Włodzimierz Aleksandrowicz Kriuczkow, ros. Владимир Александрович Крючков (ur.
29 lutego
1924
w
Wołgogradzie
, zm.
23 listopada
2007
w
Moskwie
) –
generał armii
, polityk radziecki, wysoki funkcjonariusz radzieckich służb specjalnych, m.in. w latach
1974
-
1988
roku naczelnik
I Zarządu Głównego KGB
(wywiad zagraniczny), następnie w latach
1988
-
1991
przewodniczący Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego
KGB
.
Urodzony w Stalingradzie (dziś
Wołgograd
), w czasie
II wojny światowej
pracował w przemyśle zbrojeniowym w Wołgogradzie i w
Gorkim
, gdzie w
1944
roku wstąpił do partii komunistycznej. W
1946
roku podjął pracę w prokuraturze jako śledczy. W
1949
roku ukończył Wszechzwiązkowy Zaoczny Instytut Prawa oraz Wyższą Szkołę Dyplomatyczną przy MSZ ZSRR. Od
1954
w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, skierowany jako sekretarz do ambasady w
Budapeszcie
, gdzie podjął pracę u boku
Jurija Andropowa
, który wówczas pełnił obowiązki ambasadora. Stał się jego nieodłącznym pomocnikiem, od
1959
roku kolejno: referent, kierownik sektora w Wydziale Międzynarodowym Komitetu Centralnego, i wreszcie pomocnik Andropowa jako sekretarza KC. W
1967
roku kiedy Andropow przeszedł do
KGB
, Kriuczkow podążył za nim i wkrótce objął funkcję szefa sekretariatu, a w
1974
roku naczelnika
I Zarządu Głównego KGB
, co tym samym dawało mu automatycznie funkcję I zastępcy przewodniczącego KGB, Andropowa. W
1988
roku zastąpił na stanowisku przewodniczącego KGB
Wiktora Czebrikowa
. W latach
1989
-
1990
roku członek Biura Politycznego. Stał na czele komitetu do sierpnia
1991
roku.
Był mózgiem w sierpniowym zamachu stanu przeciwko
Michaiłowi Gorbaczowowi
. W tym samym miesiącu (w sierpniu 1991) został aresztowany. Na stanowisku przewodniczącego KGB zastąpił go
Władimir Bakatin
. W lutym
1994
roku amnestionowany na mocy uchwały Dumy Państwowej.