Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Wybory parlamentarne w Polsce w 1919 roku

Wybory parlamentarne w Polsce w 1919 roku

Pierwsze po odzyskaniu niepodległości wybory parlamentarne mające na celu powołanie jednoizbowego Sejmu Ustawodawczego . Odbyły się one 26 stycznia 1919 roku, choć skład Sejmu był uzupełniany do 24 marca 1922 r. Do sejmu dostało się 12 partii. Najwięcej głosów zdobyły Związek Ludowo-Narodowy i Polskie Stronnictwo Ludowe "Wyzwolenie" . W skład Sejmu wchodzili również posłowie parlamentów zaborczych oraz posłowie wybrani w sposób pośredni.

Spis treści

Ordynacja wyborcza

Wybory do Sejmu Ustawodawczego zostały zarządzone na podstawie dekretu z 28 listopada 1918 o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego ( Dziennik Praw Państwa Polskiego nr 18, poz. 46) przygotowanej i przyjętej przez rząd ludowy Jędrzeja Moraczewskiego i zatwierdzonej przez Tymczasowego Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego . Najważniejsze postanowienia dekretu o ordynacji

  • Prawo wybierania posłów mieli wszyscy obywatele państwa bez różnicy płci, który do dnia ogłoszenia wyborów ukończyli 21 lat z wyjątkiem wojskowych w służbie czynnej.
  • Wybieralni do Sejmu byli natomiast wszyscy obywatele państwa, posiadający czynne prawo wyborcze, niezależnie od miejsca zamieszkania, jak również wojskowi.
  • Jeden poseł miał przypadać przeciętnie na 50 tys. ludności okręgu; na ułamki tej liczby wynoszące powyżej 25 tys. przypadał jeden poseł
  • Zgłoszenie kandydatów wymagało co najmniej podpisanie przez 50 wyborców, zamieszkałych w okręgu wyborczym.

W załączniku do Ordynacji określono okręgi wyborcze dla obszarów:

  • Królestwa Polskiego i Okręgu Białostockiego (34 okręgi wyborcze, 241 mandatów).
  • Śląska Cieszyńskiego (2 okręgi wyborcze, 11 mandatów);
  • Galicji (10 okręgów wyborczych, 69 mandatów);
  • Galicji wschodniej (13 okręgów wyborczych, 93 mandaty);
  • Zaboru pruskiego (11 okręgów wyborczych, 112 mandatów)- obejmowały one również powiaty: Opole , Nysa , Gdańsk , Olsztyn , Bytom , Złotów które nie znalazły się w granicach Polski.

29 listopada 1918 opublikowano Dekret Tymczasowego Naczelnika Państwa o wyborach do Sejmu Ustawodawczego, zarządzający wybory powszechne na dzień 19 stycznia 1919 (Monitor Polski. Dziennik Urzędowy Nr 216 z 29 listopada 1919 r.). W Dekrecie nastąpiły korekty

  • w okręgach Królestwa Polskiego ogłoszono wybory dla 33 okręgów wyborczych. W I okręgu (powiaty: Kalwaryjski, Wołkowyszki, Mariampolski, Władysławowski) nie ogłoszono wyborów z uwagi na fakt, że obszary te znalazły się pod jurydykcją Litwy ;
  • w okręgach Śląska Cieszyńskiego zmniejszono liczbę okręgów z 2 do jednego i zmniejszono liczbę mandatów z 11 do 8;

W myśl dekretu Sejm Ustawodawczy miał się składać z 513 posłów (241 z Królestwa Polskiego , 160 z Galicji i Śląska Cieszyńskiego oraz 112 z byłego zaboru pruskiego. W dekrecie zapowiedziano, że w 13 okręgach wyborczych Galicji Wschodniej wybory nie mogą być przeprowadzone, w związku z czym do Sejmu Ustawodawczego wejdą posłowie polscy z tych okręgów do byłej Izby Posłów Rady Państwa Monarchii Austriackiej . W opróżnionych z powodu śmierci posłów dwóch okręgach Lwowskich zarządzono wybory według dawnej ordynacji z 1907 do Izby Posłów Rady Państwa. Wybory w poznańskim i na Pomorzu (10 okręgów wyborczych) miały się odbyć w terminie późniejszym. Jednocześnie zapowiedziano powołanie do Sejmu w porozumieniu z miejscowym społeczeństwem przedstawiciele Polaków na Litwie i Rusi[1]

Terminy wyborów

Wybory do Sejmu rozpisano na dzień 26 stycznia 1919 r. Jednak wskutek toczących się walk nie było możliwe dokonanie wyborów na wszystkich obszarach. Dekretami z dnia 14 stycznia z uwagi na okupację niemiecką, która uniemożliwiła rozpoczęcie prac przedwyborczych przesunięto wybory w Okręgu 2 (powiaty suwalski, sejneński i augustowski) na dzień 16 lutego[2], oraz w Okręgu 20 (powiaty: bialski, janowski, radzyński i włodawski) na dzień 9 marca[3].

