Zamach – polski wojenny dramat psychologiczny z 1959 roku w reżyserii Jerzego Passendorfera .

O filmie

Dramat wojenny, który jest rekonstrukcją przygotowań i realizacji wyroku śmierci – wykonanego 1 lutego 1944 – na szefie SS i policji na dystrykt warszawski podczas hitlerowskiej okupacji – Franzu Kutscherze . Franz Kutschera został skazany na karę śmierci przez Komendę Główną Armii Krajowej za masowe egzekucje Polaków w okupowanej Warszawie. Decyzję podjęto w porozumieniu z Rządem Polskim na uchodźstwie .

W filmie przedstawiono w fabularyzowany sposób dokładne przygotowania do akcji Kutschera , jak i dramatyczny jej przebieg. Dzieło jest utrzymywane w konwencji dokumentu, jednak sama rekonstrukcja następujących zdarzeń nie jest dosłowna, pseudonimy bohaterów zostały zmienione (np. Kolos zamiast Olbrzymek), ani razu nie pada nazwisko Kutschery, nie mówiąc o nazwie organizacji dokonującej zamachu.

Młodzi żołnierze AK pod dowództwem "Zawady" w ramach przygotowań do akcji zdobywają niemiecki samochód, przygotowują broń, granaty, prowadzą rozpoznanie taktyczne i podejmują udaną akcję. Po wykonaniu wyroku mają utrudniony odwrót z miejsca akcji. Zmasowany odwetowy ogień Niemców poważnie komplikuje sytuację. Kilku żołnierzy AK zostaje rannych. Następuje pilna potrzeba odwiezienia ich do szpitala i zaopatrzenia chirurgicznego. Niemcy rozpoczynają pościg i blokadę miasta. Dwóch żołnierzy AK zostaje zatrzymanych na moście Kierbedzia . Skaczą do Wisły , w której zostają zastrzeleni. Wielu zamachowców ginie, jednak cel akcji został osiągnięty.

Film jest czarno-biały. Ujęcia wykonywano w Warszawie (m.in. na ul. Emilii Plater ) oraz w Toruniu , w którym na moście drogowym zrealizowano sceny rozgrywające się na moście Kierbedzia.

Obsada

• Bożena Kurowska ("Marta")
• Grażyna Staniszewska ("Krysia")
• Zbigniew Cynkutis ("Zawada")
• Andrzej Kostenko ("Kolos")
• Roman Kłosowski ("Mały")
• Tadeusz Łomnicki ("Marek")
• Andrzej May ("Czarny")
• Stanisław Mikulski ("Jacek")
• Jerzy Nasierowski ("Kajtek")
• Jerzy Pichelski (doktor Maks)
• Wojciech Siemion ("Ryś")
• Eugeniusz Szewczyk ("Orzeł")
• Tomasz Zaliwski ("Olek")
• Halina Drohocka (matka "Czarnego")
• Irena Jaglarz (pasażerka tramwaju pomagająca "Rysiowi")
• Witold Kałuski (lekarz zajmujący się "Rysiem" i "Kolosem")
• Jan Kobuszewski (konspirator "Jurek")
• Tadeusz Kosudarski (dowódca patrolu żandarmów)
• Irena Malkiewicz (matka "Krysi")

Nagrody

• 1959 – Mar del Plata (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) – II nagroda Argentyńskiej Komisji Krytyki Teatralnej
• 1959 – Mar del Plata (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) – nagroda za scenariusz
• 1959 – Mar del Plata (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) – nagroda dla najlepszego filmu
• 1959 – San Sebastián (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) – nagroda FIPRESCI
• 1959 – San Sebastián (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) – wyróżnienie za scenariusz
• 1959 – Meksyk (Festiwal Filmów Fabularnych) – nagroda za reżyserię
• 1963 – Cuneo (Międzynarodowy Festiwal Filmowy o Ruchu Oporu) – Złoty Medal

Bibliografia

• filmpolski.pl: Polska kinematografia, filmy i ich twórcy ( pol. ). [dostęp 24 sierpnia 2008].