Zgnilizna drewna, mursz - jedna z najpoważniejszych wad drewna . Jest to chemiczny rozkład ścian komórkowych drewna objawiający się postępującym rozpadem, zmianą barwy, zmianą właściwości drewna, pod wpływem działania niektórych gatunków grzybów .

Grzyby rozkładające drewno wytwarzają enzymy : lignazy i karbohydrazy, które mają zdolność depolimeryzacji lub rozszczepienia ligniny , celulozy i hemicelulozy w jednostki mniejsze, o łatwiej przyswajalnym węglu . Zakażeniu grzybowemu ulega drewno drzew na pniu, drewno składowane po ścięciu i wyróbce jak również drewno użytkowane. Chociaż grzyby są niezbędne do utrzymania przemiany węgla w przyrodzie , powodują znaczne straty ekonomiczne, deprecjonując drewno na każdym etapie jego użytkowania.

Podział zgnilizn drewna

• W zależności od miejsca występowania na pniu stojącego drzewa zgnilizny dzielą się na:
  • zgniliznę odziomkową -korzeniową, ciągnącą się od porażonych korzeni, lub porażonego odziomka ,
  • zgniliznę strzały , ciągnącą się od sęków i zranień na pniu ,
    Mniej istotne z gospodarczego punktu widzenia są:
  • zgniliznę korzeni, występującą w strefie korzeni ,
  • zgniliznę korony -gałęzi, występującą w strefie korony , na pniu lub na gałęziach .
• Ze względu na stan drewna zgniliznę dzieli się na:
  • zgniliznę twardą ,
  • zgniliznę miękką ,
• Ze względu na umiejscowienie na przekroju pnia:
  • zgniliznę zewnętrzną, obejmującą strefę najmłodszych słoi rocznych -tuż pod korą ,
  • zgniliznę wewnętrzną, obejmującą strefę przyrdzeniową ,
  • zgniliznę rozrzuconą -rozproszoną -gdzie efekt działania grzyba nie skupia się w jednym obszarze.
• Inny podział wyróżnia zgniliznę:
  • leśną,
  • składową,
  • domową.

Czynnikami ekologicznymi wyodrębniającymi te trzy grupy zgnilizn są przede wszystkim wilgotność i temperatura . Drewno drzew żywych pozostających na pniu wykazuje znacznie większy stopień wilgotności niż drewno na składnicach , Jeszcze mniejszą wilgotność ma drewno w konstrukcjach budowlanych. Zróżnicowanie środowisk pod względem wilgotności i temperatury powoduje, że inne gatunki grzybów wywołują zgniliznę leśną, inne składową, a jeszcze inne domową. Na ogół grzyby atakujące drewno na składnicach lub w domach wywołują mniej charakterystyczne formy zgnilizny niż te, które atakują drzewa w lesie .

• Przyjmując za kryteria podziału zmiany w składzie chemicznym i w obrazie makroskopowym drewna, wyróżnia się trzy zasadnicze typy zgnilizn:
  • zgniliznę brunatną , zwaną także: destrukcyjną, błonnikową i czerwoną, - gdy rozkładowi ulegała celuloza i pentozany,
  • zgniliznę białą , zwaną także: jednolitą, - gdy najpierw rozkładowi ulegała lignina.
  • zgniliznę pstrą , zwaną także: korozyjną, białą jamkowarą, kieszonkową,gdy rozkładowi ulegały (w mniejszym lub większym stopniu) równocześnie wszystkie składniki drewna,

Podział zgnilizn drewna według obowiązującej normy

Praktyczny podział zgnilizn drewna okrągłego przedstawia obowiązująca norma PN-79/D-01011.

• W zależności od stopnia rozkładu, wyróżnia się:
  • zgniliznę twardą,
  • zgniliznę miękką.
    Obie grupy dzieli się jeszcze na:
    • zewnętrzną,
    • wewnętrzną,
    • rozproszoną,
      Zgniliznę miękką dzieli się dodatkowo na:
    • zgniliznę korozyjną,
    • zgniliznę destrukcyjną,
    • zgniliznę korozyjno-destrukcyjną ,
      Zgniliznę twardą dzieli się dodatkowo na:
  • zgniliznę twardą jasną,
  • zgniliznę twardą ciemną,
  • zgniliznę twardą różnobarwną, zwaną także marmurkową,
  • zgniliznę twardą czerwoną, zwaną także czerwienią twardzieli.
    Podobny podział w oparciu o stopień rozkładu drewna określa: zgniliznę wczesną i późną oraz szereg faz pośrednich.

Wymienione podziały i rodzaje zgnilizn posiadają specjalne znaczenie diagnostyczne i znajdują swój odpowiednik praktyczny. W zależności od potrzeby i zastosowania można mówić o różnych podziałach i różnych typach zgnilizn. W każdym jednak wypadku oznaczenie zgnilizny drewna jest trudne, bowiem obraz grzybowego rozkładu zależy nie tylko od gatunku grzyba i gatunku zaatakowanego drewna, ale także od czasu działania grzyba i stadium procesów rozkładowych.