Wywiad - służba specjalna zajmująca się pozyskiwaniem (często niejawnych) informacji. W skali państwa wywiad to jeden ze sposobów rozpoznania strategicznego, polegający na zbieraniu najważniejszych wiadomości politycznych, wojskowych i gospodarczych. Współcześnie, dzięki takim zdobyczom techniki jak podsłuch satelitarny , działalność wywiadowczą można również prowadzić nie opuszczając terytorium własnego państwa.

Oprócz wywiadu państwowego istnieje też indywidualny wywiad gospodarczy , prowadzony nierzadko przez byłych funkcjonariuszy bądź żołnierzy wywiadu lub kontrwywiadu . Wywiad gospodarczy organizowany jest przez przedsiębiorstwa zainteresowane pozyskiwaniem informacji o konkurencji i skutecznym lobbingiem .

Wywiad dzieli się ogólnie na dwa podstawowe rodzaje:

• wywiad biały - który zajmuje się pozyskiwaniem i analizą informacji jawnych
• wywiad czarny - który zajmuje się pozyskiwaniem ( nielegalnym ) informacji niejawnych .

Wykształcone typy wywiadu państwowego:

• wywiad polityczny – ukształtowanie stronnictw partyjnych, ich struktura, przywódcy polityczni, ruchy odśrodkowe (mniejszości narodowe, społeczności niezasymilowane), podatność na propagandę, grupy dysydenckie
• wywiad ekonomiczny – zainteresowany potencjałem gospodarczym państwa; bada zasoby surowców, ustala i analizuje słabe ogniwa w ekonomice, możliwość nacisku gospodarczego
• wywiad wojskowy – rozpracowuje strukturę, kadry sił zbrojnych i rodzajów sił zbrojnych, ruchy wojsk, stan i proces modernizacji oraz osiągnięcia naukowe w dziedzinie obronności; zbiera wszelkie informacje dotyczące bezpieczeństwa obronnego danego państwa
• wywiad naukowy – śledzi wszystko co wiąże się z rozwojem naukowo-technicznym

Ze względu na formy pozyskiwania informacji można wyróżnić:

• wywiad agenturalny - źródłem informacji jest sieć agentów , którzy samodzielnie pozyskują informacje, do których mają dostęp np. dzięki wykonywanej pracy lub piastowanemu stanowisku i przekazują ją funkcjonariuszom lub żołnierzom wywiadu, sprawującym nad nimi "opiekę" - prowadzącym ich
• wywiad technikami operacyjnymi - bezpośrednie śledzenie wybranych osób, wymuszanie zeznań, porwania, szantażowanie itp.
• wywiad elektroniczny - prowadzony technikami nasłuchu i obserwacji satelitarnej, lotniczej, radiowej i z wykorzystaniem specjalistów od włamań do sieci komputerowych.

Zobacz też

• kontrwywiad
• służby specjalne
• szpiegostwo