Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Węgry

Węgry - (węg. Magyarország; Republika Węgierska, Magyar Köztársaság) – państwo w Europie Środkowej. Od 2004 roku należy do Unii Europejskiej.

Geografia

Węgry są nieomal w całości położone w nizinnej i równinnej Kotlinie Panońskiej. Wyjątkami są Średniogórze Północnowęgierskie – należące do Karpat pasmo średnich gór (Börzsöny, Gödöllő, Cserhát, Mátra z najwyższym szczytem Węgier Kékes, Góry Bukowe, Góry Tokajskie) na północnym wschodzie kraju oraz Alpy Węgierskie (Góry Szoprońskie i Kőszeg) na granicy zachodniej. Największe rzeki Węgier to Dunaj, Cisa i Drawa. Na Węgrzech leży największe jezioro Europy Środkowej – Balaton. Niedaleko miasta Hévíz znajduje się największe na świecie jezioro termiczne - Hévíz.

Historia

Pierwotnie zamieszkująca tereny Węgier ludność celtycka została w I w. p.n.e. podbita przez Rzymian, którzy założyli na terenach w zakolu Dunaju prowincję o nazwie Panonia. Po upadku Rzymu tereny te zajmowane były kolejno przez Hunów, Wandalów, Wizygotów i Awarów, zaś w początkach IX wieku powstało tu słowiańskie Państwo Wielkomorawskie, któremu kres położyło pojawienie się pod koniec IX wieku Madziarów pod wodzą Arpada.

Dynastia Arpadów panowała na Węgrzech do 1301 roku. Za twórcę państwa uważany jest, koronowany w 1001 pierwszy król Węgier, Stefan I Święty, który ostatecznie przeprowadził chrystianizację swojego państwa. W latach 1241–1242 Węgry, jak wiele innych krajów wschodniej Europy, zostały zniszczone przez najazdy mongolskiej Złotej Ordy.

Szczyt potęgi państwo węgierskie osiągnęło za panowania Ludwika Andegaweńskiego (1342–1382), także króla Polski, kiedy Węgry sięgały od Adriatyku po Morze Czarne i skutecznie przeciwstawiały się ekspansji Turcji w Europie. Ich powrót do potęgi nastąpił za czasów Macieja Korwina (1458–1490), który przyłączył do królestwa Śląsk, Łużyce, Morawy oraz Dolną Austrię. Potęga Węgier załamała się jednak zupełnie po 1526 w wyniku klęski w bitwie z Turkami pod Mohaczem. W niedługim czasie cały teren dzisiejszych Węgier został opanowany przez Turcję. Reszta dotychczasowego królestwa dostała się rodzinie Habsburgów jako dziedzina rodowa – skutek układu wiedeńskiego (1515) pomiędzy Jagiellonami i Habsburgami.

Po wycofaniu się Turków z Europy Środkowej, w wyniku klęsk poniesionych w wojnach z Austrią, Polską i Rosją, znaczna część obszaru dawnych Węgier dostała się pod władzę Habsburgów. Węgry, które stanowiły osobne królestwo, w 1804 roku weszły jako prowincja do nowo utworzonego Cesarstwa Austrii, na czele którego stanął Franciszek I. W wyniku słabości wewnętrznej i klęski w wojnie z Prusami (1866) Austria zmuszona została do nadania drugiemu pod względem znaczenia narodowi monarchii – Węgrom – statusu współgospodarza i w 1867 powstały Austro-Węgry. Całkowitą samodzielność uzyskano dopiero po I wojnie światowej.

W 1919 Węgry zmieniły się pod rządami Béli Kuna w dyktaturę bolszewicką (ogłoszona została Republika Rad, która przetrwała przez 133 dni i została obalona w wyniku inwazji wojsk rumuńskich i czechosłowackich. W 1920 Węgry utraciły, w wyniku traktatu w Trianon, dwie trzecie swego terytorium (Burgenland, Słowacja, Siedmiogród, Chorwacja i Slawonia) i jako pozostałość Austro-Węgier, zostały obarczone na kolejne 33 lata płatnością reparacji wojennych. Oprócz tego zmniejszono liczebność armii węgierskiej do 32 tysięcy.

Formalnie Węgry ogłoszono ponownie monarchią, jednak tron pozostał nieobsadzony. Dwukrotne próby odzyskania korony przez króla Karola IV nie powiodły się, a na czele państwa stanął były admirał austro-węgierskiej floty – Miklós Horthy.

W wyniku kryzysu gospodarczego i rewizjonistycznej propagandy, nastąpiło zbliżenie z hitlerowskimi Niemcami, koalicja z państwami osi i udział w II wojnie światowej po niemieckiej stronie . W sierpniu 1943 rząd Węgier z premierem Horthym zaproponował aliantom traktat pokojowy, co w marcu 1944 spowodowało zajęcie Węgier przez wojska niemieckie. Już w październiku 1944 część Węgier została zajęta przez Armię Czerwoną (wojska węgierskie walczyły na wschodnim froncie), ostatnie walki zakończyły się na terenie Węgier 4 kwietnia 1945.

Po wojnie kraj należał do tzw. bloku wschodniego, będącego pod kontrolą ZSRR. Próba odzyskania niepodległości i demokratyzacji w 1956 zakończyła się krwawą radziecką interwencją zbrojną.