  • W wyborach, 26 stycznia wyłoniono 296 posłów (226 z terenów Królestwa, 70 z Galicji). Uznano zgodnie z dekretem mandaty 26 posłów dawnego parlamentu austriackiego z Galicji Wschodniej .
  • 7 lutego 1919 r. Dekretem uznano że "Polacy, którzy w r. 1918 posiadali mandat poselski do parlamentu Rzeszy Niemieckiej, są uprawnieni do udziału w obradach Sejmu Ustawodawczego na równych prawach z posłami, wybranymi do tegoż Sejmu, jako przedstawiciele polaków zaboru pruskiego"[4]. Oznaczało to kooptację z zaboru pruskiego: 5 posłów z Górnego Śląska, 9 z Poznańskiego i 2 z Pomorza. Tym samym w styczniu Sejm Ustawodawczy liczył 340 posłów.
  • 16 lutego 1919 r. przeprowadzono odroczone z powodu okupacji niemieckiej wybory w dawnym Królestwie w okręgach suwalskim wyłaniając 4 posłów. Tym samym w lutym 1919 r. Sejm Ustawodawczy liczył 344 posłów.
  • 14 marca 1919 r. Sejm[5] uznał 6 kandydatów jedynej listy zgłoszonej w w okręgu cieszyńskim (odroczone z uwagi na konflikt polsko-czechosłowacki ) osiągając liczbę 350 posłów. Powołani posłowie to: Tadeusz Reger z Cieszyna , ks. Józef Londzin z Cieszyna , Ryszard Kunicki z Frysztatu , Paweł Bobek z Bobrka, Karol Jung z Żukowa Górnego i Jerzy Kantor z Cieszyna .
  • 1 czerwca 1919 r. przeprowadzono wybory w Poznańskim wyłaniając 42 posłów. Z uwagi na fakt iż jednocześnie ustąpiło 9 posłów powołanych w styczniu 1919 r. liczba posłów Sejmu Ustawodawczego osiągnęła liczbę 383 posłów.
  • 15 czerwca 1919 r. odbyły się odroczone wybory w okręgach białostockim i bielskim wyłaniając 11 posłów.
  • 2 maja 1920 r. odbyły się wybory na Pomorzu, w których wyłoniono 20 posłów (jednocześnie ustąpiło 2 posłów powołanych w styczniu 1919 r.). Tym samym w maju 1920 r. Sejm Ustawodawczy liczył 412 posłów.
  • 24 marca 1922 r. w skład Sejmu Ustawodawczego weszło 20 posłów wybranych przez Sejm Litwy Środkowej . Ostateczna liczba posłów Sejmu Ustawodawczego wyniosła 432 posłów.

Ostatecznie 406 posłów pochodziło z bezpośrednich wyborów, w tym 373 z wyborów rozpisanych przez rząd polski, a 33 z dawniejszych wyborów (Galicja, Górny Śląsk), 20 z wyborów pośrednich (Litwa Środkowa), 6 zaś dookoptowano (Cieszyńskie).


Wyniki Wyborów w styczniu 1919 r.

Komitet Wyborczygłosów (w tys.) %
Narodowy Komitet Wyborczy Stronnictw Demokratycznych [6]1.77037,0
Polskie Stronnictwo Ludowe "Wyzwolenie" 81017,0
PPS i Polska Partia Socjalno-Demokratyczna 60012,5
Polskie Stronnictwo Ludowe Piast 4108,5
Polskie Stronnictwo Ludowe Lewica 1904,0
Polskie Zjednoczenie Ludowe1603,3
Stronnictwo Katolicko-Ludowe851,8
Narodowy Związek Robotniczy 851,8
Żydowskie stronnictwa mieszczańskie4309,0
Żydowskie stronnictwa socjalistyczne501,0
Grupy niemieckie i ewangelickie701,5
Grupy inteligencko-radyklane200,5

Wyniki Wyborów w czerwcu 1919 r. w Poznańskim

Komitet Wyborczygłosów (w tys.) %
Zjednoczenie Stronnictw Narodowych42197,0
PPS 102,4



Przypisy

  1. Dekret o wyborach do Sejmu Ustawodawczego z 29 listopada 1919 r. Monitor Polski. Dziennik Urzędowy Nr 216 z 29 listopada 1919 r.s. 2
  2. Dekret z dnia 14 stycznia 1919 r. o przedłużeniu terminu wyborów do Sejmu Ustawodawczego w drugim okręgu wyborczym. (Dz. U. z 1919 r. N4 6 poz. 101)
  3. Dekret z 14 stycznia 1919 r. o przedłużeniu terminu wyborów do Sejmu Ustawodawczego w dwudziestym okręgu wyborczym (Dz. U. z 1919 r. Nr 6 poz. 102)
  4. Dekret z 7 lutego 1919 r. (Dz.U. z 1919 r. Nr 14, poz.193)
  5. Uchwała Sejmu z dnia 14 marca 1919 r. o powołaniu kandydatów listy Nr 1 w 35-tym okręgu wyborczym na posłów do Sejmu Ustawodawczego. (Dz. U. z 1919 r. Nr 25 poz. 242 z dnia 20 marca 1919 r.)
  6. Komitet tworzyły: Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne , Zjednoczenie Narodowe, Chrześcijańskie Stronnictwo Robotnicze oraz Polska Partia Postępowa .

Linki zewnętrzne

Bibliografia

  • Próchnik A. , Pierwsze piętnastolecie Polski niepodległej, PWN , Warszawa 1983,



Inne hasła zawierające informacje o "Wybory parlamentarne w Polsce w 1919 roku":

Wszystkich Świętych ...

Dziady (zwyczaj) ...

Pęcice ...

Dzień Zaduszny ...

Biegun południowy ...

Muzeum Zoologiczne Tadasa Ivanauskasa w Kownie ...

Most Konstantinasa Čiurlionisa w Kownie ...

Biegun północny ...

Biskup ...

Terabajt ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Wybory parlamentarne w Polsce w 1919 roku":

Zasady zgodnego z prawem wykorzystywania komputera (plansza 4) ...

02c Pojęcia podstawowe - część 3 (plansza 11) ...

Świat roślinny i zwierzęcy w Polsce (plansza 14) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie