Yoritomo Minamoto (
jap.
源 頼朝, Minamoto Yoritomo, ur.
9 maja
1147
, zm.
9 lutego
1199
) – siódmy
siogun
w
historii Japonii
, a pierwszy z siogunów z epoki
Kamakura
(
1185
–
1333
) ustanowiony przez
ród Minamoto
w roku
1192
, był nim do roku
1199
.
Wczesne lata i zesłanie (1147–1180)
Yoritomo był trzecim synem Yoshitomo Minamoto, głowy klanu
Minamoto
(linii Seiwa Genji), i jego pierwszej żony, córki Suenori Fujiwara, który był członkiem potężnego klanu
Fujiwara
. Yoritomo urodził się w
Heian-kyō
, ówczesnej stolicy Japonii (dzisiaj znana jako
Kioto
). W tym czasie dziadek Yoritomo, Tameyoshi Minamoto był głową klanu.
W
1156
podział na dwie frakcje dworu cesarskiego doprowadził do otwartej wojny w stolicy. Po jednej stronie stali: były cesarz
Toba
, jego syn cesarz
Go-Shirakawa
, Tadamichi Fujiwara znany jako Kiyomori Taira (członek klanu
Taira
) syn regenta klanu Fujiwara, Tadazane Fujiwara. Po drugiej stronie byli to: były cesarz
Sutoku
razem z młodszym synem Tadazane, Yorinaga Fujiwara. Okres ten znany był jako rebelia Hōgen lub "zamieszki ery Hōgen".
Na nieszczęście, w tym sporze klan Minamoto był podzielony między dwa obozy. Głowa klanu, Tameyoshi, stanął po stronie byłego cesarza Sutoku, zaś jego syn Yoshitomo stanął po stronie byłego cesarza Toba i cesarza Go-Shirakawa razem z Tadamichim (Kiyomorim). W końcu, siły wokół cesarza Go-Shirakawy wygrały wojnę, zapewniając tym samym zwycięstwo Yoshitomo i Kiyomoriemu. Były cesarz Sutoku został zamknięty w areszcie domowym, a Yorinaga zginął w bitwie. Tameyoshi został skazany na śmierć, nie pomogły nawet liczne prośby Yoshitomo. Cesarz Go-Shirakawa i Kiyomori byli niewzruszeni i wyrok został wykonany. Yoshitomo został głową klanu Minamoto, a Yoritomo został spadkobiercą.
Yoritomo pochodził z rodziny cesarskiej od strony ojca i z klanu Fujiwara od strony matki. Otrzymał swój pierwszy tytuł urzędowy i został mianowany administratorem. Niemniej jednak, w Kioto, pomiędzy klanem Taira, kierowanym przez Kiyomoriego oraz klanem Minamoto, pod przewodnictwem Yoshitomo, zaczęły ponownie narastać animozje.
Kiyomori popierał cesarza
Nijō
, który był synem Go-Shirakawy. Miał poparcie Nobuyoriego Fujiwary. Tymczasem Yoshitomo stał się stronnikiem byłego cesarza Go-Shirakawy, ich starego sojusznika Tadamichiego Fujiwary i uczonego-dworzanina Michinoriego Fujiwary. Okres ten znany był jako rebelia Heiji lub "zamieszki ery Heiji". Klan Minamoto nie był dobrze przygotowany i klan Taira przejął kontrolę nad Kioto.
W następstwie, nastały trudne czasy dla klanu Minamoto i ich sojuszników. Michinori Fujiwara i Tadamichi Fujiwara zostali skazani na śmierć, kiedy pałac byłego cesarza Go-Shirakawa został doszczętnie spalony przez klan Taira. Yoshitomo uciekł ze stolicy jak tylko klan Taira uderzył w
1160
, ale został zdradzony i zamordowany przez wynajętych ludzi w prowincji
Owari
. Dla Yoritomo, nowej głowy klanu Minamoto, oznaczało to zesłanie na Hirugashima, w
prowincji Izu
, która w tym czasie była pod rządami klanu
Hōjō
. Kiyomori z klanu Taira był już niekwestionowanym przywódcą Japonii. Yoritomo nie został skazany na śmierć przez Kiyomoriego dzięki prośbom macochy Kiyomoriego, Ikenozenni. Brata Yoritomo, Noriyori Minamoto, także skazano na wygnanie. Podczas gdy
Yoshitsune Minamoto
, inny brat, zmuszony został udać się do klasztoru. Pozostałe rodzeństwo zostało stracone.
Yoritomo dorastał na wygnaniu. W
1179
r. wszedł do klanu Hōjō, kierowanego przez
Tokimasa Hōjō
. Ożenił się z córką Tokimasy,
Masako Hōjō
. Cały czas był informowany przez przyjaciół o wydarzeniach w Kioto. Wkrótce, wygnanie Yoritomo miało się skończyć.
Wezwanie do walki i początek wojny Gempei (1180–1185)
W
1180
, książę Mochihito, syn byłego cesarza Go-Shirakawa, upokorzony przez Taira z powodu osadzenia na tronie bratanka Kiyomori, cesarza
Antoku
, wezwał do walki wszystkie klany razem z Minamoto przeciw klanowi Taira. Yoritomo postanowił wziąć udział w tym konflikcie, szczególnie po poprzednim konflikcie między klanem Taira i Minamoto i z powodu śmierci Yorimasa Minamoto i księcia Mochihito. Yoritomo stanął na czele klanu Minamoto i z wsparciem finansowym klanu Hōjō, rodziny jego żony, założył nową stolicę w
Kamakura
na wschodzie kraju. Nie wszyscy członkowie klanu uznali go za prawowitego spadkobiercę rodu. Jego wuj Yuki'ie Minamoto i jego kuzyn
Yoshinaka Minamoto
spiskowali przeciw niemu.
W
1181
zmarł Kiyamori Taira. Nową głową klanu zostaje Munemori Taira. Munemori prowadzi bardziej agresywną politykę niż jego poprzednik w stosunku do klanu Minamoto - atakuje ich formacje w Kioto. Niemniej jednak, Yoritomo był dobrze ufortyfikowany w Kamakurze. Jego bracia, Yoshitsune Minamoto i Noriyori Minamoto pokonali klan Taira w kilku kluczowych bitwach, ale nie mogli jednocześnie powstrzymać Yoshinaka Minamoto, rywala Yoritomo przed zajęciem Kioto w
1183
jak i gonić za klanem Taira na południe, którzy to zabrali ze sobą cesarza Antoku. Sytuacja ta zmusiła klan Minamoto do osadzenia na tronie brata Antoku,
Go-Toba
, jako nowego cesarza.
W
1180
Yoritomo został pokonany w bitwie pod Ishibashiyama. Była to jego pierwsza poważna porażka, ale nie wpłyneła ona na jego politykę opanowania arystokracji obszaru
Kantō
, która w szybki czasie uznała jego władzę. Między 1181 a 1184 istniał rozejm z Taira, który umożliwił Yoritomo rozbudowanie własnej administracji, skupionej wokół jego dowództwa wojskowego w Kamakura. W końcu zwyciężył swoich rywali, którzy starali się odebrać mu władzę. Yoritomo ustanowił w ten sposób nową kastę
samuraji
i założył pierwsze "rządy pod namiotem" (jap. bakufu) w Kamakura. System ten utrzymał się aż do
XIX wieku
.
Po śmierci Yoritomo Minamoto, tytuł sioguna przeszedł w ręce jego dwójki synów; najpierw starszego
Yori'ie Minamoto
(w
1202
roku), a następnie młodszego
Sanetomo Minamoto
(rok później).
Rodzina jego żony, klan Hōjō, przejęła realną władzę po jego śmieci i po zamordowaniu jego następcy Yori'ie Minamoto oraz osadzeniu na stanowisku sioguna jego brata Sanetomo Minamoto, przyjmując tytuł
shikkenów
(regentów siogunów).
Ery panowania bakufu Yoritomo
- Kenkyū (1190–1199)
- Shōji (1199–1201)
Bibliografia
- Mass, Jeffrey P.. "Yoritomo and the founding of the first bakufu: the origins of dual government in Japan" Stanford, Calif. : Stanford University Press, 1999.
- Nagahara Keiji 永原慶二. Minamoto no Yoritomo 源頼朝. Tokyo: Iwanami-shoten, 1995.
- Naramoto Tatsuya 奈良本辰也, et al. Minamoto no Yoritomo 源頼朝. Tokyo: Shisakusha, 1972.
- Szablon:Fr icon
Titsingh
, Isaac, ed. (1834). [Siyun-sai Rin-siyo/Hayashi Gahō, 1652], Nipon o daï itsi ran; ou,
Annales des empereurs du Japon.
Paris: Oriental Translation Fund of Great Britain and Ireland.
OCLC 300555357
- Yamaji Aizan 山路愛山. Minamoto no Yoritomo: jidai daihyō Nihon eiyūden 源頼朝: 時代代表日本英雄伝. Tokyo: Heibonsha, 1987.
- Yoshikawa, Eiji. (1989) Yoshikawa Eiji Rekishi Jidai Bunko (Eiji Yoshikawa's Historical Fiction), Vols. 41-42: Minamoto Yoritomo (源頼朝). Tokyo: Kodansha. 10-; 13-