W roku 1989 Węgry usunęły stalową kurtynę dzielącą bloki wschodni i zachodni, otwierając granicę z Austrią. W 1990 przeprowadzono na Węgrzech pierwsze po II wojnie demokratyczne wybory.

Kultura

Węgrzy są narodem wyjątkowym w Europie. Nieznane jest pochodzenie Madziarów. Mimo że szybko przyjęli wzorce zachodnioeuropejskiej kultury, tak że byli wręcz określani jako wschodni bastion Europy, zachowali wiele ze swej odrębności. Razem z Finami są zaliczani do jednej grupy językowej, nie dlatego, że ich języki są podobne, ale dlatego, że jak i oni mówią językiem całkowicie odmiennym od europejskich. Turcy uważają Węgrów za swoich pobratymców, bardziej jednak po to by podkreślić swoją obecność w Europie niż opierając się na solidnych podstawach. Zupełną odrębność zachowała tradycyjna wiejska muzyka ludowa. Pieśni typu lamentu, zwykle śpiewane przez kobiety, zachowały archaiczny rytm i brzmienie, nie spotykane u innych narodów europejskich. Nierówny rytm łączy się w nich z uderzeniem akcentem na pierwszą sylabę jaki występuje w języku węgierskim. Brzmienia powszechnie uważane za tradycyjną muzykę węgierską, jak rozsławiony na świecie czardasz, w rzeczywistości mają pochodzenie cygańskie. Tego rodzaju muzyka taneczna powstała z połączenia tradycyjnej muzyki Romów i muzyki miast. Ta grupa etniczna przybywała na teren Węgier od XV wieku i jak żadna inna wpłynęła na życie muzyczne kraju. Dzięki Węgrom i tutejszym kompozytorom muzyka cygańska stała się sławna na całym świecie. Sami Romowie, mimo wieków asymilacji, podobnie jak w wielu innych krajach pozostają jednak nadal na dnie piramidy społecznej. Ceniona i charakterystyczna jest kuchnia węgierska. Węgierskie słowo gulyás - gulasz weszło do słowników wielu języków europejskich. Tradycyjnie jada się go na ostro z papryką. Inną tradycyjną potrawą węgierską jest halászlé czyli zupa rybna. Do posiłków pija się wino, których na Węgrzech jest wybór. Tradycyjnie w Polsce mianem węgrzyna określano białe wino z Tokaju. Leżący najbliżej granicy ośrodek winiarstwa przez wieki zaopatrywał piwnice szlacheckie w całej Rzeczypospolitej. Jeden z gatunków tego nosi polską nazwę: szamorodni, czyli samorodny, nadaną przez polskich odbiorców. Słodkie, mocne, o intensywnym bukiecie aszu jest określane jako wino królów - król win. Do innych tradycyjnych miejsc wyrobu win na Węgrzech należy rejon Egeru, skąd pochodzi czerwona wytrawna Egri Bikavér, czyli bycza krew. Turyści szczególnie licznie odwiedzają winnice na północnych brzegach Balatonu, szczególnie rejon Badacsony. Najwięcej jednak win w kraju produkuje się na stokach gór Mátra w Gyöngyös. Pochodzi stąd złocistożółty Gyöngyös - Bor. To poprzez wino w czasie pokoju zacieśniała się przyjaźń polsko-węgierską, którą podkreśla znane przysłowie, występujące w polskiej i węgierskiej wersji językowej: Polak - Węgier dwa bratanki: i do szabli i do szklanki.

Około połowy Węgrów przyznaje się do przynależności do kościoła rzymskokatolickiego, pozostali są w większości wyznania kalwińskiego względnie luterańskiego. Oprócz tego powszechni są także wyznawcy innych religii. Około 1/4 Węgrów nie należy do żadnego związku wyznaniowego, choć osób deklarujących brak wiary w Boga lub obojętność religijną może być dużo więcej. Węgrzy są narodem o słabej religijności. Regularnie w praktykach religijnych udział bierze mniej, niż 10% społeczeństwa, przy czym dysproporcje te są różne w zależności od wyznania i regionu. W samym Budapeszcie do kościołów na niedzielne nabożeństwa chodzi około 2-4% mieszkańców, podczas gdy na niektórych terenach wiejskich nawet do 40%. Jednakże rytm głównych świąt i uroczystości wyznacza kalendarz świąt chrześcijańskich. Szczególnie obchodzonym dniem na Węgrzech jest 25 kwietnia - dzień św. Marka Buza Szentelo. W tym dniu na wioskach tradycyjnie obchodzi się i święci się pola. Z kolei świętem zbiorów jest 20 sierpnia - dzień św. Stefana. W to święto patrona Węgier odbywa się w całym kraju wiele zabaw i imprez kulturalnych.


Inne hasła zawierające informacje o "Węgry":

Canelli ...

Mieszko II Lambert ...

Grenoble ...

Tampere ...

Wittenberga ...

1749 ...

Dezercja ...

Rekatolicyzacja ...

1986 ...

Orlęta Lwowskie ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Węgry":

222 Historiografia po II wojnie światowej (plansza 13) ...

215b Działania zbrojne w latach 1941-1945 (plansza 4) ...

144 I wojna światowa. Rewolucja w Rosji (plansza 3) na terytorium neutralnej Belgii, w tym czasie Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Niemcom. Austro-Węgry 6 sierpnia wypowiedziały wojnę Rosji. Z czasem do wojny zaczęły także ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie