne są takie terminy jak: góra wulkaniczna, stożek wulkaniczny, kopuła wulkaniczna czy wulkan tarczowy.
Rodzaje wulkanów
Aktywność wulkaniczna zmienia się wraz z czasem. Obserwowana aktywność wulkanów umożliwiła wprowadzenie ich podziału na wulkany:
-
czynne - stale lub sporadycznie objawiające swoją działalność,
-
drzemiące - ich działalność obserwowano w czasach historycznych,
-
wygasłe - ich działalność nie została zaobserwowana w czasach historycznych.
Szacuje się, że w ciągu ostatnich 10 tys. lat na kuli ziemskiej czynnych było 1500 wulkanów. W tym okresie miało miejsce około 7900
erupcji. Obecnie liczbę czynnych wulkanów szacuje się na około 600. Ponadto można spotkać kilka tysięcy nieczynnych wulkanów na lądzie oraz
kilkadziesiąt tysięcy pod wodą.
Inny podział bierze pod uwagę miejsce, z którego wypływa magma, wyróżnia się wówczas wulkany:
-
stożkowe,
-
tarczowe,
-
linijne - magma wypływa z podłoża.
Wulkany różnią się dominującym rodzajem materiału, jaki się z nich wydobywa:
-
lawowe - wypływa głównie lawa, ich erupcja ma łagodny przebieg. Wulkany lawowe należą do bezpiecznych, najbardziej przewidywalnych wulkanów. Dzielą się na:
-
tarczowe (hawajskie) - niskie i rozległe (lawa z nich wypływająca jest rzadka), osiągają szerokość nawet do 40 kilometrów,
-
kopuły lawowe (bardzo gęsta lawa), które wyglądają jak pół sfery (kuli);
-
stratowulkany - oprócz lawy wyrzucane są też inne materiały, należą do najbardziej eksplozywnych. Stratowulkany posiadają wysokie stożki (kąt nachylenia ok 30 stopni)
(np. Wezuwiusz);
-
eksplozywne - wyrzucają głównie materiały piroklastyczne;
-
maary.
Rozmieszczenie wulkanów
W Europie jest kilka działających wulkanów, głównie we Włoszech i na Islandii:
W Polsce odnaleźć można ślady dawnego wulkanizmu w Pieninach (Wdżar) oraz w Sudetach.
Na świecie do najważniejszych zaliczamy:
Po kolejnych erupcjach wysokość wulkanu może ulec zmianie.
Wulkany we wszechświecie
Wulkany znaleźć można także na innych obiektach Układu Słonecznego, m.in. na Marsie (Olympus Mons), Io
(księżycu Jowisza) czy Trytonie (księżycu Neptuna).
Powstawanie wulkanów
Występowanie wulkanów na Ziemi jest ściśle związane ze strefą młodej górotwórczości i z obszarami aktywnych trzęsień Ziemi.
Związek tych zjawisk tłumaczy teoria tektoniki płyt litosfery. W miejscach, gdzie jedna płyta litosfery zagłębia się pod drugą,
wulkany powstają wzdłuż ich krawędzi - na kontynencie oraz wzdłuż rowów oceanicznych, np. wybrzeże Pacyfiku,
Europa południowa, wyspy Japonii, Filipin. Wulkany powstają także w miejscach rozsuwania się płyt litosfery od siebie, czyli w
grzbietach śródoceanicznych i w dolinach ryftowych, np. w
Grzbiecie Środkowoatlantyckim., na Islandii, w Afryce wschodniej.
Inne hasła zawierające informacje o "wulkan":
Melos
Dorów
. Głównym portem Melos jest
Adamas
.W środku wyspy powstała na skutek wybuchu
wulkanu
zatoka Ormos Milou.Największą atrakcją turystyczną jest wioska Tripiti z
katakumbami
i ...
Ognie świętego Elma
samolotu
przez naładowaną elektrostatycznie
chmurę
lub chmurę pyłów wydobywających się podczas erupcji
wulkanu
. Wtedy to drobne, ostre drobinki pyłu trą o krawędzie natarcia skrzydeł, ...
1848
...
Góry wulkaniczne
Góry wulkaniczne -
góry
, które powstały w wyniku działalności
wulkanicznej
, zbudowane ze
skał ...
Kilimandżaro
samotnych masywów. W jego skład wchodzą trzy szczyty będące pozostałością po trzech wulkanach:szczyt Uhuru na
wulkanie
Kibo (Kilimandżaro) – 5895 m n.p.m.Mawenzi – 5150 ...
1983
reżimowi wojskowemu i na rzecz swobód obywatelskich.
14 maja
– na
Sycylii
wybuchł
wulkan
Etna
.
16 maja
–
Michael Jackson
po raz pierwszy tańczy
Moonwalk
do ...
1980
została nazwana ZappaFrank.
17 maja
– w
Korei Południowej
wprowadzono
stan wojenny
.
18 maja
erupcja
wulkanu
St. Helens
.w południowokoreańskim
Kwangju
doszło do
masakry
studentów protestujących przeciwko wojskowej ...
1943
się
bitwa o Charków
.w polu kukurydzy w środkowym
Meksyku
zaczął się formować wulkan
Paricutín
.
22 lutego
– niszczyciel
ORP Burza
i kanonierka USS Campbell zatopiły ...
Kamczatka
Góry Środkowe
zwane też Górami Kamczackimi o maksymalnej wysokości 3621 m n.p.m. (wulkan
Iczyńska Sopka
). Na wschód od nich leży Nizina Środkowokamczacka. Graniczy ona ...
Ziemia
skorupy ziemskiej wyrzuconych przy zderzeniu w kosmos uformował się Księżyc[17][18].
Odgazowanie
[19] i aktywność
wulkaniczna
wytworzyły zasadniczą atmosferę.
Skraplająca
się
para wodna
wraz z lodem i ...
Inne lekcje zawierające informacje o "wulkan":
040. Sahara (plansza 5)
występują wyżyny(np. Ennedi). Powstałe utwory są wynikiem działających dawniej w tym obszarze wulkanów, które pozostawiły po sobie również skały wylewne.
...
002. Pradzieje człowieka (plansza 3)
...
Komizm w Zemście (plansza 9)
height=380 width=770 >
Komizm charakterów
Cześnik to narwaniec. Dobrze określa go Papkin:
Cześnik – wulkan, aż niemiło.
Żebym krótko go nie trzymał,
Nie wiem, co by z światem ...
|